Aziz Nesin, hayatı ne kadar olaylı da geçse, sürekli engellere takılsa da hiç yılmadan hayatını edebiyata adamış bir yazardır. Biz de bu içeriğimizde yazarları ve şairleriyle zengin Türk edebiyatının hüzünlü yazarı Aziz Nesin’in, edebiyatla doldurduğu hayatını konu aldık. Türk edebiyatı mizahının pek çok suçlama, hapis, sürgün, yangın gibi acı olaylara maruz kalan kalbi kırık yazarı Aziz Nesin’in edebi hayatı içinde yaptıklarına değindik. Onun eserlerine ve sorunlarını anlatma yolu olarak seçtiği mizah anlayışına yöneldik. Sizler için Aziz Nesin’in edebi hayatından dönüm noktalarını, etkilerini ve edebiyata katkılarını başlıklar halinde sıraladık.
1. Edebiyata Atılımı
Daha çok yazar olarak hikayelerde ismini görmeye alışık olduğumuz Aziz Nesin, edebiyata dergilerle giriş yapmıştır. Uzun bir süre de dergilerden ayrılmamıştır. İlk basılı yazıları Yedigün dergisindeki şiirleriyle ve Vedia Nesin ismiyle görülmeye başlanmıştır. Yedigün dergisinden sonra Karagöz ve Tan gazeteleriyle devam etmiştir. Pek çok farklı mesleğe el atmasına rağmen edebiyattan uzak kalamamış olacak ki sürgünler, hapis cezaları olsa bile yazmaktan vazgeçmemiştir. Şiirlerle başladığı edebiyat hayatına mizahi yazılarla devam etmiştir. Dergi ve gazetelerdeki güldürü yazılarıyla da Aziz Nesin’in kendine özgü tekniği sağlamlaşmıştır.
2. Mizaha Bakışı
Heybeliada’lı Türk mizah yazarımız Aziz Nesin’in neredeyse her edebi türde eseri bulunmaktadır. Hem gazetecilik hem askeri hayatından yaşadıklarını hem de halk arasında rastladıklarını mizahla dışa vurmuş yazarlarımızdan biridir. Mizahın tanımı ona göre acıları anlatma ve acılarla başa çıkma şeklidir. Öfkeyi öfkeyle anlatmak ilk yapılacak şey belki ama Aziz Nesin, öfkenin karşısına gülerek geçmiş ve bu zıtlıktan doğan edebiyatını ortaya koymuştur. Takma isimleri ve eser isimlerinden de anlaşılacağı gibi çoğunlukla kelime oyunlarını kullanmıştır. Hiç durmadan ürettiği eserleri aslında siyasi ve toplumsal eleştirilerdir.
3. Marko Paşa
Aziz Nesin, çok değerli bir başka yazarımız olan Sabahattin Ali ile mizah dergisi Marko Paşa’yı kurmuştur. Marko Paşa dergisinin, onun hayatında bundan önceki dergi girişimleri ve gazetecilik döneminden daha sağlam bir yeri olmuştur. Yazarlar arasında Rıfat Ilgaz’ın da olduğu bu haftalık dergi sayesinde artık onun anlatım şekli hiciv ve mizahtır. Daha sonrasında Sabahattin Ali’nin ölümüne kadar farklı isimlerle devam edilmiştir. Marko Paşa’nın ismi değişerek Merhum Paşa, Malum Paşa, Yedi-Sekiz Hasan Paşa, Hür Marko Paşa, Bizim Paşa, Ali Baba ve Kırk Haramiler olmuş ama aynı fikir çizgisinden devam edebilmek için direnmiştir.
4. Eserleri
Eserlerinde hep topluma ve memleketine yer vermiştir. Ülke sorunlarını, yoksulluk çekenleri, ihtiyaçlarından yoksun olanları, harap olanları, acılarla dolu hayatları anlatmıştır. Konuya büyük önem vermesinin yanı sıra anlatım diline de önem vermiş, hayatında ve toplumunda ne dert tasa gördüyse kendine özgü kara mizah diliyle anlatmıştır. Çoğunlukla köy gibi küçük yerleşim yerlerinin sıkıntılarına değinmiştir. Aslında amacı insanların çaresizliklerini ve farklı yaşamları anlatmaktır. Kitaplarıyla memleketin her bölgesindeki insanların birbirlerini tanımalarını sağlamıştır. Aynı yurdun insanlarının açık ara zıtlıklarını göstermiştir. Deneme, mektup, öykü, şiir, oyun, gezi, masal, anı, roman gibi her edebi türde eseri bulunmaktadır. Başta gelen eserleri Zübük, Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz, Şimdiki Çocuklar Harika, Gol Kralı ve Azizname’dir.
5. Mahlaslar
Yazarlar özgürce ve hakaretlere, engellemelere maruz kalmadan yazabilmek için mahlas kullanırlar. Türk edebiyatında yeri olan, adını ezbere bildiğimiz pek çok ismin kendine seçtiği birkaç takma isim bulunuyor. Ama hepsinin başında mahlas sayısıyla Aziz Nesin yer alıyor. Türk mizahının kalbi kırık ve bir o kadarda mizah yönüyle güçlü yazarı Aziz Nesin’in edebi hayatı içinde çok sayıda takma isim kullandığı görülmüştür. İlk mahlaslarından biri olan Vedia Nesin, aynı zamanda ilk eşidir ve Oya Ateş mahlasını ise çocuklarının isminden almıştır. Bunların dışında kullandığı takma isimler; Sıtkı Sırılsıklam, Kasım Kahkah, Levazımcı Kazım, İzzet İzinde, Kerim Kihkih, Bedri Birdirbir, Şakir Şıkırşıkır, Hakkı Haklar ve Nuri Hayat’tır.
6. Gerçek Adı
Asıl adı Ahmet Nusret Nesin olan Aziz Nesin’in kullandığı takma isimlere değindik. Fakat takma isim olarak Aziz Nesin adıyla hafızalarda yer etmiştir. Peki, bu isim nereden gelmektedir? Üsteğmen olduğu sıralarda aynı zamanda dergilere yazılar gönderen Nesin, babası Abdülaziz ismini kendine layık görerek Aziz ismini mahlas olarak seçmiştir. Soyadı ise daha farklı bir anlam taşımaktadır. Cumhuriyet dönemi edebiyatçılarından biri olan yazarımız soyadı kanunu çıktığı dönemde kendisine Nesin soyadını tercih etmiştir. Kelime oyunlarını çok sık kullanan yazarımız sebebini ise “Nesin diye çağrıldıkça ne olduğumu düşünerek kendimi sorgularım” şeklinde felsefi mantığıyla açıklamıştır.
7. Azizname
Birçok kez oyun olarak sergilenen Aziz Nesin’in ikinci kitabı Azizname (Taşlamalar), yazarımızın tamamen kendi mizahi anlatım biçimindeki taşlamalardan oluşmaktadır. Eser, memleket sorunlarını ve toplumun bu sorunları görmemesini de eleştiren şiir tarzındaki yazılarını barındırmaktadır. İşsizlik, cahillik, dini kullanma, geçim sıkıntıları gibi halkın içinden kendi hayatına yansıyanları yazıya dökmüştür. Toplumun başına gelen pek çok sıkıntının zaman içerisinde insanların fark etmemesinden de yola çıkarak ne durumlara düşüldüğünü göstermiştir. Olayları hikayeleştirerek yanlış anlaşılmalarla anlatmış ya da görüneni göremeyenler için basite indirgeyerek göstermiştir.
8. Zübük
Aziz Nesin’in en bilinen ve Kemal Sunal’ın başrolünde oynadığı filme uyarlanmış romanlarından biridir. Dönemin siyasi durumunu ve halkın koltuktakilere bakışını, davranışlarını anlatan bir hikayedir. Zübükzâde İbraam karakteri üzerinden siyasetteki yükselmeleri, halka hiçbir yararı dokunmadığı halde desteklenerek yukarılara çıkılmasını anlatır. Yazar yine bu kitabında aslında toplumun çok bariz bir sorununa değiniyor. Sorun; onu seçen halka her defasında yarardan çok zarar veren ama siyasi olarak güçlü olan ve sadece kendi çıkarları doğrultusunda ilerleyen birinin, yine halk tarafından desteklenmesidir. Bu karmaşıklığın içinde bulunanlar ya fark etmiyor ya da önemsemiyorlar. Aziz Nesin bu duruma dışarıdan bakarak aslında hem çok üzücü hem de saçmalığından kaynaklı komik durumu kara mizahla her fırsatta romanlarında gösteriyor.
9. Fil Hamdi
Fil Hamdi, gerçek ismi Ahmet Hamdi Ersiper olan polisten birçok defa kaçmayı başarmış okullu bir dolandırıcıdır. Kara mizahtan, güldürüye, fıkraya kadar her türden zengin Türk edebiyatımızın yetenekli yazarlarından Aziz Nesin, bu olayı da havada kaparak hikayeye çevirmeyi başarmıştır. Aziz Nesin, kaçan dolandırıcının yakalanma öyküsünü polis ve halk diyaloglarını barındıran komik bir dil ile yazıya dökmüştür. Kitap, daha sonrasında tiyatro oyunu olarak da pek çok kez sahnelenmiştir. Aziz Nesin’in başarılı eserlerinden biri olan Fil Hamdi ya da Fil Hamdi Nasıl Yakalandı kitabı, İtalya’daki bir uluslararası mizah yarışmasından da Altın Palmiye ödülünü kazanmıştır.
10. Nesin Vakfı
1973 yılında Aziz Nesin tarafından kurulan vakıf daha sonrasında oğlu Ali Nesin’e geçmiştir. 2010’da ise vakfın çocuklarından biri olan Süleyman Cihangiroğlu’na devredilmiştir. Kendi hayatında hiç çocukluğunu yaşayamadığını söyleyen Nesin, çocukların bakımını ve eğitimini üstlenen bir vakıf kurmuştur. Nesin Vakfı’na 11 yaşına kadar olan eğitim imkanı bulamayan çocuklar kabul edilerek ve kendilerini geçindirebilir düzeye gelene kadar ihtiyaçları karşılanacak şekilde yardım edilmektedir. Çocuklar eğitim dışında sanat ve etkinliklerle de kültürel açıdan desteklenmektedir. Türk mizahının kalbi kırık yazarı Aziz Nesin’in, bize edebi hayatı içine sığdırdığı eserleri miras kalırken bir de eserlerin telif hakları ve bağışlarla yürütülen Nesin Vakfı miras kalmıştır.
