Tarihin gördüğü en sıra dışı bilim insanlarından Stephen Hawking, yaşam mücadelesi, hastalığı, çok satan kitapları, medyada gündeme oturan açıklamaları ve en önemlisi bilime yaptığı katkılarla hayatı boyunca dikkatleri üstüne çeken biri oldu. 1942 yılında Cambridge, İngiltere’de doğan ve 2018’de aynı yerde hayatını kaybeden Hawking çoğunlukla matematik, fizik ve evrenbilim (kozmoloji) üzerine çalışmalar yaptı. Henüz 21 yaşındayken Motor Nöron Hastalığı ya da bilinen adıyla ALS tanısı konduğunda doktorlar ömrünün uzun olmayacağından eminlerdi. Ancak Hawking bu tanının üzerine beklenenden 54 yıl daha fazla yaşadı. Her biri bir yaşam dersi niteliğinde olan Stephen Hawking sözleri arasından hafızalardan silinmeyen cümleleri 10 maddede derledik. Keyifli okumalar dileriz.
1. Her Şeyin Teorisi
Evrenin başlangıcı ve geleceği üzerine yazdığı bu çok satan kitabın ismi aynı zamanda Stephen Hawking’in hayatını anlatan bir biyografi filmi için de ilham kaynağı oldu. “İnsan çabasının bir sınırı olmamalı. Hepimiz farklıyız. Hayat ne kadar kötü görünürse görünsün, her zaman yapabileceğin ve başarılı olabileceğin bir şey vardır. Nefes aldıkça umut vardır.” Kitabın en çarpıcı cümlelerinden bazıları bunlardı. Çünkü bu sözler ALS hastalığı sebebiyle vücudunun tamamı felç olan ve yalnızca bir bilgisayar sistemi aracılığıyla sinyaller göndererek konuşabilen Hawking’in hiç vazgeçmeyen umutlu yapısının kanıtlarıydı.
2. Zamanın Kısa Tarihi
Stephen Hawking’i tanımlayan en önemli eserlerden biri Zamanın Kısa Tarihi: Büyük Patlamadan Karadeliklere oldu. Kitap 1984’te tamamlanmasına rağmen karmaşıklığı nedeniyle yayınevlerinden düzenleme talepleriyle geri döndü. Düzenlenme süreci ve yayınevlerinin bitmek bilmeyen sadeleştirme talepleri 4 yıl sürerken Hawking kitabın hiç basılmaya uygun olamayacağından endişeleniyordu. Ancak kitap 1988’de yayınlandığında kısa sürede 10 milyon okuyucuya ulaşarak Hawking’in dünyaca tanınmasına sebep oldu. Evrenin doğası üzerine bilinenleri sorgulayan kitabın en çarpıcı cümleleri şunlardı: “Bilginin en büyük düşmanı cehalet değildir. Bildiğini zannetme sanrısıdır.”
3. Uzay Kolonileri Üzerine
Stephen Hawking, 2007 yılında yer çekimi olmayan bir ortamı deneyimleyen ilk engelli birey oldu. Bunu uzaya ve uzayda yaşamaya duyulan ilgiyi arttırmak için yaptığını söyledi. Ona göre insanlığın kaderi Dünya terk edilmediği sürece negatif yönde olacaktı ve Mars çalışmalarının hızlandırılması gerekiyordu. Bir röportajında bu konu üzerine şöyle dedi: “Yeryüzündeki yaşamın, aniden çıkabilecek bir nükleer savaş, genetiği değiştirilmiş bir virüs gibi felaketler ve giderek artan başka tehlikelerle yok olma tehdidiyle karşı karşıya olduğuna inanıyorum. İnsanoğlunun uzaya gitmediği sürece bir geleceği olduğunu sanmıyorum. Bu yüzden, insanların uzaya ilgi duymasını teşvik etmek istiyorum.”
4. Uzaylılar Üzerine
İnsanlığın uzayda yaşaması için çalışmaların ciddi ölçüde hızlandırılmasını istemesine rağmen Hawking, uzaylılarla iletişim hakkında keskin ve negatif görüşlere sahipti. Uzaylıların insanlara olası davranış biçimini insanların kendilerinden daha az gelişmiş beyinlere sahip olan hayvanlara davranış biçimine benzetiyordu. 2010 yılında Discovery Channel’a “Eğer uzaylılar bizi ziyaret ederse sonuç Kristof Kolomb’un Amerika’ya ayak basması gibi olacaktır. Bu yerli Amerikalılar için hiç iyi olmamıştı” demişti. Bu fikri de şöyle açıklıyordu: “Akıllı varlıkların tanışmak istemeyeceğimiz türden şeylere nasıl dönüşebileceğini görmek için kendimize bakmamız yeterli.”
5. Çocuklarına Öğütleri
Stephen Hawking, 1962’de hastalığına ALS teşhisi konulduğunda Oxford Üniversitesi’nde kendisi gibi öğrenci olan Jane Wilde ile birlikteydi. Doktorlar hastalığı ilerleyince Hawking’e iki yıl ömür biçtiler. Ancak 1965’te evlenen çift uyarılara aldırmadı ve üç çocuk sahibi oldu. Hawking bir röportajında çocukları Tim, Robert ve Lucy Hawking’e verdiği öğütler sorulduğunda şöyle cevapladı: “Bir, ayaklarınızın altına değil, yıldızlara bakmayı unutmayın. İki, çalışmayı asla bırakmayın. Çalışmak size bir anlam ve amaç verir, bunlarsız bir hayat boştur. Üç, eğer aşkı bulacak kadar şanslıysanız, onun da olduğunu hatırlayın ve başınızdan atmayın.”
6. Engellilik Üzerine
“Engelli bir bireyseniz, büyük ihtimalle bu sizin suçunuz değildir fakat insanlardan acıma beklemenin ya da dünyayı suçlamanın bir yararı da yoktur. Olumlu bir tavır takınmalı ve içinde bulunduğunuz durumu en iyiye döndürmeyi bilmelisiniz. Fiziksel bir engeliniz varsa, bunu psikolojik bir engele dönüştürmeyin. Bana göre, fiziksel engelli biri, kendisine fazla engel teşkil etmeyecek fiziksel aktivitelere yönelmeli. Sanırım, Paralimpik Olimpiyat Oyunları pek ilgimi çekmiyor. Bana söylemesi kolay, çünkü atletizm oldum olası ilgimi çekmemiştir. Diğer yandan bilim, engelli insanlar için çalışabilecekleri uygun bir alan. Çünkü olayın çoğu zihinde bitiyor.”
7. Özgün Mizah Anlayışı
28 Haziran 2009’da bir pazar günü, Stephen Hawking sıra dışı bir şey denedi. Balonlar, ordövrler ve buzlu şampanyayla süslenmiş bir parti alanı oluşturmuştu. Partinin tek bir kuralı vardı. Yalnızca zaman yolcuları katılabilirdi. Hawking bunu garantilemek için partinin yapıldığı gün kimseye partiden bahsetmedi ve davetiyeleri partiden bir gün sonra 29 Haziran’da dağıttı. Yani eğer bir zaman yolcusu partiye katıldıysa bile, bunu yalnızca Hawking biliyor. Eğer bu olay Hawking’in mizah anlayışı hakkında yeterince fikir vermediyse diye şu sözünü ekleyelim: “Bir süper kahraman olmayı seçecek olsam Süpermen olurdum. Çünkü Süpermen’de bende olmayan her şey var.”
8. Okul Hayatı Üzerine
Stephen Hawking, Intel’e ait bir bilgisayar yazılımı yardımıyla yaptığı bir konuşmada hafızalardan silinmeyen sözleri ile herkesi etkiledi. Konuşmasında okul hayatından şöyle bahsetti: “Okulda ortalamayı geçemeyen bir öğrenciydim. Çok zeki öğrencilerin olduğu bir sınıftı. Ödevlerim düzensizdi ve öğretmenlerim el yazımdan şikayetçilerdi. Ama sınıf arkadaşlarım herhalde benden daha iyi şeyler çıkacağını ön görerek, bana “Einstein” lakabını takmışlardı. 12 yaşımdayken, bir arkadaşım başka bir arkadaşımla “benim hiçbir yere gelemeyeceğim” üzerine bir çanta dolusu şekerine iddiaya girmişlerdi. İddianın sonucunu bilmiyorum. Neye göre karar vereceğiz ki?”
9. Ötenazi Üzerine
Stephen Hawking’in 2006 yılında Çin’e yaptığı bir ziyaret sırasında ülkesi İngiltere’de ötenazinin yasallaşması üzerine tartışmalar gündemdeydi. Çin’deki bir yayın organına verdiği röportajda “Herkesin hayatına son vermeyi seçme hakkı olduğuna inanıyorum. Çok büyük acı içinde olmadıkça umutsuzluğa düşüp intihar etmek yanlış ama insanların bu tercihi yapmaya hakkı var. İnsanların elinden ölümü seçme hakkını almamalıyız.” dedi. Nefes alması için boğazına boru yerleştirilen trakeostomi ameliyatından sonra kendisinin de nefes almayı bırakarak intiharı denediğini ancak nefes alma refleksinin baskın çıktığını ekledi.
10. Büyük Sorulara Kısa Yanıtlar
Stephen Hawking, Büyük Sorulara Kısa Yanıtlar kitabında insanlık hakkındaki sözleri ile hafızalardan silinmeyen bir etki yarattı. O sözler şunlardı: “Dünyaya uzaydan baktığımız zaman kendimizi bir bütün olarak görüyoruz. Ayrışmaları değil, birliği görüyoruz. Bu, mücbir bir mesajı olan öylesine basit bir görüntü ki; tek gezegen, tek insan ırkı.” “Bize kim olduğumuzu söyleyen şey geçmişin ta kendisidir. O olmadan kimliğimizi kaybederiz.” “Hamlet oldukça haklıydı. Bir ceviz kabuğuna bile sığabilir ve yine de kendimizi sonsuz uzayın kralı sayabiliriz.” “Problem, insanların çoğunun gerçek bilimin kendilerinin anlayamayacağı kadar zor ve karmaşık olduğuna inanıyor olması.”
Yorum bırak