Nobel ödülleri, dünyadaki en prestijli ödüllerden biri olarak kabul edilmektedir. Alfred Nobel’in kurduğu dernek tarafından 1901 yılında verilmeye başlanmıştır. Kimya, fizik, edebiyat, barış, fizyoloji ve tıp alanında üstün başarılar sergilemiş kişiler ya da kurumlar bu ödüle layık görülmektedir. Türkiye’den de Aziz Sancar 2015 yılında Kimya alanında Nobel kazanmıştır. Fakat bazen kimi hükümetler nobel kazananların ödüllerini almasına izin vermemiş bazen de kazananlar bu ödülü reddetmiştir. Biz de dergiCE olarak bunun gibi ilginç bilgileri sizler için derledik ve Nobel ödülleri hakkında bilinmeyen 10 gerçek listesini hazırladık.

1. En Genç Kazanan: Malala Yousafzai

Malala Yousafzai Nobel ödülünü alan en genç kişidir. Pakistanlı insan hakları aktivisti 2014 yılında barış ödülünü aldığında sadece 17 yaşındaydı. Malala, terör örgütü Taliban’ın ülkesindeki kız çocuklarının eğitim haklarını ellerinden almasına karşı çıkmıştı. Verdiği çabayla dünyada da adını duyurmuştu ve böylece Taliban’ın hedefi haline gelmişti. 2012’de başından ve boynundan vurulmuş ama yaşama tutunmayı başarmıştı. Bu hayati mücadeleyi Nobel barış ödülüyle taçlandıran ve para ödülünü kız çocuklarının eğitimine harcayan Malala, tüm insanlara örnek olamaya devam ediyor.

2. En Yaşlı Kazanan: John B. Goodenough

1922 yılında Almanya’da dünyaya gelen John B. Goodenough, en yaşlı Nobel kazananı. 2019 yılında kimya ödülünü kazandığında tam 97 yaşındaydı. Onu ödüle götüren çalışmalarını Texas Üniversitesi’nde gerçekleştiren Goodenough, makine mühendisliği ve malzeme bilimi alanlarında eğitim vermeye devam ediyor.

3. Bilime Adanan Hayat: Marie Curie

Polonya asıllı kimyager ve fizikçi olan Maire Curie, Nobel ödülünü iki defa kazandı. Hem de farklı dallarda. 1903 yılında Fizik, 1911 yılında ise kimya alanındaki çalışmalarıyla ödüle layık görüldü. Ayrıca Marie Curie’nin kızı ve eşi 1935’te Nobel ile buluştu. Damadı da 1965’te UNICEF adına ödülü kabul etti. 1934 yılında aşırı dozda radyasyon yüzünden hayatını kaybeden Curie, alanında çığır açan çalışmalara imza attı ve bilim dolu bir ömür geçirdi.

4. Büyük Hata: Johannes Fibiger

Danimarkalı doktor Johannes Fibiger 1926 yılında, yuvarlak solucanın sıçanlarda ve farelerde kansere yol açtığını gösteren çalışmasıyla Nobel kazanmıştı. Tek sorun bunun doğru olmadığıydı. Gerçek birkaç yıl sonra ortaya çıkmıştı fakat o dönemde de Fibiger kanser yüzünden hayatının kaybetmişti. Nobel ödülü feshedilmedi fakat 2010 yılında enstitü tarafından yapılan açıklamada bunun büyük bir hata olduğu kabul edildi.

5. Kural Dışı Kazanan: Ralph Steinman

Nobel kurallarına göre ödüller ölmüş bir bilim insanına verilemez. Fakat 2011 yılında bir istisna yaşandı. Kanadalı tıpçı Ralph Steinman ödüle layık görüldü. Komite bu haberi 3 ekimde duyurdu ama Steinman’ın birkaç gün önce öldüğünün farkında değillerdi. Üzerinde düşünüldükten sonra ödülün Steinman’da kalmasına karar verdiler. Kızının aktardığına göre de Ralph Steinman ölmeden kısa bir süre önce, bunun yaşanacağını hissetmiş olacak ki durumla alakalı şaka yapmış ve “Eğer ölürsen o ödülü alamazsın o yüzden dayanmalısın.” demiş.

6. Yok Sayılan İsim: Lise Meitner

Avusturyalı fizikçi Lise Meitner, arkadaşı Otto Hahn ile Berlin’de nükleer füsyon çalışmaları yaptı. Fakat Nobel komitesi 1945’te Meitner’i göz ardı ederek ödülü yalnızca Hahn’a verdi. Otto Hahn ise Meitner’in rolünden ve bu hatadan hiç bahsetmedi. Bu yüzden ikili bir daha birlikte çalışmadı. Meitner’ın değeri ancak 1982 yılına gelindiğinde anlaşıldı ve en ağır element 109’a onun adı (Meitnerium) verildi.

7. Nobelsiz Yıllar

1901’den bu yıla Nobel ödülünün verilmediği yıllar da oldu. Toplam 49 yıl. Bunların çoğu Birinci ve İkinci Dünya Savaşı zamanları. Ayrıca hiçbir çalışma ödüle layık görülmese bile para ödülü gelecek yıla aktarılmakta veya vakfın kasasına gitmektedir.

8. Nobelli Kadınlar

Maire Curie, Nobel kazanan ilk kadındı. Ödüllerin verilmeye başlandığı 1901 yılından bugüne dek sadece 54 kadın bilimci Nobel ödülü almaya hak kazandı. Fizik, kimya, tıp, edebiyat ve barış alanlarına adını yazdıran kadın bilimciler dünyayı değiştirmek için çabalamaya devam ediyor.

9. Ödülü Reddetti: Jean Paul Satre

Nobel ödülleri hakkında bilinmeyen 10 gerçek listemizin ilgi çekici isimlerinden biri de Jean Paul Sartre. 1964 yılında edebiyat alanında ödüle layık görülen Sartre, resmi kurumlardan gelen ödülleri sürekli reddettiğinden Nobel’i de kabul etmedi. Le Duc Tho’ya ise 1973’te barış ödülü verilmek istendi. O da bu ödülü kabul edecek pozisyonda olmadığını söyleyerek Nobel’i reddetti.

10. Hapisteyken Nobel Aldılar

Nobel ödülüne hak kazanan 3 kişi, Alman gazeteci Carl Von Ossietzky, Birmanyalı politikacı Aung San Suu Kyi, Çinli insan hakları aktivisti Liu Xiaobo, ödülü kazandıkları sırada göz altındalardı. Lui, Nobel kazanan ilk Çin vatandaşıydı. 2010 yılında Çin’deki temel insan haklarını, şiddetsiz geçen ve uzun süren bir çabayla savunması onu Nobel’e kadar taşıdı.