Her öğretmen, eğitim hayatı boyunca ve mesleğinde belirli bir seviyeye gelmek için yüzlerce kitap okur. Bu sayede hem kendi bilgilerini geliştirir, tazeler hem de öğrencilerine karşı daha donanımlı bir hale gelir. Yeni öğretmenler, mesleklerinde gelişmelerine yarayacak ve öğrencilerin daha iyi anlamalarını sağlayacak kaynaklara ihtiyaç duyabilirler. Yıllardır eğitimcilik yapan deneyimli öğretmenler ise bakış açılarını genişletip, zamanın davranış şekillerine hakim olmalarını sağlayacak şekilde bilgiler edinir. Öğretmenlerin ya da öğretmen adaylarının bu ihtiyaçlarını giderecek birçok kitap vardır. Bu kitaplar sadece öğretmenler tarafından değil, eğitim bilimine ilgi duyanlar, farklı eğitim tarzlarını öğrenmek isteyenler veya çocuğuna daha kaliteli bir yaşam sunmak isteyen ebeveynler tarafından da okunmayı bekliyor. Biz de bu eserleri, her öğretmenin mutlaka okuması gereken kitaplar listesinde sizler için derledik.

1. Cahil Hoca

Yazar Jacques Ranciere eserini zihinsel özgürleşme üstüne beş ders adıyla yayınlamış. Kitabın başkahramanı Joseph Jacotot bir devrimcidir. Sürgün zamanında Belçika’ya gelmiştir ve Fransız edebiyatı okutmanı olarak iş bulmuştur. Ders vereceği Flamanlar tek kelime Fransızca bilmemektedir. Kendisi de Flamancadan habersizdir. Böyle olunca öğrencilerin tek başlarına Fransızca öğrenmeleri için çabalar. Bu hikaye insanın bilmediğini de öğretebileceğini gösterir. Bilen ile bilmeyen bir noktada eşitlenebilir ve bilgi hiyerarşisini temel alan toplumsal eşitsizlik kavramı eleştiriye açıktır. Eğitimin özgürleştirici olması gerektiğini savunan Cahil Hoca, eğitimcilere ve eğitim felsefesiyle ilgilenenlere yeni ufuklar sunmakta.

2. Okulsuz Toplum

Yazar Ivan Illich’in en ünlü eseri Okulsuz Toplum. 1971 yılında yayınladığı bu kitap zamanının ötesinde bir nitelik taşıyarak okulların ne kadar gerekli ve zorunlu olduğunu tartışmaya açıyor. Illich’e göre öğrencilerin gündelik yaşamda öğrendiği bilgiler, okulda öğrendiklerinden daha fazladır. Bu yüzden de okulun ve öğretmenin bir değeri kalmamıştır. Ayrıca öğrencilere fırsat eşitliğini sağlamayan okul, statükonun kaynağıdır. Ona göre her öğrencinin özgürleştirici bir ortamda eğitim görme hakkı vardır. Görüşlerini böyle bir kitapta toplayan Illich, geniş çevrelerce tanınmaya ve eğitim konusundaki eleştirilerine kulak verilmeye başlanmıştır.

3. Özgür Eğitim

Pedagoji profesörü Joel Spring bu ünlü kitabında eğitime eleştirel yaklaşmıştır. Eğitimin, ‘içselleştirilmiş mekanizma’ içeren bir otorite sistemi olduğunu vurgulamıştır. Ona göre iki tür eğitim modeli vardır. Birincisi, teknolojik ve rasyonel modeldir. Bu model düzen, verimlilik, plan şartlarıyla toplumsal düzen kurmaya çalışmaktadır. Toplum bir makine gibi görülmektedir. İnsanlar da bu makineye katkı sağlamak için çalışmaktadırlar. Çocuk da toplumun iyiliği için şekillendirilmesi gereken bir nesnedir. İkinci modelde de önemli olan özgürlüktür. Düzen ve verimlilik arka plandadır. Kitap, çocukları hayattan zevk alan özerk insanlar olarak yetiştirmek isteyen aileler ve eğitimciler için rehber niteliğinde.

4. Ölü Ozanlar Derneği

N.H.Kleinbaum tarafından yazılan Ölü Ozanlar Derneği, aynı adla sinemaya da uyarlanan başarılı bir eser. Kitabın ve filmin başkarakteri John Keatig, sıkı bir disiplinle yönetilen ve öğrencilere göz açtırmayan Welton Akademisine İngilizce öğretmeni olarak atanmıştır. Öğrencilerin tekdüze hayatları bu öğretmen sayesinde değişir. Çünkü Keating’in eğitim anlayışı hiçbir öğretmene benzememektedir. Keating onlardan özgür olmalarını, düşüncelerini dile getirmekten korkmamalarını, ezberci anlayıştan uzak durmaları gerektiğini söyler. Hem öğrencilere hem de öğretmenlere eşsiz ufuklar açan bu kitap, eğitim hakkında doğru bilinen yanlışları da gün yüzüne çıkarıyor.

5. Yaratma Cesareti

Her öğretmenin ve öğretmen adayının okuması gerektiği kitaplardan biri Yaratma Cesareti. Çünkü okuyucularına yaratmayı ve değişimi anlatıyor. Rollo May’in en ünlü ve başarılı kitaplarından biri olan Yaratma Cesareti, yaratıcılık konusuna farklı bir perspektiften yaklaşmakta. Varoluşçu psikolog May, tüm varoloşçular gibi kaygı konusunu ele alıyor ve bu kaygının yaratıcı yönüne dikkat çekiyor. Ayrıca değişimin yaratıcılık düzeyinde meydana gelmesi için kaygıyla bütünleşmesi gerektiğinin altını çiziyor. Felsefi yönü ağır basan bu başucu kitabını herkesin okuması gerekiyor.

6. Ezilenlerin Pedagojisi

Kitabın yazarı Paulo Freire, eğitimde ezilenleri ve onları ezilmeye iten koşullarını odak noktasına almış bir yazar. Freire eğitimde özgürleşmeyi ve özgürlükçü siyaseti önermekte. Siyaset de bu süreçte önem taşımaktadır. Çünkü ona göre siyaset bir eğitim sürecidir. Yazar, öğrencilerin, ezilenlerin birer yatırım aracı olarak görüldüğü bankacı modele karşı çıkar. Öğrenciler pasif ya da boş değildirler. Nesne konumunda bulunmazlar. Bunun yerine öğrencilerle diyalog halinde olunan, durağan olmayan bir modeli savunur. Onların özgürleşmesinin ön koşulu ise inanç ve sevgidir.

7. Aptallaştıran Eğitim

Kitabın yazarı John Taylor Gatto, ABD’de yıllarca öğretmenlik yapmış birisi. Kaleme aldığı şeyler, eğitim sistemi ve okulların niteliği konularında itiraf niteliğinde. Gatto okulun öğrencileri aptallaştırdığını ve eğitimlerine herhangi bir şey katmadığını savunuyor. Çünkü ona göre okullar doğaları gereği değişim ve yenilik barındırmazlar. Okulların değiştirilmesi ve dönüştürülmesi mümkün değildir. Böylelikle de öğrenciler mutlu, özgür ve özgüvenli olamazlar. Her ne kadar ABD eğitim sistemi içerisinde yazılan bir kitap olsa dahi, kitabı okurken kendi ülkemizde yaşananların akla gelmesi çok olası.

8. Çocuğum Okulu Sevmiyor

Peter Gray bu kitabında eğitimde oyunun önemine değinmiş. Oyunun, çocuğun eğitim sürecinde katkısı büyüktür. Çünkü oyun sayesinde çocuk sorunlarla baş etmeyi, duygularını kontrol etmeyi, işbirliğini öğrenmektedir. Birçok oyun çocuğun zekasını geliştirmektedir. Ebeveynler de bu süreçte çocuğun yanında olmalı, sorunu onda değil, öğrenme arzusunu desteklemeyen sistemde aramalıdır. Bu yüzden çocuklardaki oyun içgüdüsü serbest bırakılmalı ve onların daha yaratıcı ve özgür olmalarının önü açılmalıdır. Bu sayede çocuklar daha özgüvenli ve mutlu olacaktır.

9. Dünya Okulu

Khan Akademi’nin kurucusu Sal Khan eğitimde fırsat eşitliğini yakalamak için öğrencilere ücretsiz eğitim sağlamaktadır. Türkiye’den de erişebileceğiniz Khan Akademi, 2006 yılında kurulmuş, kar amacı gütmeyen bir kuruluştur. İnternet sitelerinden birçok derse ücretsiz olarak ulaşmanız mümkün. Khan, Dünya Okulu adını verdiği kitabında da, Akademiyle aynı değerleri taşıyan iletilere yer vermektedir. Eğitimin dönüşmesi gerektiğini ve bunu nasıl gerçekleşeceğini, öğretmen-öğrenci ilişkisinin yeniden nasıl şekilleneceğini aktaran kitapta teknolojinin de bu dönüşümdeki yeri tartışılmakta.

10. Öğretmen

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından öğretmenlere önerilen ve her öğretmenin mutlaka okuması gereken kitaplar arasında yer alıyor Öğretmen kitabı. Frank McCourt tarafından yazılan kitap yazarın öğretmen olarak geçen otuz altı yılını içermekte. İrlanda’dan New York’a uzanan eğitim yolculuğunu da anlatmakta. Komik ve eğitici hikâyelerle öğretmen adayları için başucu kitabı niteliğinde. McCourt, her öğretmenin yönteminin farklı olduğunu, öğrencilerle olan ilişkisinin zamanla şekilleneceğini ve öğrencilere sabırla yaklaşılması gerektiğinin önemini vurguluyor. Pulitzer ödüllü yazar, edebiyat dünyasındaki yerini koruyor.