Yeri doldurulamaz usta gazeteci Mehmet Ali Birand’ı hepimiz biliriz. Cesur soruları, 32. Gün programı, renkli saatleri, gafları, ‘ııııı’ deyişleri hepimizin aklına adeta kazındı. Birand, 2013 yılında hayata gözlerini yumdu. Geride zorlu bir hayat mücadelesi, efsane röportajlar ve kitaplar bıraktı. Duayen gazeteci Mehmet Ali Birand kimdir? Ne işler yapmıştır? dergiCE ekibi olarak, sizlere bu yazımızda Mehmet Ali Birand hakkında bilinmesi gerekenler yazısı hazırladık. İyi okumalar!

1. Mehmet Ali Birand Kimdir?

Mehmet Ali Birand 9 Aralık 1941 tarihinde, Alman Hastanesi’nde dünyaya geldi. Birand, çocukluk yıllarını İstanbul Erenköy’de geçirdi. Babası o daha 2 yaşındayken kalp krizi sonucu vefat etti. Geriye annesi ve kardeşi kaldı. Annesi Mürvet Birand, kocasından kalan 3 aylık maaşla ailesinin geçimini sağlamaya çalıştı.

2. Talihsiz Kaza Kaderini Belirledi

Birand 3 yaşındayken talihsiz bir kaza geçirdi. Annesi soba üzerinde su ısıtırken üstünden atladı ve sol bacağı yandı. 5 ayrı ameliyat geçiren Birand, uzun süre hastanede kaldı. Usta gazeteci, ilkokulu Erenköy Zihnipaşa’da tamamladıktan sonra 1955 yılında Galatasaray Lisesi’ne girdi. Dışişleri Bakanlığında diplomat olan dayısı Mahmut Dikerdem, yeğeninin okul masraflarının hepsini karşıladı.

3. Üniversite Yılları

1962 yılında liseyi bitiren Birand, İstanbul Üniversitesi Filoloji Fakültesinde Fransızca bölümünü kazandı. Fakat annesinin maddi olanağı yoktu o da çalışmaya karar verdi. Şansı olarak tanımladığı Kenan İnal, Koç Grubunun önde gelen isimlerindendi ve Birand’ın aile dostuydu. Vehbi Koç durumdan haberdar oldu ve Birand’a yardım etti.

4. Milliyet’in Londra Muhabirliği Dönemleri

Birand, 1963’te İngiltere’ye ayağından 5’inci ve sonuncu ameliyatını olmaya gitti. Londra’ya giderken, Galatasaray Lisesi yıllarında tanıştığı Abdi İpekçi, Milliyet’in Londra muhabirliğini Birand’a verdi. İpekçi, “İlginç şeyler bulursan mektupla bize bildirirsin” dedi. Birand ameliyattan sonra İngilizce öğrenmeye başladı aynı zamanda Milliyet’e haberler gönderdi. 1964 yılında ülkeye dönen Birand’ın, Koç Holding’de işi hazırdı ama o Milliyet gazetesinde çalışmaya devam etti. Bir başka usta kalem Abdi İpekçi, Mehmet Ali Birand’a gazetecilik mesleğinde ışık oldu.

5. Eşiyle Nasıl Tanıştı?

Milliyet’te çalışmaya devam ederken Cemre’yle yani eşiyle tanıştı. 1971 yılında hayatlarını birleştirdiler. Karı koca gazetenin verdiği 500 dolarla Brüksel’de çalışmaya başladılar. Çiftin Umur Birand adında bir çocuğu oldu.

6. Birand’ın Brüksel Yılları

Birand, Brüksel yılları için “Bana çok şey kattı, dünya görüşümü etkiledi. Eğer Brüksel’e gitmemiş, Cemre ile orada 20 yıl süreyle yaşamamış olsaydım, bugün geldiğim yerde olamazdım” dedi. 1974 Kıbrıs Barış Harekatı’nda, Brüksel’de olan Birand usta bir yayıncılık dönemi geçirdi. Bu dönemden sonra Washington, Atina, Strasbourg’a Avrupa Konseyi’ne gitti. Dünyası genişledi. Bilgisi arttı, yıldızı parladı.

7. 32. Gün Programı Nasıl Başladı?

1985 yılında Mehmet Ali Birand 32. Gün programını hayata geçirdi. Uluslararası ilişkileri ele alan ve yabancı devlet adamlarını konuk eden bir program yapmaya başladı. 32. Gün ülkemizde oldukça sevildi ve Birand’ı yayıncılıkta zirveye taşıdı. Birand’ın hayatını sarsan olay 1988’te Lübnan’ın Beka vadisindeki PKK kampında Abdullah Öcalan’la gerçekleştirdiği röportaj oldu. Öcalan’la o ana kadar kimse konuşmamıştı. İlk defa Milliyet’e konuşması olay oldu. Gazete toplatıldı, yayın yasaklandı.

8. Türkiye’ye Geri Dönüş Yılları

Birand 1991 yılında ailesiyle birlikte ülkeye kesin dönüş yaptı. Birand, Milliyet’ten Sabah’a geçti. 32. Gün programını TRT’den Show TV’ye taşıdı. 1997 yılında 28 Şubat müdahalesine muhalefet ve Kürt sorununda ideoloji ve söyleme karşı çıkması sebebiyle, asker tarafından uzaklaştırıldı. Genelkurmay Başkanlığında hazırlanmış bir komplo sonucu, Sabah’tan kovuldu ve Show TV’deki programı kaldırıldı.

9. Kanal D Kariyeri Nasıl Başladı?

1997 yılının sonlarına doğru Aydın Doğan, CNN Türk’ün kuruluşundan Birand’a görev verdi. Ayrıca Posta gazetesinde başyazar olarak yazmaya başladı. Bu yıllarda CNN’de Manşet adlı siyasi talk show yaptı. 2005’te Kanal D Ana Haber Bülteni genel yayın yönetmeni ve bültenin sunucusu oldu. 2009 yılında hem Kanal D hem de CNN Türk’ün başına geçti. Birand 17 Ocak 2013 tarihinde hayata gözlerini yumdu.

10. Ödülleri ve Kitapları

Mehmet Ali Birand hakkında bilinmesi gerekenler üzerinde kısaca durduk. Kendisi 72 yıllık ömründe birçok kitap yazdı, ödüller aldı. 1987 yılında Avrupa Konseyi’nden Yılın Gazetecisi, 1976’da TÜYAP Kitap Fuarı’ndan Yılın Yazarı ve 1993 yılında Yurt Dışı Ödülleri konseyinden Lion Kulüpleri, Melvin Jones Fellow Ödülü ve Fransız Şövalye Nişanı aldı. Birand 14 kitap yazdı. Bunlardan en önemlileri; Emret Komutanım, 30 Sıcak Gün, 12 Eylül: Türkiye’nin Miladı, Son Darbe: 28 Şubat kitapları oldu.