Hayat boyu öğrenme, sonucunda diploma ya da derece almak gibi hedeflerin olmadığı tamamen kişinin kendi motivasyonundan beslenen bir öğrenim sürecidir. Bildiğimiz öğrencilikten farklıdır. Çünkü yaşam boyu öğrenme okulla, sınavla ya da derslerle sınırlandırılmaz. Sürekli öğrenme alışkanlığı kazanmak bir diplomadan öte daha büyük bir yaşam başarısı elde etmenizi sağlar. Öğrenmeyi bir alışkanlık haline getirmek zihni canlı tutar, çağa ayak uydurmanızı sağlar. Bu alışkanlığı kazanmak ise sandığınızdan daha kolay. İşte hayat boyu öğrenmeyi pratik bir şekilde alışkanlık haline getirme yöntemleri… Keyifli okumalar!
1. Hedef Belirleyin
Uzun yıllar boyunca tam zamanlı bir öğrenci olmak istiyorsanız nasıl öğreneceğinizden önce neyi öğreneceğinizi bilmelisiniz. İlgi alanlarınız çok çeşitli olabilir. Bir anda bir sürü şey öğrenmek istiyor olabilirsiniz. Ancak her birinde aynı anda derinlemesine bilgi sahibi olamazsınız. Öncelikle gerçekten ilgi duyduğunuz konuları seçip hangilerinde derinleşmek istediğinizi belirlemelisiniz. Daha sonra belirlediğiniz konu başlıklarına dair daha detaylı öğrenme hedefleri ile yola çıkmalısınız. Her bir alan için kendinize neden öğrenmek istediğinizi sormayı unutmayın. Bu sorunun cevabı kendi yaşam serüveninizde anlamlı bir yere oturmalı. Size anlamlı gelmeyen, katkı sağlamayacak hedeflerde başarılı olmanız oldukça zor bir ihtimaldir.
2. Planlı ve Organize Olun
Planlı ve organize olmak hayat boyu öğrenme için olmazsa olmazdır. Örgün öğrenme sisteminde dersler bir plan dahilinde size sunulur. Her şey sizin için önceden organize edilmiştir. Yapmanız gereken tek şey doğru saatte derste bulunmaktır. Ancak hayat boyu öğrenme örgün eğitimi de kapsayan geniş bir sistemdir. Her zaman bir öğretmen rehberliğinde olmayacaksınız. Bu sistemde planları sizin belirlemeniz gerekir. Özellikle zamanlama konusunda fazladan çaba göstermelisiniz. İstikrarlı bir şekilde sürdürebileceğiniz zaman planlaması yapmalısınız. Çalışırken organize olmak da planlı olmak kadar önemlidir. Kaynaklar arasında kaybolmadan önce her bir alan için önceden ana kaynaklarınızı belirleyin. Bu sayede dikkatiniz daha az dağılacağından çalışmanızdan daha fazla verim alabilirsiniz.
3. Gelişmeye Odaklanın
Öğrenmeyi yaşam boyu sürdürmenizi sağlayacak şey öğrendiklerinizle kendinizi geliştirebiliyor olmanızdır. Size katkısı olmayan ve sizi geliştirdiğini hissetmediğiniz konuların yaşam boyu öğrencisi olamazsınız. Bir süre sonra işler monotonlaştığında öğrenmeniz de duraksayacaktır. Bu sebeple odak noktanız kendinizi geliştirmek olmalıdır. İlgi alanlarınıza dair “öğrendim bitti” mantığından uzak durmalısınız. İnsan beyni muhteşem bir öğrenme kapasitesine sahiptir. Hızı farklılık gösterse de her yaşta öğrenebilir. Gelişmek asıl hedefiniz olduğu sürece öğrenebileceklerinizin sınırı yoktur. Her yeni bilgi zihninizde eski bilgilerinizle bağlantı kurarak size yeni ufuklar açar. Böylece öğrenme süreci sürekli devam eder.
4. Dünyaya Merakla Yaklaşın
Merak olmazsa öğrenme olmaz. Bir bebeğin yürümeyi öğrenebilmesi merak ettiklerine ulaşma arzusu sayesindedir. Hayatınız boyunca öğrenmeyi sürdürmek istiyorsanız dünyaya bir bebeğin merakıyla yaklaşmalısınız. Merak ettiğiniz sürece koşullar ne olursa olsun öğrenmeye devam edersiniz. Gökyüzüne bakarken kuşların nasıl uçtuğunu merak edersiniz ve yeni bir şey öğrenirsiniz. Ütü yapmaktan yakınırken ilk kimin aklına gelmiş bu diye merak edersiniz ve yeni bir şey öğrenirsiniz. Hayata merak gözlüğüyle baktığınızda koşullar ikinci planda kalır. Merak etmek bir beceridir ve hemen hemen herkes bu beceriye sahiptir. Çevresel koşullar bu becerimizi zamanla köreltse de soru sormaya ve cevapların peşinden gitmeye devam ettikçe merakımızı diri tutarız.
5. Kendi Kendinize Öğrenmeyi Öğrenin
Anaokullarıyla beraber hayatımızın neredeyse ilk yıllarından itibaren tam zamanlı bir öğrenci olarak yaşarız. Bu süreçte öğrenme bir öğretmen rehberliğinde gerçekleşir ve öğrenmek çoğu zaman hazır sunulan bir bilgiyi edinmekten ibarettir. Ancak öğrencilik eninde sonunda sonlanır. Böylece öğrenme serüvenimizin son bulduğunu sanırız. Oysaki bahsettiğimiz üzere öğrenmek yaşam boyu devem eder. Öğrenmeyi hayat boyu bir alışkanlık haline getirme yöntemleri arasında en etkilisi kendi kendinize öğrenmeyi öğrenmektir. Hatta işin püf noktası budur da diyebiliriz. Kendi kendinize öğrenebilmek için öncelikle öğrenme yönteminizin ne olduğunu keşfetmeniz gerekmekte. Size uygun yöntemi ilgi duyduğunuz alanlarda deneyerek pratik kazanabilirsiniz. Daha sonra hazır bilgilerin ötesine geçerek merakınızın peşinden gidin.
6. Değişime Açık Olun
Yaşadığımız çağda bilgiler çok hızlı bir şekilde değişmektedir. Öğrendiğiniz bir bilgi kısa bir zaman diliminde değişime uğrayabilir ve geçerliliğini kaybedebilir. Bu sebeple öğrendiklerinize kesin doğrular olarak bakmamalısınız. Sabit fikirli olmaktan kesinlikle uzak durmalısınız. Böyle bir bakış açısı sizi yeni bilgiler edinmekten alıkoyar. Bilgilerin değişebileceğini ve yerine yenilerinin eklenebileceğini daima göz önünde bulundurmalısınız. Esnek bir bakış açısı edinme konusunda gayret göstermelisiniz. Farklı alanlarla ilgilenebilir ya da aynı alana dair farklı bakış açılarını inceleyebilirsiniz. Ayrıca zamanla ilgi alanlarınızın da değişebileceğini unutmamalısınız. Yeni ilgi alanlarınızda hedeflerinizden sapmadan kendinize gelişme fırsatı yaratabilirsiniz.
7. Sabırla Öğrenin
Bir alışkanlık edinmekten bahsediyorsak işin özü sabırlı olmaktır. Hayat boyu öğrenmek de bir alışkanlık olarak edinilebilir. Tıpkı diğer alışkanlıklarda olduğu gibi devamlı öğrenmede de hedefleri küçük adımlara bölerek başlamak en idealidir. Hedeflerinizde sizi başarıya götürecek olan şey adımlarınızın büyüklüğü değil istikrarıdır. Bu istikrarı sağlamak ise büyük oranda sabır gerektirir. Çoğu zaman çabalarımızın sonucunu bir an önce görmek isteriz. Öyle olmadığında ise boşa çabalıyormuşuz gibi bir hisse kapılırız. Hayat boyu öğrenme yolculuğunuzda böyle bir hisse kapılmak istemiyorsanız sabırlı olmayı öğrenmelisiniz. Her gün az ama istikrarlı bir biçimde öğrendiğiniz bilgiler uzun vadede size büyük katkılar sağlayacaktır.
8. Mekana Bağlı Kalmayın
Yaşam boyu öğrenme yolculuğunun faydalı yönlerinden biri de öğrenmeyi fiziksel bir mekana bağımlı kılmamasıdır. Nerede olursa olsun hayatını öğrenmeye adayan biri bu imkanı elde edecektir. Özellikle internet sayesinde imkanlar gelişmiş durumda. Artık günümüzde birçok derse fiziksel olarak orada bulunmasak dahi ulaşabiliyoruz. Dünyanın en köklü üniversitelerine tek tıkla ulaşabilir haldeyiz. Durum böyle olunca öğrenmeyi zamansal ve mekânsal uygunlukla sınırlanmamıza gerek kalmıyor. Hayatının yoğunluğu içinde örgün öğretime zaman ayıramasanız bile ideal vakitlerinizi podcast yayını ya da sesli kitap dinleyerek değerlendirebilirsiniz. Bu ve benzeri alternatiflerle mekan uygun olsun ya da olmasın her alanı öğrenmek için bir fırsata çevirebilirsiniz.
9. İyi Bir Teknoloji Kullanıcısı Olun
Günümüzde hayat boyu öğrenmeyi canlı tutan en önemli kaynak kuşkusuz teknoloji ve getirdiği en büyük nimet internettir. Teknolojideki büyük sıçrama bir anda insanları her bilgiye erişebilir bir hale getirdi. Bir yandan bilgiye erişim açısından muazzam bir imkana kavuşmuşken diğer yandan da bir bilgi bombardımanı içerisinde ne yapacağımızı şaşırır olduk. Yenilikleri takip etmek ve çağın gerisinde kalmamak elbette olmazsa olmaz bir gerekliliktir. Ancak her bilgiye erişebilmeniz her birini öğrenmeniz gerektiği anlamına gelmiyor. İyi bir teknoloji kullanıcısı olmak tam da bu noktada önem kazanıyor. Neyin işinize yarayıp katkı sağlayacağını iyi analiz etmelisiniz. İnternette birçok ücretsiz eğitim bulunmakta. Hangilerinin hedefinize uygun olduğunu belirlemek ve istikrarlı bir şekilde ilerlemek sizin elinizde. Diğer türlü internette kaybolarak hedeflerinizden bambaşka yerlerde vakit öldürebilirsiniz.
10. Motivasyonunuzu Sürekli Tutun
Hayat boyu daima öğrenmeyi bir alışkanlık haline getirme yöntemleri arasında en sonuncusu ancak en önemlisine geldi sıra. Yaşam boyu öğrenme uzun soluklu ve sonu olmayan bir yolculuk olduğundan motivasyonu sağlam tutmak çok önemlidir. Örgün öğrenim metotlarında sınav vb. değerlendirme yöntemlerinden yüksek puan almak temel bir motivasyon olabilir. Ancak yaşam boyu öğrenme sürecinde kendinizin değerlendiricisi yalnızca sizsiniz. Dolayısıyla motivasyonunuzu sağlayacak şeyler içinizden gelmelidir. Zaman zaman niçin bu kadar zahmete girdiğinizi sorgulayabilir ve motivasyonunuzu kaybedebilirsiniz. Böyle durumlarda önceden belirlediğiniz hedefleri tekrar gözden geçirmelisiniz. Belki hedefleriniz yeteri kadar gerçekçi değildi ya da hedeflerinizi tekrar hatırlamaya ihtiyacınız var. Öğrenme çabalarınızın sağlayacağı faydaları düşünmek, zaman zaman dinlendirici aktiviteler yapmak motivasyonunuzu tekrar geri kazanmanızı sağlayabilir.
