Geceleri gökyüzüne baktığımızda karanlığın ardından parıl parıl parıldayan yıldızları görürüz. Pek çok kişinin gözlerini büyüleyen yıldızlar, yaydıkları ışıkla seyrine doyulmaz bir manzara oluşturur. En eski çağlardan beri yıldızlar hakkında çalışmalar yapılmakta ve üzerine çeşitli filmler çekilmektedir. İnsanı derinden etkileyen ve ilgilendiren bu küçük parıltılı ışık huzmeleri, her daim merak duyulan bir konu olmuştur. Sizler için yıldızlar hakkında daha önce hiç duymadığınız şaşkınlık verici inanılmaz gerçekler içeriğini hazırladık. Gökyüzündeki bilimle ilgilenen herkese iyi okumalar dileriz.
1. Yıldızlar
Helyum ve hidrojenden meydana gelen yıldızlar, genel olarak karanlığın hâkim olduğu uzay boşluğunda saçtıkları ışıkla bilinirler. Gökyüzüne baktığımızda adeta küçük noktalar şeklinde görülen yıldızlar, bir plazma küresi olarak adlandırılır. Çıplak gözle bakıldığında dünyadan görünebilen yaklaşık altı bin adet yıldız bulunur. Hepimizin bildiği gibi dünyaya uzaklık açısından en yakın konumda bulunan yıldız ısı ve ışık kaynağımız olan Güneş’tir. Yıldızların çekirdeklerinde füzyon tepkimeleri oluşur ve bu tepkimeler sonucu açıkta kalan enerji yıldızlardan geçerek bir ışınım oluşturur. Uzaya yayılan bu radyasyon, yıldızların parlamasına neden olur.
2. Astronomi
Gök bilimi olarak da dillendirilen bu bilim alanı, günümüzde en çok rağbet gören konulardan biridir. Gök cisimlerini yorumlayan ve açıklayan astronominin esas aracı gözlemdir. Olay ve olguları ayrıntılı bir şekilde incelerken; yıldızlar, gezegenler, kutup ışıkları ve galaksileri odağına alır. Evrende yer alan maddelerin hareketlerini ve birbirleriyle etkileşimlerini titiz bir biçimde araştırır. En eski bilim dallarından birini oluşturan astronomi, neolitik dönemde insanların ekinokslarla ilgilenmesiyle başlamış ve günümüze değin ulaşmıştır. Gelişen teleskoplar ve teknoloji sayesinde her geçen gün bu bilim dalına olan inanış ve yönelme giderek artmaktadır.
3. Yıldız Günü
Neredeyse koca bir gün, yani yirmi dört saat ve elli altı dakika. İşte bu zaman dilimi, Dünya’nın kendi çevresi etrafında tam bir dönüşünü tamamladığı süre olarak belirir ve “Yıldız Günü” adını alır. Bir günün uzunluğu en temelde iki bilimsel nedene bağlıdır. Dünya’nın kendi çevresindeki ve Dünya’nın güneş çevresindeki hareketleri, günü belirler. Batıdan doğuya doğru ilerleyen hareketler, eliptiktir. Güneşin etrafındaki yörüngede Dünya, her gün tahmini olarak bir derece yer değiştirir. Yıldız Günü, çeşitli matematiksel formüllerle hesaplanır. Yıldızlar harekete başladıklarından tam bir sene sonra kendi eski yerlerine dönerler.
4. Büyük Yıldızlar
Yıldızlar hakkında hiç duymadığınız birbirinden inanılmaz şaşkınlık veren gerçekler listemizin dördüncü sırasında yıldızların büyüklüğü yer almaktadır. Güneş yarıçapı kullanılarak ölçülen yıldızların değerleri, özel çabalar sonucunda hesaplanır. Parlak Kırmızı UY Scuti Yıldızı, en büyüklerden birisidir. Onu sırasıyla Betelgeuse, Aldebaran ve Sirius takip eder. Sirius, gökyüzünde yer alan en parlak yıldızdır. Güneş ise Sirius’tan sonra gelir. Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün bu sıralarıyla Dünya’dan büyüktür. Yaklaşık beş milyar yıldır var olan gezegenimiz Dünya ise büyüklük bakımından orta sıralarda bulunur. Venüs, Mars ve Merkür Dünya’dan sonra gelen küçük gezegenlerdir.
5. Yıldız Kümesi
Yıldız Bulutları olarak da anılan bu grup, bir araya gelerek belirli yığınlar oluşturan yıldızlara verilen bir bilimsel isimdir. Kümeler temel anlamda ikiye ayrılır. Küresel kümeler ve açık kümeler olmak üzere iki çeşide sahip bu gruplar, sıkışıklık ve gevşekliklerine göre temellendirilirler. Çıplak göz ile görülebilen yıldız kümeleri de bulunur. Bu kümeler sırasıyla: Messier 44, Boğa ve Yedi Kız Kardeş’tir. Yedi Kız Kardeş ve Pleiades, mavi yıldızlardan oluşan bir katmana sahiptir. Yansıtıcı bulutlar tarafından çevrelenir ve açık yıldız kümesi olarak karşımıza çıkarlar. 2005 tarihinde astronomlar tarafından daha önce hiç sınıflandırılmayan bir yıldız kümesi keşfedilmiştir. Bu yeni tipteki grup, “ara form” olarak bilinmektedir.
6. Süpernova
Yarıçaplarına göre büyüklükleri belirlenen Büyük Yıldızların enerjisi belirli bir süre sonra tükenir. Enerjileri tükenen bu yıldızlar bir patlama gerçekleştirir. Bu şiddetli patlama Süpernova olarak adlandırılır. Büyük bir yıldızın patlaması sırasında oluşan parlaklık, Güneş’in var olan büyük parlaklığının yaklaşık yüz milyon katıdır. Bu parlaklığın sona ermesi bazen birkaç haftayı bulabilir. Büyük bir enerji açığa çıkar ve maddeler evrende konum değiştirerek taşınır. Bazı bilim insanları Dünya’nın da bir Süpernova patlaması sonucu gerçekleştiğine inanmaktadır. Patlamanın kalıntıları uzun yüzyıllar boyunca devam edip dalgalar halinde yayılabilmektedir.
7. Yıldız Kataloğu
Gökyüzünde parlayan yıldızlar hakkında daha önce hiç duymadığınız inanılmaz gerçekler içeriğimizin yedinci maddesinde yıldız kataloğu incelenmektedir. Astronomik gözlemlerin sonucunda oluşturulan çizelgelerde, yıldızların baştan sona bir listesi yer alır. Gök bilimlerinde, evrende yer alan milyonlarca yıldız bazı basit özelliklerine göre numaralandırılır. Babilliler, Yunanlar, Çinliler, Persler ve Araplar tarih boyunca yıldız katalogları oluşturmuş ve bunları düzenlemişlerdir. Teknolojinin gelişimi ile birlikte modern çağa uygun elektronik kataloglar da günümüzde oldukça fazla kullanılır. NASA’nın veri merkezinden bu kataloglara ulaşmak oldukça kolaydır.
8. Güneş Rüzgârı
Güneş’in yıldız gazyuvarından yayılan bir plazma dalgası oluştuğunda bu olay Güneş Rüzgârı ismiyle literatürde yerini alır. Bu bilimsel olay genellikle enerjileri 1,5 ve 10 keV arasında bulunan atom parçacıklarından meydana gelir. Sıcaklık, hız ve yoğunluk atom altı parçacıkların akımına göre değişkenlik gösterir. Taç küre’nin yüksek sıcaklığı ve yüksek enerjileri bazı durumlarda, parçacıkların kütle çekiminden kurtulmasını sağlayabilir. Ses hızından daha hızlı bir şekilde uzak konumlara kadar yayılabilen Güneş Rüzgârı, Heliosferin balonumsu yapısını doldurur. Bu terimi ilk olarak ortaya atan bilim insanı Richard C. Carrington’dır.
9. Takımyıldız
Gök küre toplamda seksen sekiz tane farklı alana ayrılır. Bu seksen sekiz alandan her birine ise takımyıldız ismi verilir. Takımyıldızların bazıları epey dikkat çeken parlaklıklarıyla tanınır. Avcı Takımyıldızı ve Aslan Takımyıldızı görünüşleri itibarıyla çeşitli nesnelere benzetilmekte ve adları bu şekillere göre anılmaktadır. Masal kahramanlarına ve hayvanlara benzetilen bu gök cisimleri, mitolojiye çeşitli katkılar sağlamıştır. Eski Yunanlar, Babilliler ve Romalılar adlandırmalarda büyük rol oynamıştır. Takımyıldızları tüm bir gece boyunca gök küre kutbunun etrafında durmaksızın ve blok halinde yer değiştirir.
10. Uluslararası Astronomi Birliği
Parıldayan yıldızlar hakkında daha önce hiç duymadığınız inanılmaz büyüleyici gerçekler içeriğimizin son maddesinde bilimsel araştırmalarıyla ünlü bir kurum bulunmaktadır. Dünyanın farklı bölgelerindeki astronomi alanında çalışmalar yapan ve toplulukları birleştiren en önemli grup Uluslararası Astronomi Birliği’dir. Astronomlar tarafından gök cisimleri, yıldızlar ve özellikle gezegenler ile ilgili bilimsel araştırmalara oldukça önem verilir. Birlik, isimlendirme ve inceleme konusunda resmi bir makam olarak kabul edilir. Uluslararası Bilim Konseyi’nin içinde yer alan daimi bir üyedir. Uluslararası Astronomi Birliği, her üç yılda bir toplantı gerçekleştirir. Kısaltılmış adı, IAU olarak literatürde yerini almaktadır.
