İran sineması son zamanlarda Hollywood’un tahtını sallayacak gibi görünüyor. Oyuncularının başarısı, hikâyenin işleniş şekli, içimize işleyişi İran filmlerini bir kat daha yukarıya çıkarmayı başarıyor. Bizde bıraktığı etki kültürel yakınlık veya ortak yazgılar mıdır bilinmez ama, çeşitli kültürlerde de büyük yankı uyandırıyor. Devrimden sonra boyut değiştiren İran, bu değişimi sosyokültürel açıdan sinema sektörüne de yansıtıyor. Bu içeriğimizde İran sinemasının birbirinden etkileyici en dokunaklı filmleri ve bu senaryoları hakkında detayları sizlerle buluşturduk. Keyifli okumalar dileriz!
1. Arkadaşımın Evi Nerede? (1987)
Yönetmen Abbas Kiyarüstemi imzası taşıyan bu film, birbirinden etkileyici filmlere sahip olan İran sinemasının en dokunaklı filmleri arasında gösterilebilir. Konusu itibarıyla incelendiğinde basit görünse de, film sadakatin, doğruluğun, dürüstlüğün bir sembolü niteliğinde yüreklere işlemektedir. Filmin konusuna kısaca göz atacak olursak; küçük Ahmad arkadaşlarının yaptığı ödevi yanlışlıkla evine götürür. Ödevi geri götürmezse, öğretmeninden sıfır alacaktır. Bunun üzerine, yola düşer ve evinin nerede olduğunu bile bilmediği arkadaşına defteri teslim etmek için yola koyulur. Bu yolculuk maceralarla dolu ile bir yolculuk olacaktır. Yolda karşılaştığı insanların bir kısmı onu yolundan caydırmaya çalışırken, kimileri de ona yardımcı olacaktır. Bir çocuğun saflığını, köylülerin inançlarını en dokunaklı bir biçimde seyirciye aktaran nadide filmlerdendir.
2. Yakın Plan (1990)
Yönetmen Abbas Kiyarüstemi filmi olan Yakın Plan, gerçek bir hikâyeye dayanmaktadır. Tanınmış bir yönetmenin hayranlarından olan Ali, onun beyaz perdeye aktardığı bir eserini yolculuk sırasında okurken, bunu fark edip ilgi gösteren bir yolcu ile tanışır. Bu kadın yönetmen Mohsen Makhmalbaf’ın hayranıdır. Aynı duyguları paylaştığını tahmin ettiği bu kişi ile sohbet etmek ister. Bu ilgiden hoşnut kalan Ali, kendini yönetmenin ta kendisi olarak tanıtır. Bununla da kalmayıp, yeni film çalışmalarından söz eder. İran’ın en zengin ve prestijli ailelerinden birine sahip olan kadının hayatına bir yalan ile girerek kendi filmini yapmak için bir yol bulur. Elbette ki bu sahtekârlık günün birinde ortaya çıkacaktır. Birbirinden etkileyici ve en dokunaklı filmleri olan İran sinemasının bu filmle, hikayedeki gerçek kişilerin kendilerini oynaması önemli bir adımdır.
3. Beyaz Balon (1995)
90’ların göze çarpan İran filmlerinden Beyaz Balon, yönetmen Jafar Panahi imzasını taşıyor. Razieh adlı 7 yaşındaki kız çocuğunun hikâyesini anlatıldığı film yüksek imdb puanı ile sinemaseverlerin dikkatini çekiyor. İran’da büyük bir kutlamanın yapıldığı günlerden birinde küçük kız çocuğu, annesinden aldığı harçlıklar ile, hep çok istediği akvaryum balığını almak için yola koyuluyor. İlk defa ailesinin gözetimi olmadan sokakta yalnız olan küçük kız, hayalindeki balığa ulaşmak için giden yolda birçok farklı olay ile karşılaşmaktadır. İran sinemasının bu etkileyici filmi, bir çocuğun gözlerinden seyircinin kalbine hitap ediyor. Film uzun metrajlı bir film olmasıyla da, sinema sektöründeki önemini koruyor.
4. Cennetin Çocukları (1997)
En dokunaklı filmler arasında gösterilen Cennetin Çocukları, yönetmen Majid Majidi filmidir. Film başkent Tahran’da çok az bir bütçe ile çekilmiştir. Film, yoksul bir ailenin çocukları olan Ali ve Zehra isminde iki kardeşi anlatmaktadır. Ali bir gün kardeşi Zehra’nın ayakkabılarını kaybeder. Durumu babalarına anlatamazlar çünkü babalarının öfkesinden korkmaktadırlar. Zaten anlatsalar bile, babaları yeni bir çift ayakkabı alamayacak kadar yoksuldur. Aralarında bir sır olarak kalacak planlarını yaparlar. Zehra okuldan erken çıkmakta, bir sokak arasında kardeşi ile buluşmakta ve ayakkabısını ona vermektedir. Ali her defasında bu yüzden okula geç kalır azar işitir ama hiç bozuntuya vermez. İki kardeşin saflığını, masumluğunu abartısız anlatan bu film birçok ödüle layık görülmüştür.
5. Cennetin Rengi (1999)
İran sınırlarından çıkıp Amerika Birleşik Devletleri’nde bile gişe rekorları kırmış başarılı bir filmdir. Bu filmde de yetenekli yönetmen Majid Majidi’nin imzası vardır. Filmde, doğuştan görme engelli olan küçük Muhammed’in dünyası masalsı bir güzellikte anlatılmaktadır. Kendini bildiğinden beri çevresindeki dünyayı dokunarak, işiterek anlamaya çalışmaktadır. Yatılı olan körler okulunda eğitim görmektedir. Okul tatil dönemine girince babası onu alıp eve götürmek üzere gelir. Fakat küçük Muhammed’in annesi ölmüştür. Babası yeni bir evlilik yoluna girmiştir bile. Oğlunun, evlilik yolunda ona bir engel olduğunu düşünen babası, oğlundan kurtulabilmek için çeşitli yollar arar. Dokunaklı hikâyesinin dışında, filmde kör olan küçük Muhammed’i canlandıran oyuncunun gerçek hayatta da kör olması filme ayrı bir anlam katmaktadır.
6. Baran (2001)
Yönetmen Majid Majidi’nin imzasını taşıyan bu başarılı film dram-romantik türü ile dikkatleri üzerinde toplamayı başarmıştır. Filmin konusu ise, bir inşaatta çalışan gencin öyküsüdür. 17 yaşında olan Latif, Tahran’da bir inşaatta amelelik yapmaktadır. Aynı inşaatta kaçak olarak çalışan Afganistan’lı iş kazasında yaralanınca Latif’in hayatında da bazı değişiklikler meydana gelir. Sakatlanan işçinin yerine gelen Rahmat, çalışmaya başlar. İlk başlarda çekingen, ürkek,mahçup olan Rahmat ilerleyen zamanlarda değişir ve günü geldiğinde Latif’in kendi işini de elinden alır. Birbirinden dokunaklı İran filmleri listemizde, Baran filmi bir insanın nasıl göründüğü gibi olmadığına da gizli bir vurgu yapıyor. Bir insanın kişisel mücadelesinin, nasıl baltalandığı dokunaklı bir biçimde seyirciyle buluşuyor.
7. Bab’Aziz (2005)
Tunus’lu yönetmen Nacer Khemir elinden çıkan bu filmin çekimlerinin bir kısmı İran bir kısmı Tunus’ta gerçekleştirilmiştir. Kör ve yaşı ilerlemiş bir derviş olan Baba Aziz, her 30 yılda bir yapılan sufiler toplantısına gitmek üzere yola koyulmuştur. Bu yolculukta ona torunu Isthar da eşlik etmektedir. Bu yolculuk boyunca yolda çeşitli insanlarla karşılaşırlar. Baba Aziz, torununa çeşitli hikâyeler anlatmaktadır. Ruhsal yolculuğuna çıkabilmek için, prens olmayı bırakan yaşadığı hayattan vazgeçen bir gencin hikayesi de Baba Aziz tarafından, torununa etkileyici bir biçimde anlatılıyor. Dervişlerin toplantı yerlerine vardıklarında ise bu yolculuk Baba Aziz için son bulmuştur. İnancın ne denli kuvvetli bir pusula olduğu da vurgulanan bu filmde, müzikleri de dokunaklı olan bir yapımdır.
8. Serçelerin Şarkısı (2008)
Yönetmen Mecid Mecidi imzasını taşıyan bu film, Karim adında bir erkeğin günlük yaşamını ele alıyor. Bir deve kuşu çiftliğinde çalışan Karim, ailesi ile birlikte sakin ve huzurlu bir hayat sürmektedir. Fakat bir gün deve kuşları kaçar. Bunun sorumlusu olarak Karim görülür ve çiftlikteki işinden kovulur. Bir gün kızının işitme cihazı için şehre gittiğinde kendisi bir sürücü zannedilir ve zamanla insan ve yük taşımacılığı yapmaya başlar. Bu işe başladıktan bir süre sonra Karim’in dürüst, cömert olan karakteri değişmeye başlar. Bu durum ailesi ile arasında problemler yaşamasına sebep olacaktır. İran sinemasının birbirinden dokunaklı filmleri arasına girmeyi başaran Serçelerin Şarkısı, günlük hayatımıza en etkileyici yönüyle ışık tutuyor.
9. Elly Hakkında (2009)
Berlin Film Festivalinde Gümüş Ayı ödülünü kazanan bu film, Asghar Farhadi’nin 2009 yapımı filmdir. İran’lı üç dost ailenin öyküsünün anlatıldığı film genel olarak yazlık evde geçiyor. İran’ın kuzeyine, uzun süredir kullanılmayan bir yazlık eve giden aileler tatillerini sürdürürken, Almanya’dan bir tanıdıkları olan Ahmad, yazlık eve gelir. Elly ile Ahmad ilk görüşte birbirlerinden etkilenirler. Bu durum evin diğer fertlerinin de çok hoşuna gider. Her şey güzelce ilerlerken bir gün, Elly’nin aniden ortadan kaybolması filme büyük bir heyecan ve gizem kazandırır ve olaylar burada yön değiştirmeye başlar. Elly’nin ortadan kayboluşu beraberinde birçok sırrı da açığa çıkaracaktır. Birçok aile ferdi de bu gerçeklerden dolaylı ya da direkt olarak etkileneceklerdir. İran yönetimini eleştirdiği bilinen ve İran’a girişi yasaklanan güzel oyuncu Golshifteh Farahani de bu filmde başrol oynamaktadır.
10. Bir Ayrılık (2011)
Senaristliğini, yapımcılığını ve yönetmenliğini Asghar Farhadi’nin üstlendiği bir filmdir. İran sinemasının belki de en çok konuşulan filmlerinden biridir. Simin ve Nadir, kızları Terme ile İran’da orta sınıf bir hayat yaşamaktadır. Simin bir gün, kızının daha iyi bir geleceği olması için eşi ve kızını alarak İran’ı terk etmek ister. Eşi Nadir, buna karşı çıkar çünkü alzheimer hastası yaşlı bir babası vardır. Onu bir başına bırakıp gitmeyi reddeder. Bunun üzerine sinirlenen Simin, eşine boşanma davası açar fakat sebepler yeterli bulunmadığından mahkeme Simin’in talebini reddeder. Bunun üzerine genç kadın evi terkedip kendi ailesinin yanına döner. Küçük kız babası ile yaşamaktadır. Nadir, alzheimer olan babasına ve kızına bakması için alt tabakadan hamile bir kadını işe alır fakat bu durum her şeyi daha da zorlaştıracaktır.
