Tarihi Hasankeyf İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

2 dk okuma süresi


Ülkemizde doğal güzelliği ve tarihi ile ziyaret edilen, ilgi çeken birçok yer var, Hasankeyf’te onlardan sadece biri. Son zamanlarda sular altında kalacak olmasından dolayı popülerliği artan Antik Hasankeyf hakkında pek çok şey söylenildi ve yazıldı. Gerek konumu, gerek içinde barındırdığı tarihi yapılarından dolayı bu popülerliliği elbette hakediyor. Tarih öncesi döneme ait mağaraları, neolitik dönem yapıları, pek çok siyasi çekişmeyi barındıran coğrafyası, üzerine inşa edilecek olan Ilısu Baraj Projesi ile anlatacak çok hikayesi var. dergiCE sizler için, tarihi Hasankeyf ile ilgili bilinmesi gerekenler listesini hazırladı. Keyifli okumalar!

1. Şehrin İsmi Nereden Geliyor?

Tarihi Hasankeyf İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Hasankeyf ismine ilk olarak M.Ö 9. yy da Asur kaynaklarında rastlanıyor. Tabii bu isimle değil. Hasankeyf ismi 16. yy da kullanılmaya başlanıyor. Kipani, Cephenia, Kipas, Kefa, Kaifa, Castrum Kepha, Hısn Keyfa isimlerine dönemsel olarak rastlanılıyor. Hasankeyf adlandırması ‘Kale-Kaya’ anlamına geliyor. Mezopotamya’da kurulan ve etkileşimde olan uygarlıklar tarafından farklı isimler verildiği görülüyor.

2. Her Dönemde Yerleşim

Tarihi Hasankeyf ile İlgili Bilmeniz Gerekenler

Hasankeyf’in Mezopotamya’ya olan hakim konumu bu coğrafyayı paylaşılamaz hale getirmiş. Dicle Nehri ve yukarı kale kısmının uçurumlarla çevrili olması, savunmaya elverişli mağaraları sebebiyle erken dönemlerden itibaren tercih edilen bir coğrafya olmuş. Roma ve İran savaşlarında aktif olarak kullanılan stratejik bir konuma sahip. Milattan sonraki yüzyıllarda Bizans ve Sasani arasında sık sık el değiştiren kente, 4.yy da II.Konstantinos tarafından bir kale inşa ettirilmiş. Bazı kaynaklara göre ilk aletli tarımın yapıldığı höyükler, mağaralar, İslami dönem yapıları ve sayılamayacak kadar çok sayıda küçük eserin üretildiği Hasankeyf gerçek bir hazine.

3. Hasankeyf’te İslam Hakimiyeti

Tarihi Hasankeyf İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Hasankeyf’in İslam yönetimine girmesi 7. yy da gerçekleşiyor. Halifeler dönemi sonrasında Emevi, Abbasi, Hamdani, Mervani, Artuklu, Eyyübi ve Osmanlı hakimiyeti devam ediyor. Hasankeyf en parlak dönemlerini 11. yy da Artuklu ve Eyyübi dönemlerinde yaşıyor. Artuklu Beyliği’nin başkenti olan Hasankeyf, önemli bir ticaret merkezi. Dicle boyunca kurulmuş diğer uygarlıklarla sürekli etkileşim halinde. Bu etkileşim, kentin kültür sanat anlayışında ve mimarisine yoğun izler bırakıyor.

4. Hasankeyf Seramikleri

Tarihi Hasankeyf İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Günümüzde olduğu gibi tarih boyunca yeme-içme, pişirme-saklama kapları ve çeşitli amaçlarla kullanılan pişmiş topraktan yapılan Hasankeyf seramikleri sanat tarihçileri tarafından incelenip, tarihlendiriliyor. Hasankeyf seramiklerinin bu coğrafyada üretildiği 2000’li yılların başında arkeolojik kazılarla Salahiye Bahçeleri’nde bulunan 8 adet seramik fırını ile kanıtlanmış oldu. İlgi duyanlar için Prof. Dr. Nurşen Özkul’un yayınlamış olduğu Hasankeyf Seramikleri kitabı daha önceki yıllarda yapılan kazılarda bulunan seramik eserleri tanımak için bilimsel bir kaynak. Motiflerindeki çeşitlilik ve yoğun renk kullanımı özenli bir işçiliğin ürünü olduğunu gösteriyor.

5. Kent Dokusu

Tarihi Hasankeyf İle İlgili Bilinmesi Gerekenler

Tarihi Hasankeyf ile ilgili bilinmesi gerekenler listesinin son maddesinde kent dokusundan bahsedeceğiz. Yaklaşık olarak 6000 tane mağara Yukarı Şehir’i oluşturuyor. Bu mağaralarda yaşam yakın tarihlere kadar devam etti. M.Ö. 4. yy da yapılan kale dev bir kaya üzerinde yer alıyor. Koç Cami, Süleyman Cami, Zeynel Bey Türbesi, Yamaç Külliyesi, Er Rızk Cami, Büyük ve Küçük Saray yapıları Hasankeyf’te yer alan yapılardan bir kısmı. Tarihi çarşısı geçtiğimiz haftalarda proje kapsamında yıkıldı. Çarşının altında kalan arazide yapılan arkeolojik kazılarda bazı mimari yapılar ortaya çıkarıldı. Yeni Hasankeyf adı verilen ve baraj projesinin yapılacağı araziden uzak bir noktaya kurulan yeni yerleşime halk taşınmaya başladı. Hasankeyf 80’li yıllara 1. derece sit alanı ilan edilmiş ancak baraj projesi tüm güneydoğu bölgesinin su ihtiyacından dolayı onaylanmış. 1985’te yüzey araştırması yapılarak günümüze kadar kurtarma kazıları devam etti. Arkeolog ve sanat tarihçilerin Hasankeyf’in tarihi katmanlarını ortaya çıkarmak için yaptığı çalışmalar devam ediyor. Bu çalışmalar kapsamında taşınan Zeynel Bey Türbesi, Süleyman Han Cami minaresi gibi bir kaç yapı yeni yerlerinde ziyaretçilerini ağırlıyor.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
5
Beğen
Mutlu Mutlu
3
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
1
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
0
Üzgün
Olamaz Olamaz
1
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
0
Komik
İlginç İlginç
0
İlginç

Yorum bırak