NFT kulağa yeni bir şey gibi gelse de aslında altyapısı 2015’e dayanıyor. Özellikle sanat dünyasının blockchain teknolojisiyle buluşması ile oldukça popüler bir hale gelerek, dijital dünyada ilgi çeken bir konum buluyor. Beeple ismiyle bilinen sanatçının 69,3 milyon dolarlık rekor bir fiyat ile NFT’ye dönüştürerek Mart 2021’de sattığı bir eser sayesinde bilinirliği de giderek arttı. İşler bu noktadan sonra giderek tuhaf bir hal almaya başladı. Satılan Tweetler mi dersiniz, makaleler, 3 boyutlu tasarımlar veya ses-müzik kayıtları derken dijital pek çok veri NFT’ye dönüştürülerek satılmaya başlandı. Giderek yaygınlaşan kripto dünyasında, bünyesinde sanatı filizlendirerek fark yaratan, dijital dünyanın yeni çılgınlığı NFT hakkında soru işaretlerini gideren bilgiler sizlerle.
1. Nedir Bu NFT
NFT yani Non-Fungible Token, Türkçe’ye değişimi mümkün olmayan para ya da çip olarak çevriliyor. Özel olarak şifrelenen ve tekil bir kod şeklinde kriptografik bir token türü olarak karşımıza çıkıyor. Kopyalanamaz ve türünün tek örneği olacak şekilde şifrelenen bu kod aslında kripto para camiasının en bilinen örneklerinden biri olan Bitcoin ile aynı protokollere sahip. Farkı ise bunun tam olarak bir coin değil, çoğu zaman dijital veya dijitalleştirilmiş bir sanat eserinin IPFS sisteminde saklanmış hali olması. NFT’nin özgünlüğü bu sayede sağlanarak kendi türünden başka bir token ile takasının yapılmasına engel olunuyor. Böylece NFT’ye aktarılan bir sanat eseri özgünlük bakımından eşsiz ve kolayca doğrulanabilir olarak kopyalanmasının önüne geçiliyor.
2. Diğer Kripto Paralardan Farkı
Bölünemeyen ve klonlanamayan bir “token” olarak NFT, aynısından bir daha üretilmesi mümkün olmayan bir dijital varlığa dönüşüyor. Bu saye de Bitcoin ve Etherum gibi “Fungible” olan kripto paraların aksine NFT’ler benzersiz birer dijital varlık haline geliyor. Bu ne anlama geliyor derseniz, Bitcoin gibi tokenleri bölerek alıp satabilirsiniz, fakat NFT özel bir dijital varlık olduğundan bölünemiyor. Çeşitli platformlarda çeşitli kripto paralar karşılığı satılabilen eserler bulunuyor, fakat direkt farklı bir token ile takas edilebilir bir yapıda değil. NFT hakkında ki en ilginç bilgiler arasında, kripto dünyasında değerinin üreticisi veya yatırımcısının tarafından belirlenmesi NFT’yi tokenler arasında fark yaratan bir konuma taşıyor.
3. NFT Üretimi
NFT’ler Etherum geliştiricilerinin imzasını taşıyan ERC-721 token standardına göre hazırlanarak üretiliyorlar. 2015’den bu yana geliştirilen pek çok platform sayende de blockchain teknolojisinin teknik dünyasında boğulmadan işlemler gerçekleştirilebiliyor. Böylece NFT üretmek için ihtiyacınız olan tek şey ise bir kripto cüzdanı oluyor. NFT’ye dönüştürülecek olan dosya platformlar aracılığı ile sisteme yüklendikten sonra IPFS sistemi tarafından değiştirilemeyecek parametlereler belirleniyor. Platformların farklı ücretleri bulunuyor ve istendiğinde kaç NFT üretileceği ve satıştan ne kadar pay ödeneceği gibi anlaşmalar sonucunda blockchain ağının ücreti karşılanarak üretilmiş oluyor. Tüm bu işlemlerin sonunda ise kripto cüzdanına aktarılarak üretimin gerçekleştiği tüm blockchain kayıt altına alınıyor.
4. NFT Sahibi Olmak İçin Gerekenler
NFT’ye sahip olduğunuz dijital bir ürününüzü çevirebiliyor ya da hali hazırda bulunan platformlardan satın alarak sahip olabiliyorsunuz. Dünya çapında giderek yaygınlaşan NFT’lerin sergilendiği pek çok sergi ve online platform bulunuyor. Üreticinin belirlediği fiyat üzerinden farklı kurlar ile açık arttırma ya da direkt satın alma gibi seçenekler ile sahip olunabiliyor. Satın alındıktan sonra NFT, üreticinin cüzdanından sizin cüzdanınıza transfer oluyor. Garip bir ticarete dönüşen bu yönüyle NFT, bir bakıma dijital sanat’ın açık arttırmalarına dönüşmüş oluyor. Son olarak sahip olunan NFT’ler çeşitli Pazar yerlerinde ister kullanım hakkı verilmesi de ya da satılması gibi şekiller de ile kullanılabiliyor.
5. Yatırım Aracı Olarak NFT
NFT’ler tasarımları gereği diğer kripto para birimlerinden farklı. Değerlerini emir tahtasından çok eseri üreten kişi veya yatırımcısı belirliyor. Yatırım konusuna gelirsek, sanat eseri olması üzerinden yorumlanacak olursa, bir dijital sanat eseri olan NFT’ye yapılan yatırım ile fiziksel sanat eserine yapılan yatırım arasında aslında bir fark yok. Elbette sahip olduğunuz bir NFT’nin hemen bir Mona Lisa’ya dönüşmesini beklemek çok inandırıcı olmayabilir, fakat bitcoin dünyamıza ismini duyurduğunda o da pek inanılası değildi. Tüm bu bilgiler ışığında kripto dünyasında yerini alan NFT hakkında söylenebilecek bir şey varsa oda sanat dünyasında fark yaratan bu yenilikçi teknolojinin, her koşulda bir yatırım aracı olduğudur. Değerinin ise nadirliği, yaşı ve türü gibi parametreler ile üreticisi tarafından belirlendiğini de tekrar belirtelim.
6. NFT’nin Modern Dünyaya Etkisi
NFT’nin modern dünyamıza sağladığı en kayda değer fayda mülkiyet problemlerini çözebilecek bir potansiyele sahip olmasıdır. Dijital ortamda bir eserin kopyalanması oldukça basitken, NFT eser haklarını muhafaza ederek bu sorunu çözebiliyor. Programlanabilir bir dijital varlık olması açısından sahip olan kişi her kullanımdan ve satıştan alacakları payları NFT’nin içine kodlayabiliyor. Bu şekilde sorunsuz bir şekilde ilgili miktar cüzdanlar arasında geçiş yapmış oluyor. Ürünün dijital olması dünyanın her yerinde alıcı bulabilecek bir potansiyel taşımasını sağlıyor. Dünyanın dijitalleşmesi sayesinde giderek artan talep, arzı ve fiyatları da arttırıyor. Sonuç olarak ulaşılabilirliği artınca eserler ve müşteriler de artıyor ve böylece NFT dijital bir sanat akımı tavrını taşıyarak, kendisine ait habitatı genişletmeye devam ediyor.
7. NFT’lerin Orijinalliği
Bir sanatçı NFT üreterek satışa koymak istediğinde, eserlerin orijinalliğini kanıtlamak için seçilen pazaryerinin bir dizi doğrulama işleminden geçer ve profillini oluşturur. NFT dünyasında kişilerin repütasyonu oldukça önem taşımaktadır. Pazaryerlerinin bu doğrulama işlemleri çeşitlilik gösterebileceği gibi zamanda alabilmektedir. Bu işlemler tamamlandıktan sonra ise kripto cüzdanı tanımlanarak satışa veya alıma başlanabilir. Ürünü alınacak olan sanatçının cüzdan adresi bilgilerine sahip olunduğu koşul da, ki bu adresler ödeme alınabilmesi amacıyla genelde açık olarak paylaşılmaktadır, eserin orijinalliğini teyit etme fırsatınız olur. Bunun dışında NFT’nin hareketlerini blockchain uygulamalarından takip ederek hem sanatçının kim olduğuyla ilgili bilgilere ulaşabilir, hem de eserlerin orijinalliğini sorgulayabilirsiniz.
8. Ses Getiren NFT Satışları
NFT’nin bilinirliğinin giderek artmasının elbette pek çok sebebi var. Bunlardan ilk sırada gelen Beeple adlı sanatçının, bir ev kolajını müzayede üzerinden 69,3 milyon dolara satması var. Bu satışlar ve abartılı görünen rakamlar arasından en enteresan ve en çok ses getirenlerden birisi Twitter’in CEO’su Jack Dorsey’in 2.9 milyon dolara sattığı ilk Tweet’i. Bir diğer ise Lebron James’in 77 bin dolara alıcı bulan smaç videosu. Karısı da çeşitli NFT’ler ile uğraşan Elon Musk, içeriği müzik ve GIF olan Tweet’ini açık arttırmaya çıkarttı. Cüneyt Özdemir ise paylaştığı bir Tweet’i 10 bin dolara satmayı başardı. NFT’ler ile ilgili tecrübe seviyeleri arttıkça yaratıcı bir iş modeli gibi kurgulandığını görebiliyoruz. Tüm bunlara ek olarak bazı oyunlar içerisinde arsa satışları ve sanal dünyada tasarlanmış ev modelleri de 500 bin dolar gibi fiyatlara alıcılar buluyor.
9. NFT Dosyalarının Saklandığı Yer
NFT’lerin tür çeşitliliği ve potansiyel dosya boyutlarının fazla olması blockchain üzerinde saklanmasını maliyet açısından zorlaştırdığı için, IPFS adlı bir protokol ile dağınık bir dosya saklama biçiminde muhafaza ediliyorlar. Bir NFT eseri, dosya olarak yüklendiği zaman, yüklenen dosyalar şifrelenen küçük boyutlu parçalar ile IPFS üzerinden farklı bölgelerde farklı düşümlere paylaştırılır. Dosyanın IPFS’e yüklenişi ise blockchain üzerine NFT olarak yüklenerek kanıtlanmış olur. IPFS sistemi BitTorent gibi kullanıcının yalnızca içeriği almasını değil, aynı zamanda bu içeriği barındırmasını sağlayan bir protokoldür. IPFS hakkında daha detaylı bilgiler vermek gerekirse, NFT bölünerek kripto dünyasında var olan kişilerin cihazlarında küçük parçalar halinde sürekli olarak yer değiştirerek fark yaratan bir koruma sağlamış oluyor.
10. Gelecekte NFT’nin Yeri
Teknolojinin ivmesini göz önünde bulundurursak giderek dijitalleşen dünyada sanatında dijitalleşmesi kaçınılmaz gibi görünüyor. NFT’nin geleceği, cevaplanması oldukça zor bir soru olsa da yakaladığı ivmeyi hesaba katınca, kuvvetli bir ihtimal ile geleceğimizde de kendisine bir yer bulacak gibi görünüyor. Ekonomik açıdan arz ve talebe göre şekilleneceği kesin olan bu çılgınlık, pek çok kişi için yeni bir kapı olduğu için ilgi ve değer görüyor. Aralarından bazıları nadir ve başarılı bir sanat eseri olmayı başarıyorken, aslında NFT kendisine kalıcı bir konum kazanmış gibi duruyor. Tüm bunlar ele alındığında ise NFT’lerin gelecekte, bir yerlerde kendisine has bir tavır ile kalıcı olabileceği ihtimali pekte şaşırılacak bir şey değil gibi görünüyor. Fakat biz yine de belirtelim, dünya bir anda değişir.
