Hayvanlar aralarında haberleşmek için çeşitli yöntemler kullanılırlar. Bu iletişim şekilleri ses, hareket, koku, renk veya ışık ile iletişim olabilir. Çok fazla iletişim şekli bulunmaktadır. Yani yaşayan her hayvan türü kadar iletişim şekli vardır. Haliyle hepsini anlayabilmek mümkün olmamaktadır. Ancak insanların konuşmadan bile anlaştığını düşünürsek hayvanların iletişim yöntemleri oldukça merak uyandırmaktadır. Bu içerikte sizleri insanlar tarafından çözümlenebilmiş, hayvanlar arasında yaygın olan çeşitli iletişim yöntemleri ve bunların ilginç tarafları beklemektedir.
1. Ses İle İletişim
İnsanların çok az miktarını duyduğu bir iletişim yöntemidir. Hayvanlar genellikle insanların algılayabildikleri frekans düzeyinin altında veya üzerindeki sesleri kullanarak iletişim kurarlar. Bu sayede de insanlar bu iletişimi hiç duyamazlar. Örneğin filler algımızın altındaki frekanslardaki gürleme sesleriyle iletişim kurmaktadırlar. Böylece kilometrelerce uzaktaki arkadaşlarına ulaşabilmektedirler. Düşük frekansta iletişim kuran hayvanların deprem ve tsunami gibi doğal afetleri sezme yeteneğine de sahiplerdir. Yüksek frekansta iletişim kuran hayvanlara ise yunuslar ve yarasalar örnek verilebilir.
2. Koku Ve Feromonlar İle İletişim
Bu iletişim çeşidi kimyasal maddeler aracılığı ile yapılmaktadır. Feromonlar bir hayvan tarafından ortama salınan ve aynı türde başka bir hayvanın da ortamdan algılayabildiği kimyasal maddelerdir. Ses ile iletişim yöntemleri ile karşılaştırıldığında daha yavaş hedefe ulaştığı söylenebilir. Çünkü ortama salınan maddenin her tarafa yayılması gerekmektedir. Karıncalar bu iletişim yöntemini yiyecek kaynağına giden yolu belirlemek için feromon izler bırakarak kullanırlar. Memeliler ise çoğunlukla idrar veya dışkılarını kullanarak hâkimiyet alanlarını belirlemek amacıyla kullanmaktadırlar. Bu şekilde koku aracıyla iletişimi sağlamış olurlar.
3. Temas İle İletişim
Dokunsal iletişimin esas alındığı bu iletişim şekli daha kısa mesafeli etkileşimlerde etkili olmaktadır. Kısa mesafelerde etkili olmasıyla da bilgi alışverişi hızlı gerçekleşmektedir. Maymunlar iş birliği yapmak veya yemek paylaşmak amacıyla bu iletişimi kullanmaktadırlar. Filler ise hortumları yardımıyla bu iletişim yöntemini kullanabilmektedirler. Yalnız yaşayan türler için etkili bir iletişim şekli olmasa da büyük grup veya sürüler için oldukça etkili bir iletişim şeklidir. Zürafa gibi sürü halinde kalmayı tercih eden hayvanlarda sıkılıkla gözlemlenen bir iletişim yoludur. Fiziksel temasa bağımlı olduğundan çeşitli engeller iletişimi bozabilmektedir.
4. Elektriksel İletişim
Bulanık suda yaşayan hayvanlar için oldukça etkili olan bir iletişim şeklidir. Bu tür balıklar sahip oldukları elektrik organlarıyla çevreye elektriksel sinyaller gönderirler. Diğer balıklar tarafından algılanabilen bu sinyaller sayesinde iletişim sağlanabilmektedir. Balıklar sürekli elektriksel sinyaller salgılayarak ortam hakkında bilgi edinirler. Bu sinyaller etraftaki balıkların türü, cinsiyeti, üreme isteği ve agresyon gibi ruhsal durumlarını anlatırlar. Kısa mesafelerde etkili olan iletişim şekli uzak mesafelere ulaşamamaktadır. Ayrıca sinyalleri göndermek veya almak için özelleşmiş organlara sahip olmak gerekmektedir. Bu iletişim yöntemi de hayvanlar arasında yaygın olan ilginç iletişim yöntemleri arasındadır.
5. Titreşim İle İletişim
İletişim titreşim yoluyla da gerçekleşebilmektedir. Örneğin geyikler tehlike hissettiklerinde ayaklarını hızla yere vurarak, tavşanlar kızgınlıklarını veya alarm işaretlerini vermek üzere arka ayaklarını yere vurarak iletişim kurarlar. Veya bazı erkek örümcekler çiftleşmeyi başlatmak için dişi örümceğinin ağının ipleriyle yatıştırıcı bir aşk şarkısı çalmaktadır. Çekirgeler kanatlarını birbirine sürterek doğru sesi çıkartabilen dişileriyle çiftleşebilmektedirler. Avcılıkta da etkili olan bu iletişim yönteminde parazitik ormia sineği, değişik frekanslara duyarlı kulak zarı sayesinde şarkı söyleyen erkek ağustos böceğine larvalarını yerleştirebilmektedir.
6. Görsel İletişim
Bu ilginç yöntemleri hayvanlar arasında yaygın olan ve yaygın olmayan iletişim yolları şeklinde ayırabiliriz ve en yaygın yöntemlerden birisi görsel iletişim şeklidir. Çoğu hayvan bilgiyi görsel yolları kullanarak aktarır. Mesajlar komplekstir, diğer hayvanlar fark etmeden özel iletişim kurulabilir. Bilgi alışverişi hızlı ve anlık olarak yapılabilmektedir. Karanlıkta bazı hayvanlar kendilerine özel karakteristik ışıklarını oluşturabilmektedirler. Ateş böcekleri örnek olarak verilebilmektedir. Mürekkep balığı ve kalamarın gelişmiş özelliklere sahip gözleri vardır. Zeminle aynı renk olup görünmedikleri zamanlarda derileri üzerindeki desenleri hızla değiştirerek iletişim kurmaktadırlar. Erkek kemancı yengeçler ise dişilerini baştan çıkarmak için kıskaçlarını sallamaktadırlar.
7. Dans İletişimi
Hayvanlar arasında yaygın olan ilginç iletişim yöntemleri arasında bal arılarının kovandaki diğer arılara yiyecek kaynakları hakkında bilgi aktarmak için kullandığı yöntem dikkat çekmektedir. Araştırmalar yapan bilim insanları bu iletişim yöntemini çözmüştür. Araştırmalarında keşif grubundaki arıların bir polen ya da nektar kaynağından sonra yuvaya döndüklerinde düz bir çizgi üstünde titreme dansı yaptıklarını gözlemlemiştir. Danstan sonra arılar sol taraftan çember çizerek başa dönmektedir. Tekrar sağdan çember çizerek sekiz biçimi oluşturmaktadırlar. Dansın düz hat kısmı yiyecek kaynağının güneşe göre yönünü anlatırken titremenin hızı ve frekansı kovana olan uzaklığını belirtmektedir.
8. Büyük Cennet Kuşlarının İletişimi
Büyük cennet kuşu, Paradisaea cinsine ait bir kuş türüdür. Bacaksız Cennet Kuşu’da denilen bu kuş türünde tüyleriyle havada tutulan ve ölene kadar dünyaya hiç dokunmayan, cennetten gelen güzel ziyaretçi algısı vardır. Akrabaları gibi meyvelere ve eklembacaklılara düşkündürler. Büyük Cennet Kuşları eşlerini cezbetmek için kanatlarını sergileyen kuşlar arasından en görkemlileri arasındadır. Ötücü kuşların sonrada öğrendiği ötme yetisini ortamdan soyutlanarak yetiştirilmiş yavru kuşlar hiçbir zaman düzgün bir şekilde öğrenemezler. Bu yüzden dişi kuşlar babalarının şarkılarını daha iyi tekrarlayabilen erkekleri seçmektedirler.
9. Işık İle İletişim
Biyolüminesans olayı sayesinde oluşabilen bu iletişim şeklini bazı deniz canlıları, ateş böcekleri ve Yeni Zelanda parlak kurtları gibi canlılar kullanabilmektedir. Biyolüminesans olayı bazı canlı organizmaların kimyasal reaksiyonlar sırasında kimyasal enerjisinin ışık enerjisine dönüştürülmesiyle ışık üretme olayıdır. Bazı balık türleri ve bazı cins kalamarlar kamuflaj amacıyla kullanmaktadır. Bazı deniz canlıları ise avlarının dikkatini çekmek amacıyla kullanmaktadırlar. Üreme dönemindeki ateş böcekleri ise karınlarından yaydıkları ışık sayesinde eşleri bulabilmektedirler. Biyolüminesans bakteriler arasındaki iletişimde de önemli rol oynamaktadır. Bakteriler ile diğer canlılar veya kolonileri arasındaki iletişimde bu olayın kullanıldığı düşünülmektedir.
10. Gürültü Kirliliğinin İletişime Etkisi
İletişim yollarının yanı sıra onu etkileyen faktörler de önemlidir. Gün geçtikçe artan insan sayısına bağlı olarak artan gürültü kirliliği hayvanları olumsuz etkilemektedir. Karşılaşılan yoğun gürültü kirliliği sayesinde hayvanların iletişimi tehlike altına girmiştir. Örneğin kıtalar arası taşımacılığın artmasıyla balinaların birbiri ile iletişimi zorlaşmaktadır. Araştırmalara göre bazı ötücü kışların yoğun gürültülü ortamlardan dolayı iletişimi olumsuz etkilediği görülmüştür. Bazı ötücü türler bu yoğun gürültünün ardında seslerini duyurabilmek için farklı ötüş tarzları geliştirmişlerdir. Bu oluşturdukları yeni tarz diğer kuşlar tarafından basit ve kalitesiz olarak görüldüğünden üreme şansları daha azdır.
