Son yüzyılın en kanlı savaşlarından biri olan II. Dünya Savaşı’nda, fikirler içerisinde çok farklı bir ideoloji yükseldi: Faşizm. İtalya’da ortaya çıkan ve Benito Mussolini’yle özdeşleşen Faşizm ideolojisi, I. Dünya savaşından sonra yıpranmış bir İtalya için tutunması gereken bir dal olarak görüldü. Faşizm’in bu denli etkili olmasına neden olan lider ise Benito Mussolini’den başkası değildi. En az Hitler kadar iyi bir hitap yeteneği olan fakat savaş konusunda çok da yetenekli sayılmayan diktatör Mussolini hakkında konuşacağız bu yazımızda. Sizin için İtalya’da Faşizmi etkin kılan Mussolini’ye dair bilmedikleriniz ve daha fazlası için tarihin tozlu sayfalarını karıştırdık. Keyifli okumalar!
1. Çocukluk Yılları
Tam ismi Benito Amilcare Andria Mussolini, 29 Temmuz 1883 yılında Kuzey İtalya’da Prepapio’ya bağlı küçük bir köyde doğdu. Babası Alessandro, sıkı bir sosyalist olan ve dine karşı mesafeli bir demirci ustasıydı. Annesi ise dindar katolik bir ilkokul öğretmeniydi. Mussolini, çocukluğundan bu yana babasının otoritesine karşı olduğunu gösterdi. Çocukluk yılları aşırı çalkantılı ve sorunlu geçti. Gönderildiği bir Katolik yatılı okulda henüz 10 yaşındayken arkadaşlarından birini bıçakla yaraladı ve okuldan uzaklaştırıldı. Bir şekilde eğitimini tamamladı ve 20 yaşlarına geldi. Fakat bu dönemde de rahat durmadı ve tekrar kız arkadaşı dahil birkaç kişiyi yine yaraladı. Güç bela eğitimini tamamlamış ve diplomasını almıştır.
2. Sosyalist Geçmişi
İtalya’da faşizmi etkin kılan Mussolini’ye dair bilmedikleriniz arasından biri sanılanın aksine, onun çocukluktan beri sosyalist bir ideolojiye sahip olmasıydı. Özellikle babasının fikirleri onu etkiledi. 1902 yılında askerlikten kaçmak için İsviçre’ye gidip orada bir süre yaşadı. O dönemlerde iş ararken çeşitli sendikalara ve sosyalist derneklere katıldı. Gündüzleri çalışıp akşamları tartışmalara katılıyor ve sosyalist fikirleri yayarak kendini parlatıyordu. Birkaç gazetede editörlük yaptı ve yazılarını yazdı. Bu süre zarfında yine de şiddeti ve milliyetçiliği savunacak fikirlere sahipti. 1904 yılında tekrar İtalya’ya döndü ve askerlik hizmetini barış zamanı tamamladı. Kısa sürede hitabet yeteneğini geliştirerek sosyalist çevrenin dikkatini çekti. Daha sonra 1912 yılında İtalyan sosyalist gazetesi Avanti’de editörlüğe başladı.
3. Sosyalizm’den Faşizm’e Geçişi
Gençlik yıllarında Karl Marx gibi düşünürlerin fikirlerini savundu ve yazılarında paylaştı. O sıralarda Avusturya Arşidük’ünün Saraybosna’da suikasta uğramasıyla I. Dünya savaşı patlak verdi. İtalya başlarda tarafsızlığı ilan etti. Hatta Mussolini bile bu fikri bir süre destekledi. Fakat savaş süresinde fikirleri yavaş yavaş Faşizme kaymaya başladı. Artık İtalya’nın savaşa dahil olmasını ve dünya siyasetinde rol almasını istiyordu ve bunu da yazılarında paylaştı. Faşist fikirlerini sosyalist gazetede yayınlayınca çevresi tarafından ağır eleştirilere maruz kaldı. Savaşa destek çağrılarına devam etti fakat sonunda editör olduğu Avanti gazetesinden atıldı. Daha sonraki olaylar da birbirini tetikledi ve sosyalist partiden de ihraç edildi.
4. Milisleriyle Roma’ya Yürüyüş
Mussolini, İtalya’nın güçlü bir siyasete ve yapıya sahip olmasını istiyordu. Sağlam bir merkezi otorite istiyordu. Fakat bu sadece onun istediği bir durum değildi. Yoksulluk ve karmaşık durumlar; üstüne savaşın başlaması İtalya’yı zor bir duruma sokmuştu. Bu sebeple halk ta istikrar istiyordu. Mussolini de bu durumu lehine çevirecek hamlelerde bulundu ve Fasci di Combattimento’yu(Faşist Parti) kurdu. Kısa zamanda azımsanmayacak bir kitleye sahip olan Mussolini birçok kesimden olan insanları organize etti. Giyiniş olarak siyah gömlek ve elbiseler giymeleri daha sonra onların simgesi haline geldi. Kendilerine “Kara Gömlekliler” (Camicia Nera) denildi. Bundan sonra kara gömlekliler Roma’ya yürüyüş kararı aldı. Amaçları hükûmete koalisyon teklifi sunmaktı.
5. Başbakan Oluşu
Kara gömlekliler Roma’ya doğru yürüyüşe geçerken çeşitli şiddet olayları gerçekleştirdiler. Kötü organize edilmiş olmalarına rağmen silahlı ve kalabalık bir güruhlardı. Dönemin İtalya Kralı III. Victor Emenuelle, zamanında bu olayları görmezden gelmişti. Fakat durumlar yavaş yavaş Mussolini’nin lehine dönüyordu. Kral Emenuelle, faşistlere müdahalenin sadece daha fazla şiddet doğuracağını düşünüyordu. İtalya’nın mevcut durumu da göz önüne alınırsa halk ta bir lidere sahip olunması gerektiğini biliyordu. Bunun üzerine Mussolini, yapılan anlaşmalar ve müzakerelerle resmen kral tarafından başbakan seçildi. Gerçekleşen bu durum İtalya’da faşizmi etkin kılan Mussolini’ye dair bilmedikleriniz arasına girmektedir.
6. Diktatör Mussolini
Mussolini, başbakan olduktan sonra gücü tamamen eline aldı. Parlamenter sistemi 1925 yılına kadar devam ettirdi fakat bunun dışında her şeyi yaptı. Basına büyük bir kısıtlama ve sansür getirdi, muhalefet partilerini kapattırdı. Siyasi suçlar işlemiş kişilere idam cezasını getirtti, faşist ideolojisinin getirdiği şiddet ve kıyımlara göz yumdu. Özellikle 1926 yılından sonra birçok suikast girişimi yaşadı. Bu sebeplerle de İtalya’yı tam bir polis devletine dönüştürdü. Gizli polis servisine büyük yetkiler verdi. Bununla da kalmadı kiliseye de kısıtlama getirdi. Fakat daha sonra Katolik’lerle arasını düzeltmek için kiliseye imtiyazlar tanıdı. Zinalara yasaklar getirdi, kürtajı yasakladı, gece hayatına sınırlamalar getirdi. Kısacası Mussolini tam bir diktatöre dönüştü.
7. Hitler İle İttifak
Mussolini yaklaşık 10 yıllık barış sürecinde İtalya’yı yönetti. Fakat aklında hep bir düşünce vardı. Kendisi Roma İmparatorluğuna hayrandı ve İtalya’yı bir imparatorluğa dönüştürmek istiyordu. Bu nedenle genişleme politikasına gitti ve 1935 yılında Etiyopya’ya asker çıkardı. Savaş sırasında kimyasal gazlarla savaş dışı yöntemler uyguladığı gerekçesiyle tüm dünya tarafında eleştirildi. Bir ülke hariç. Onu destekleyen tek bir ülke vardı: Hitler Almanya’sı. Hitler de Mussolini’ye ve ideolojisine hayrandı. Etiyopya’nın teslim olmasından sonra Hitler onu destekleyeceğini beyan etti. Hitlerle Mussolini’nin ilk yakınlaşması bu durum sonucunda ortaya çıktı. İtalya’da faşizmi etkin kılan Mussolini’ye dair bilmedikleriniz arasında önemli bir detaydır.
8. İtalya’nın Bozgunu
1939 yılında Almanya’nın Polonya’yı işgaliyle II. Dünya Savaşı resmen başladı. Daha sonra Almanya’nın başarıları Mussolini’yi etkiledi ve iki lider “Çelik Paktı” kurdu. İtalya 1940 yıllarına kadar aktif olarak savaşlara girmedi. Fakat Mussolini’nin “Mare Nastrum”(Bizim Deniz) politikası, Akdeniz’i bir İtalyan gölüne dönüştürme, yani eski Roma İmparatorluğunu tekrar canlandırma politikasıydı. Bu yüzden Mısır’a yani İngiliz’lere saldırdı. Fakat hezimete uğradı. Çünkü İtalya’nın savaşı kaldıracak ne hızlı bir teknolojisi ne de yeterli kaynağı vardı. Mussolini kendini Almanya’yla kıyaslamakla büyük bir hata yapmıştı. Cephelerden gelen art arda yenilgiler, özellikle başarısız Arnavutluk ve Yunanistan saldırıları İtalya ordusunu çok kötü sıkıştırmıştı. Sürekli Hitler’in askeri yardımlarıyla paçayı kurtarıyordu.
9. Mussolini’yi Kurtarmak
Cephedeki başarısızlıklar İtalya halkına kasvet rüzgarları estirmişti. Almanya’nın Sovyetler’le yaptığı çetin mücadeleler Almanları da zor durumda bırakmıştı. Dolayısıyla Mussolini artık Hitler’den yardım alamıyordu. Daha sonraları Roma’nın bombalanması onu iyice köşeye sıkıştırmıştı. Faşist konsey üyeleri Mussolini’ye karşı Kralın anayasal yetkilerini sürdürmesi gerektiğini oylayarak Mussolini’ye bir darbe de bu taraftan vurdu. Bunun üzerine Kralın yetkisiyle tutuklandı ve farklı bölgelerde tutuklu kaldı. Daha sonra Hitler’in özel isteğiyle komutasını Otto Skorzey’in yaptığı Alman komandolar tarafından uzun bir takipten sonra dağlık bir alandaki otelden kurtarıldı. Hemen bir uçağa bindirilip Münih’e uçtu ve daha sonra Hitlerle görüştü.
10. Ölümü
Hitler, Mussolini’yi kurtardıktan sonra tutuklama kararı sebebiyle kuzey İtalya’yı işgal etti. Emriyle, Mussolini’yi işgal bölgesinde kurulan ve Almanların kuklası olan İtalyan Sosyal Cumhuriyeti’nin başına getirdi. Fakat bu bir ölüyü diriltmekten farksız bir durumdu. İki ülke savaş sonlarına doğru yenilginin eşiğine geldi ve İtalyan halkı tüm bunlardan Mussolini’yi sorumlu tutuyordu. Dolayısıyla o da İspanya’ya metresiyle kaçma planı yaptı. Önce İsviçre’ye gidecek, oradan da İspanya’ya uçacaktı. 27 Nisan günü küçük bir konvoy ve bulunduğu zırhlı araçla İsviçre sınırına yakın bir bölgede partizanlar tarafından yakalandı. 28 Nisan Benito Almicare Andria Mussolini bir çiftlik evinde önce metresi, daha sonra kendisi, Komünist ve partizan olan Albay Colonnello Valerio tarafından göğsünden vurularak idam edildi. Daha sonra kendisinin, metresinin ve bazı parti üyelerinin cesetleri, Milano’da bulunan Loreto meydanında baş aşağı asıldı.
