Birçok kıymetli insan yaşamı boyunca sefil bir hayat sürmüş ve bu insanların kıymeti pek bilinmemiştir. Ne zaman ki birini kaybetsek, öldükten sonra yaptıkları ya da eserleri daha fazla ilgi toplamaya başlamıştır. Oysa bu insanların çoğu yaşamları boyunca değersiz biriymiş gibi davranılan ya da hakkı yenilen insanlardır. Yaşadıkları süre boyunca sefalet içinde yaşayan bu insanların tabloları, müzikleri ya da kitapları, günümüzde milyonlarca dolara satılmakta, milyonlarca kişi tarafından dinlenilmekte veya okunmaktadır. Ne yazık ki, bu eserlerin sahibi sanatçılar ya da yazarlar buna tanık bile olamamıştır. İşte yaşarken kıymeti bilinmeyen ve öldükten sonra değeri anlaşılan yetenekli insanlar listesi… İyi okumalar!
1. Friedrich Nietzsche
Büyük Alman düşünürü ve filozofu Friedrich Nietzsche, günümüzde çağın en popüler ve en çok konuşulan isimlerden biridir. Böyle Buyurdu Zerdüşt, Ahlakın Soy Kütüğü Üzerine, Deccal gibi önemli eserleri günümüzde birçok kişi tarafından okunmaktadır. Bununla birlikte Nietzsche hakkında yüzlerce kitap yazılmış, büyük filozof panellere ve söyleyişlere birçok kez konu olmuştur. Günümüzde bu kadar popüler olmasına karşın, kendi döneminde asla hak ettiği değeri görmemiş ve kıymeti bilinmemiştir. “Beni 21. yüzyılda anlayacaklar” diyen Alman dahi bu düşüncesinde haklı çıkmış ve günümüzde hak ettiği değeri görmeye başlamıştır.
2. Stefan Zweig
Satranç, Değişim Rüzgarı, Amok Koşucusu gibi kitapları ile oldukça popüler olan Stefan Zweig de öldükten sonra değeri anlaşılan yetenekli insanlar arasındadır. Avusturalya asıllı Alman yazar, II. Dünya Savaşı sırasında ülkesi Nazi kontrolüne girince büyük bir umutsuzluğa düşmüş ve intihar etmiştir. Açlık, sefalet ve kaçış ile ömrü geçen Zweig, o dönemde Hitler tarafından kitapları toplatılarak yakılmış ve değeri bilinmeyen sanatçılardan biri olmuştur. Günümüzde ise Stefan Zweig’in yazdığı kitaplar ülkemizde de olmak üzere dünyanın birçok yerinde oldukça fazla satılmaktadır.
3. Edgar Allan Poe
Amerikalı yazar Edgar Allan Poe, yeni bir edebiyat akımının öncüsü olarak bilinmektedir. Hayatı boyunca başarılı olmak ve tanınmak için mücadele veren Poe, yayınlanan kısa hikâyelerinden birkaç dolar kazanmaktan öteye gidememiştir. Eşini erken kaybetmesiyle birlikte hayatı alt üst olan yazar, sağlık problemleri ve ekonomik sıkıntılar da baş gösterince hayatını tekrar eski düzenine koyamamıştır. 40 yaşında hayata veda even yazarın ölümünün nedeni hâlâ bir soru işareti olarak kalsa da, günümüzde kitapları binlerce insan tarafından okunan bu insanın kıymeti yıllarca bilinmemiştir.
4. Nick Drake
60’ların sonlarında ve 70’lerin başlarında müziği hak ettiği takdiri kazanamamış olan İngiliz müzisyen Nick Drake, 26 yaşındayken ağır bir depresyon sonucunda intihar etmiş ve hayatını kaybetmiştir. Hayata erken veda eden Nick Drake, yaşadığı süre boyunca geniş bir dinleyici kitlesi bulamamış, hakettiği değeri görememiştir. Ancak ölümünden sonra ‘Pink Moon’ başta olmak üzere birçok müzik parçası büyük övgü almış ve dönemin en iyilerinden olmuştur. Ölümünden sonra da ölmeden önce kaydettiği parçaların yayınlanması daha fazla ilgi ve tanınma kazandırmıştır.
5. Wolfgang Amadeus Mozart
Klasik müziğin öncülerinden biri olan Mozart, değeri sonradan anlaşılan diğer sanatçıların aksine sefalet ya da hastalıktan muzdarip olmamıştır. Birçok bestesini canlı sahneleme şansını yakalamıştır ancak buna rağmen asıl değeri öldükten sonra anlaşılmıştır. 1700’lü yıllarda yaşamış olmasına rağmen günümüzde bile müziği dinlenen ve oldukça rağbet gören Mozart, kendi döneminde şimdiki kadar popüler olmayı başaramamıştır. Ne yazık ki ünlü müzisyen Mozart da birçok sanatçı gibi döneminde kıymeti bilinemeyip, öldükten sonra değeri anlaşılan yetenekli insanlar arasındadır.
6. Oscar Wilde
İrlandalı roman ve oyun yazarı olan Oscar Wilde, çok varlıklı ve bilindik bir ailenin ikinci çocuğu olarak dünyaya gelmiştir. Doğduğu ortamla tam bir zıtlık içinde ölen yazar, 1900’de öldüğü sırada tamamen iflas etmiştir ve cesedi Paris’in fakir bir otel odasında bulunmuştur. İflas etmesinin sebebi Paris’te eş cinsellik suçundan tutuklanması ve hapis cezası için yasal ücret ödemesi olan Wilde, ölümünden sonra çalışmaları ile büyük beğeni toplamış ve Londra’nın en popüler oyun yazarlarından biri olmuştur. Bu ikonik yazar, bugün dünyaya şaşırtıcı tarzı ve zekâsını bahşetmiştir.
7. Franz Kafka
Hayattayken sadece tek kitabını yayımlatabilen Çek cumhuriyetinin içe dönük roman yazarı ve düşünürü, yaşamı boyunca istediği başarıya ulaşamamıştır. Dönüşüm, Dava, Aforizmalar gibi herkes tarafından bilinen önemli eserleri ile günümüzde çok önemli bir roman yazarı olarak görülmektedir. Ölmeden önce yakın bir arkadaşından yazdıklarının yakılmasını isteyen Kafka, arkadaşının sözünü dinlememesi ve yazdıklarını saklaması sonucu günümüzde bu kadar popüler bir hale gelmiştir. Kafka ile ilgili birçok film çekilmiş ve makale yazılmıştır. Böylece Kafka öldükten sonra değerlenip para eden yazarlardan biri olmuştur.
8. Charles Bukowski
Yeraltı edebiyatının en popüler yazarlarından biri olan Bukowski doğumundan itibaren açlık, soğukluk ve sokakta kalmak gibi zor koşullarda yaşamıştır. Hikâyelerinin genellikle alkolizme yatkın bir hayat tarzını anlatması, aslında kendi yaşamının bir yansımasıdır. Bu tip bir yaşam tarzı olduğu için birçok kez tutuklanmış ve dayak yemiştir. Yazdığı hikâyelerin hepsini yayımlanması için dergilere gönderen Bukowski, hep geri çevrilmiştir. Daha sonra yalnızca birkaç kısa öyküsü yayımlansa da günümüzde popüler olan şiirler ve kitapları, Bukowski hayatını kaybettikten sonra değer görmeye başlamıştır.
9. Gregor Johann Mendel
Biyoloji derslerinde isminden sıkça bahsedilen, modern genetik biliminin öncüsü olan Mendel, mendel kanunlarının mucidi olan ve ölümünden sonra ün kazanmış bir bilim adamıdır. Deneylerini önce tavşanlar üzerinde yapan Avusturalyalı mucit, bazı ahlak kurallarını ihmal ettiği sebebi ile uyarılmıştır. Bunun üzerine Mendel, kolay yetişmesi, ucuz olması ve aşırı döl vermesi nedeni ile bezelyeler üzerinde deney yapmaya başlamıştır. Bu deneyler sonucu kalıtımın temel ilkelerini keşfetmiş ancak keşfi çağdaş bilim camiası tarafından çoğunlukla yanlış anlaşılmıştır. Mendel 1884’te ölmüştür fakat derin çalışmaları 20. yüzyıla kadar tam olarak anlaşılamamıştır.
10. Amedeo Modigliani
Hayatı boyunca verem, tifo gibi hastalıklar ile mücadele eden İtalyan ressam ve heykeltıraş menenjit ve tüberküloz sebebi ile hayatını kaybetmiştir. O dönem her ne kadar başarılı bir ressam olsa da, yine o dönemde yaşayan ünlü ressam Pablo Picasso’nun ününün altında ezilerek unutulmuştur. Güzel sanatlar öğrencisi olan Jeanne Hébuterne ile tanıştıktan sonra, ilişkileri başlamış ve birlikte yaşamaya başlamışlardır. Jeanne, Modigliani’nin ölümünden sonra 15 aylık bebeğini arkasında bırakarak, karnındaki bebeği ile 5. kattan atlayarak intihar etmiştir. Modigliani hayatta iken değeri bilinmese de, öldükten sonra para eden sanatçılardan olmuştur.
