Son yıllarda magazin dünyasında ketojenik diyet çokça duyulur olmuştur. Başlangıçta bir tedavi yöntemi olarak ortaya atılmış, ama şimdilerde zayıflamak amacıyla da kullanılmaya başlanmıştır. Diğer diyetlere oranla oldukça farklı besinler tüketilmesine sebep olan ketojenik diyet hakkındaki araştırmalar ne yazık ki henüz kesinlik kazanmış değil. Diyette yüksek oranda yağ kullanılması, sürdürülebilirliğinin düşük olması, diyeti uygulama aşamalarında tıbbi desteğe ihtiyaç doğurmaktadır. Daha ayrıntılı bilgi edinmenizi sağlamak amacıyla ünlülerin favorisi ketojenik diyet hakkında bilinmesi gerekenler listesi çıkardık. Keyifli okumalar!
1. Ketojenik Diyete Genel Bakış
Ketojenik diyet, bazı hastalıkların tedavisinde etkisi kanıtlanmış bir beslenme çeşididir. Bu beslenme türü şaşırtıcı bir şekilde yağ tüketimine dayanmaktadır. Doğal, işlenmemiş yağların %60 – %80 oranında kullanıldığı ketojenik beslenmede karbonhidrat kullanımı o kadar düşüktür ki neredeyse meyve bile tüketilmez. Ketojenik beslenmedeki amaç vücudu farklı bir metabolik evreye sokmaktır. Bu evrede kimi hastalıkların tedavisi mümkünken belli yan etkiler de oluşmaktadır. Bu bakımda ketojenik diyet, metabolizma uzmanları ve ehil diyetisyenler kontrolünde uygulanmalıdır.
2. Ketojenik Diyet Türleri
Ketojenik diyet uygulayanların kendine has durumları ve sağlık durumları göz önünde bulundurularak uygulanır. Bu bakımdan farklı ketojenik diyet uygulamaları mevcuttur. En yaygın uygulamalar arasında yüksek proteinli ketojenik diyet, standart ketojenik diyet, hedefe yönelik ketojenik diyet ve döngüsel ketojenik diyettir. Hedefe yönelik ve döngüsel diyet sporcular için geliştirilmiştir. Bilimsel araştırmalar en fazla standart diyet üzerinde yoğunlaşmıştır ve en fazla yağ içeren diyettir. Yüksek proteinli diyet ise standart diyete benzemekle birlikte protein oranı arttırılmıştır.
3. Ketozis Evresi
Ketojenik beslenmenin amacı vücutta farklılıklara sebep olan ve metabolizmanın değişmesiyle oluşan ketozis evresidir. Ketozis evresinde vücutta bulunan depo yağlar yakılmaya başlar. Ketojenik diyetin zayıflama amaçlı kullanılmasının nedeni de budur. Meyve, sebze, süt ürünleri ve bazı baklagiller tüketilmedikçe insülin seviyesi düşer ve karaciğer beyne enerji sağlamak için keton üretir. Ve beyin glikoz yerine keton yakmaya başlar. Bu durum her zamankinden daha hızlı yağ yakımı sağlar. Ketozis evresine girildiğinde ağız ve idrarda asetona benzer bir koku oluşur.
4. Epilepsiye Etkisi
Ünlülerin favorisi ketojenik diyet hakkında bilinmesi gerekenler arasından en önemlisi, bu diyetin epilepsiyi tedavi amaçlı ortaya çıktığıdır. Yani ketojenik diyet, epilepsi nöbetlerini durdurmak için bir araçtır. Yapılan araştırmalar takipli olarak ketojenik diyet uygulayan epilepsi hastalarının çoğunda nöbetlerin azaldığını ya da sona erdiğini göstermektedir. Diyet ile birlikte tüketilen besinler nörolojik ve metabolik değişikliklere sebep olmakta ve epilepsi krizlerini olumlu yönde etkilemektedir. Bununla birlikte hastaların epilepsi nöbetlerindeki azalmaları oldukça farklı oranlarda olmaktadır.
5. Diyabete Etkisi
Diyabet, vücudumuzda salgılanan ve şeker düzeyinin ayarlanmasını sağlayan glukagon ve insülinin fonksiyonlarındaki bozulmayla ortaya çıkan metabolik bir değişimdir. Ketojenik diyet ile şeker alımı çok düşük seviyelere indirilebilmekte ve metabolik bozulmanın tedavisine yardımcı olabilmektedir. Tip 2 şeker hastalığında metabolik sendrom ile alakalı fazla yağların eritilmesi de ketojenik beslenme ile sağlanabilir. Şimdiye kadar yapılan araştırmalarda insülin direncinin en fazla %75 oranında düzeldiğini fakat araştırmalara katılanların üçte birinin şeker ilaçlarını tamamen bıraktığı gözlemlenmiştir.
6. Diğer Kullanım Alanları
Ketojenik diyet üzerindeki araştırmalar, nasıl uygulanacağı ve hangi problemlere çözüm olacağı henüz kesinleşmiş değildir. Bununla birlikte parkinson hastalığının belirtilerinin hafifletilmesinde, polikistik over tedavisinde, akne ve sivilce oluşumunu azaltmada ketojenik beslenmenin yararı büyüktür. Bazı küçük çaplı araştırma sonuçları da ketojenik beslenmenin beyin sarsıntılarını kolay atlatmaya, yaralanmalarda daha hızlı iyileşme sürecine işaret etmektedir. Fakat tüm bunlar henüz araştırma sürecinde olup uzman kontrolü olmadan ketojenik diyet önerilmemektedir.
7. Ketojenik Diyetin Faydaları
Ketojenik beslenme tedavi edici olmasının yanı sıra insanlar için farklı faydalar da sağlamaktadır. Ketojenik beslenen kişiler çok fazla açlık hissetmediklerini söylerler. Ketojenik diyetteki gıdaların tok tutuculuğu yüksektir. Vücut çok hızlı yağ yaktığı için kalori hesabı yakmaya gerek kalmadan zayıflamak kolaydır. Ketosiz evresinde beyin fonksiyonları gelişerek odaklanmada artış meydana gelir. Ayrıca ketojenik beslenen kişilerin enerjilerinde artış gözlemlenmiştir. Bu bakımdan sporcular arasında ketojenik beslenme oldukça yaygındır.
8. Ketojenik Diyetin Yan Etkileri
Ketojenik beslenme metabolizmayı köklü bir şekilde değiştirmektedir. Bu yüzden diyeti hazırlayanlar gerçek uzmanlar olmalı ve diyeti aşamalı olarak uygulamalıdırlar. Ketojenik beslenmeye alışma sürecinde uykusuzluk, sindirim problemleri yaşanabilir. Ayrıca veto gribi denilen metabolizma değişimi sürecinde yedi güne kadar süren halsizlik evresi mevcuttur. Ayrıca böbrek taşı riskinin arttığı gözlemlenmiştir. Vücudun ana enerji kaynağı glikozken bunun değişmesi diyetin ilk evrelerinde konsantrasyon eksikliği, halsizlik problemlerine yol açmaktadır.
9. Ketojenik Diyette Sık Tüketilen Gıdalar
Yemeklerde kullanılan baharatlar ketojenik beslenmede sık tercih edilmektedir. Her türlü eti de tüketebileceğiniz ketojenik beslenmede omega 3 yağının bolca bulunduğu somon, ton balığı, hamsi gibi balıklar da tüketebilirsiniz. Yağlı tohumlar da ketojenik diyette yağ alımını desteklemek için sıkça kullanılmaktadır. Avokado gibi şekersiz ve yağ oranı yüksek meyveler tercih edebilirsiniz. Peynir çeşitleri ve yumurta tüketebilirsiniz. Yeşil sebzeler tüketebilirsiniz. Zeytin yağı başta olmak üzere, tereyağı, kuyruk yağı gibi hayvansal yağlar tüketebilirsiniz.
10. Ketojenik Diyette Tüketilmemesi Gerekenler
Alkol kişileri ketozis durumundan çıkardığı için diyet süresince kesinlikle tüketilmemelidir. Ketçap, mayonez gibi soslar ve doğal olmayan yağlar kesinlikle tüketilmemelidir. Baklagiller ve tahıllar içeriklerindeki karbonhidratlardan dolayı ketozis evresinden çıkarabilirler. Az şekerli meyveler ancak çok küçük porsiyonlarda tüketilmelidir. Kök sebzelerin hiçbiri tüketilmemelidir. Paketli gıdalar; kola, meyve sular, dondurma veya tatlılar tüketilmemelidir. Diyet gıdalarının çoğunda şeker alkolleri bulunduğundan tüketilmemelidir.
