Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

7 dk okuma süresi


Gaz ve toz bulutları, kütle çekim kuvveti etkisi altında birleşerek yaklaşık 4,5 milyar yıl önce Güneş sistemini oluşturdu. Güneş sistemindeki sekiz gezegen, Güneş’ten uzaklıklarına göre sırasıyla Merkür, Venüs, Dünya, Mars, Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Ayrıca Plüton gibi cüce gezegenler de vardır. Gezegenler hakkında genel bilgilere çoğumuz sahibizdir. Biraz daha detaylı bilgi sahibi olmanız için Güneş sistemi ve gezegenlerimiz hakkında ilginç bilgiler listemizi sizler için hazırladık. Keyifli okumalar!

1. Sistemdeki Sıcaklıklar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Güneş Sistemi’nin büyük şemasında, açık ara en büyük enerji kaynağı Güneş’tir. Radyoaktivite ve yer çekimi daralması, büyük gezegenlerin çekirdeklerine önemli miktarda enerji sağlayabilirken, ana yıldızımızdan yayılan ışık ve ısı, bir gezegenin yüzey sıcaklığından sorumludur. Ancak bir gezegenin çeşitli yörünge parametreleri sıcaklığı belirleyen tek şey olsaydı, o zaman Güneş’e en yakın gezegen kaçınılmaz olarak en sıcak olurdu ve biz uzaklaştıkça hepsi giderek daha da soğurlardı. Güneş’e en yakın gezegen Merkür’dür. Fakat Merkür, aşırı ince bir atmosfere sahiptir. Güneş’e en yakın gezegen olarak, ekvatoral konumlarında 700 Kelvin (427 °C / 800 °F) gün boyunca maksimum sıcaklığa ulaşır. Gece tarafı ise 100 Kelvin’e (-173 °C / -280 °F) düşer. Merkür’e gelen Güneş ışınları, ince atmosferden kaçarak uzaya saçılır ve gezegen sıcaklığını koruyamaz. Venüs’ün ise Dünya’dan yaklaşık 90 kat daha yoğun bir atmosferi vardır. Atmosferinde bulunan yoğun karbondioksit (%96), sera etkisi ile Venüs’ün sıcaklığını 462 santigrat dereceye kadar yükseltir. Bu nedenle Venüs, Güneş’e en yakın gezegen Merkür’den daha sıcaktır.

2. Sistemdeki Soğukluklar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Çoğu kişi, güneş sistemimizdeki en soğuk gezegenin Neptün olduğunu düşünmektedir. Bunun nedeni, Güneş’ten en uzak sekizinci gezegen olmasıdır. Güneş, birincil ısı kaynağımızdır, bu nedenle, ondan en uzak olan gezegenin en soğuk olması mantıklı olacaktır. Neptün, bir Buz Devi olarak bilinir ve iyi de bir nedeni vardır. Ortalama -214 santigrat derece sıcaklığa sahiptir. Bu, Dünya’nın ortalama 15 santigrat derece sıcaklığından çok daha soğuk. Neptün’ün katı bir yüzeyi yoktur ve bunun yerine gezegenin mantosu olarak hizmet eden buzlu bir su tabakasına sahiptir. Bu yüzey, sıcaklığı bulmayı da zorlaştırıyor. Ancak Dünya’dan yapılan araştırmalar ve uçuş görevlileri, bu ortalama sıcaklığı üst atmosferden almayı başardı. Kısacası en soğuk gezegen Güneş’e en uzak olan Neptün değil, Uranüs’tür. Neptün’de ortalama sıcaklık -214 santigrat derece iken, Uranüs’te sıcaklık -224 santigrat dereceye kadar düşebilir. Bunun sebebi olarak da Neptün’ün içyapısının Uranüs’e oranla daha aktif olması gösteriliyor.

3. Sistemdeki Halkalar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Güneş sistemi ve gezegenler hakkında ilginç bilgiler listemizin 3. maddesinde, halkalı gezegenlerden bahsedeceğiz. Güneş Sistemindeki dört gezegenin halkaları vardır. Bunlar dört dev gaz gezegeni Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün’dür. Açık ara en büyük halka sistemine sahip olan Satürn’ün halkaları olduğu uzun zamandan beri biliniyordu. 1970’lere kadar diğer gaz gezegenlerinin çevresinde halkalar keşfedilmedi. Jüpiter, Uranüs ve Neptün’ün etrafındaki halkalar, Satürn’ün halkalarından çok daha küçük, daha koyu ve daha soluktur. Bu yüzden halkalı gezegen denildiğinde çoğumuzun aklına Satürn gelir. Gaz devlerinin etrafındaki halkaların, gezegen sisteminin ömrü boyunca geçici olduğu düşünülmektedir. Yani çok farklı bir zamanda yaşasaydık belki Satürn’ün çevresinde büyük halkalar değil, gaz devlerinden bir tane daha görürdük. Hatta eğer hesaplamalar doğru ise Mars’a giderek yaklaşan uydusu Phobos, yaklaşık 70 milyon yıl içerisinde Roche limitini geçip parçalanacaktır ve Mars’ın etrafında halka oluşturacaktır.

4. Sistemdeki Yıllar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Gezegenimizin Güneş’in tek bir yörüngesini tamamlaması 365.2564 güneş günü alır, bu yüzden her dört yılda bir takvime fazladan bir gün ekliyoruz. Genel olarak bakarsak bizim için 365 gün bir yılı oluşturur. Çünkü Dünya’nın Güneş’in bir yörüngesini tamamlaması kadar gün sürer. Herhangi bir gezegende bir yılın uzunluğu, gezegenin yörüngesinin neresinde olduğuna bağlıdır. Güneş’e Dünya’dan daha yakın olan gezegenlerin bir yılda daha az günü olacak, daha uzakta dönenlerin ise bir yılı tamamlaması çok daha fazla gün alacaktır. Bunun iki nedeni vardır: Güneş’e daha yakın olan gezegenler, uzaktakilerden daha kısa bir yörüngede dolanır ve bir gezegen Güneş’in yörüngesine ne kadar yakınsa, Güneş’in yer çekimi gezegeni çekebilir ve gezegenin yörüngesini daha hızlı hale getirebilir. Her bir gezegenin Güneş’in etrafında dönme süresi sürer (Dünya günleri olarak): Merkür 88 gün, Venüs 225 gün, Dünya 365 gün, Mars 687 gün, Jüpiter 4.333 gün, Satürn 10.759 gün, Uranüs 30.687 gün, Neptün 60.190 gün.

5. Sistemdeki Terslikler

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Komşu gezegenimiz Venüs birçok yönden tuhaftır. Yeni başlayanlar için, Dünya da dâhil olmak üzere diğer gezegenlerin çoğundan ters yönde döner, böylece Venüs’te güneş batıdan doğar. Mevcut teori, Venüs’ün başlangıçta diğer gezegenlerin çoğuyla aynı yönde döndüğünü ve bir şekilde hala öyle olduğunu savunuyor: bir noktada eksenini 180 derece çevirdi. Başka bir deyişle, her zaman olduğu yönde dönüyor, sadece baş aşağı dönüyor, böylece ona diğer gezegenlerden bakıldığında dönüşü geriye doğru gibi gösteriyor. Bilim adamları, güneşin gezegenin çok yoğun atmosferi üzerindeki çekim kuvvetinin güçlü atmosferik gelgitlere neden olabileceğini savundu. Bu tür gelgitler, Venüs’ün mantosu ve çekirdeği arasındaki sürtünmeyle birleştiğinde, ilk etapta ters dönüşe neden olabilirdi. Konuyla ilgili diğer bir görüş ise dönüşünün durma noktasına geldiği ve ardından yönünü tersine çevirdiği şeklindedir. Güneş sistemi ve gezegenler hakkında ilginç bilgiler listemizin 5. maddesinde ter gezegen Venüs’e yer verdik.

6. Sistemdeki Yaşamlar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Normalde güneşi 93 milyon mil (150 milyon km) uzaktaki o büyük, sıcak ışık topu olarak düşünürüz. Ama aslında, güneşin dış atmosferi, görünür yüzeyinin çok ötesine uzanır. Gezegenimiz bu zayıf atmosferde yörüngede dönüyor ve güneş rüzgârının esintileri Kuzey ve Güney Işıklarını ürettiğinde bunun kanıtını görüyoruz. Bu anlamda kesinlikle güneşin içinde yaşıyoruz. Ancak güneş atmosferi Dünya’da bitmiyor. Auroralar Jüpiter, Satürn, Uranüs ve hatta uzak Neptün’de gözlemlendi. Aslında, heliosfer olarak adlandırılan dış güneş atmosferinin en az 100 AU uzandığı düşünülmektedir. Bir AU, güneşten Dünya’ya olan, yaklaşık 93 milyon mil veya 150 milyon kilometre olan mesafedir. Bu yaklaşık 10 milyar mil (16 milyar km). Aslında atmosfer muhtemelen güneşin uzaydaki hareketi nedeniyle gözyaşı damlası şeklindedir ve “kuyruk” rüzgâr yönünde onlarca ila yüz milyarlarca mil uzanır. Kısacası yukarıdaki bilgilere dayanarak Güneş sistemi ve gezegenler hakkında ilginç bilgiler arasında aslında sistemin değil de Güneş’in içinde yaşadığımızı varsayabiliriz.

7. Sistemdeki Coğrafyalar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Çoğunuz muhtemelen Jüpiter’in güneş sistemimizdeki en büyük gezegen olduğunu biliyorsunuzdur. Boyutu şaşırtıcıdır. Jüpiter’in hacmi, Dünya boyutunda 1300 gezegeni barındıracak kadar büyüktür. Hatta o kadar büyük ki 60’tan fazla uydusu var. Bu gezegen esas olarak dönen hidrojen ve helyum bulutlarından oluşan bir gaz devidir (gezegenin %90’ı hidrojendir ve diğer %10’u neredeyse tamamen helyumdur). Ancak bu, yelken açmak isteyeceğiniz türden bir okyanus değil. Bu, 25.000 mil derinliğinde bir sıvı metalik hidrojen (LMH) okyanusudur. Bu okyanusun garip bir etkisi var – gezegeni muazzam bir jeneratöre dönüştürüyor. Bu derin LMH katmanı, Jüpiter’in son derece hızlı dönüşüyle (bir gün yalnızca yaklaşık 10 Dünya saati uzunluğundadır) birleştiğinde, 450 milyon mil uzunluğunda bir manyetik alan yaratır. Sonuç olarak Jüpiter, Jüpiter’in kutuplarını diğer gezegenlerden daha parlak bir şekilde aydınlatan auroralarla 10 milyon ampere kadar elektrik akımı üretebilir. Bilgisayar modelleri, bu okyanusun yaklaşık 40.000 km derinliğinde olduğunu gösteriyor.

8. Sistemdeki Rüzgârlar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Neptün, 55 Kelvin’e veya -218 santigrat dereceye kadar düşen sıcaklıkları ile Güneş’ten en uzak gezegendir. Bu kadar soğuk bir gezegenin çok az havayla donacağını düşünebilirsiniz. Ama aslında, Neptün’deki hava, Güneş Sistemi’ndeki en şiddetli havalardan biridir. Jüpiter ve Satürn gibi, Neptün de gezegeni çevreleyen fırtına bantlarına sahiptir. Jüpiter’deki rüzgâr hızları saatte 550 km’ye ulaşabilirken -Dünya’daki güçlü kasırgaların hızının iki katı, bu Neptün ile karşılaştırıldığında hiçbir şeydir. Gökbilimciler, Neptün’de 2100 km/saat hızla hareket eden rüzgârları gözlemlediler. Gökbilimciler, Neptün’deki soğuk sıcaklıkların bununla bir ilgisi olabileceğini düşünüyorlar. Soğuk hava, sistemdeki sürtünmeyi azaltabilir, böylece rüzgârlar Neptün’de hızlı esebilir. Neptün, Güneş’ten Uranüs’ten çok daha uzak olmasına ve %40 daha az güneş ışığı almasına rağmen, iki gezegenin yüzeyindeki sıcaklıklar kabaca benzerdir. Aslında Neptün, Güneş’ten aldığı enerjinin 2.61 katı kadar enerji yayar. Bu, Güneş Sistemindeki en hızlı rüzgâr hareketine yardımcı olmak için yeterli ısıdır.

9. Sistemdeki Büyükler

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Mars, Güneş’ten dördüncü gezegendir ve güneş sistemindeki en küçük ikinci gezegendir. Adını Roma savaş tanrısından alan Mars, kırmızımsı görünümünden dolayı sıklıkla “Kızıl Gezegen” olarak da tanımlanır. Mars, esas olarak karbondioksitten oluşan ince bir atmosfere sahip karasal bir gezegendir. Mars ve Dünya yaklaşık olarak aynı kara kütlesine sahiptir. Mars, güneş sistemindeki en yüksek dağa ev sahipliği yapmaktadır. Bir kalkan yanardağ olan Olympus Mons, 25 km yüksekliğinde ve 600 km çapındadır. Dünya üzerinde bu yükseklikte bir dağ var olması, Dünya’nın yer çekimi ivmesinden ötürü imkânsızdır. Milyarlarca yıldan fazla bir süredir oluşmasına rağmen, volkanik lav akıntılarından elde edilen kanıtlar o kadar yeni ki birçok bilim adamı hala aktif olabileceğine inanıyor. Ayrıca Mars’ta yer alan Mariner Vadisi (Valles Marineris), 4.000 kilometre uzunluğundadır ve genişliği yer yer 200 kilometreye kadar ulaşır. En derin yeri 10 kilometredir. Valles Marineris, dünyanın en büyük vadisi olan Büyük Kanyon’dan yaklaşık 10 kat daha uzun, 7 kat daha geniş ve 7 kat daha derindir.

10. Sistemdeki Aşırılıklar

Güneş Sistemi Hakkında İlginç Bilgiler

Merkür aşırılıkların gezegenidir. Güneş sistemindeki en küçük gezegen ve Güneş’e en yakın gezegendir. Saatte 100.000 milin üzerindeki ortalama hızlarda Güneş’in etrafında diğer gezegenlerden çok daha hızlı, Dünya’dan %60 daha hızlı hareket eder. Merkür’ün yörüngesine girmek bile alışılmadık derecede zordur. Bunun nedeni, bir uzay aracının yanı sıra kuyruklu yıldızlar veya başka herhangi bir şeyin Güneş’e yaklaştıkça hızlanmasıdır. Merkür’ün Güneş etrafındaki yörüngesi de diğer gezegenlerden daha az daireseldir – daha eliptiktir. Yani tek bir yıl, bir yörünge boyunca çok daha fazla hızlanma ve yavaşlama içerir. Bu eliptik yörünge aynı zamanda çok farklı olan Merkür mevsimlerini verir. Dünya’da mevsimler, kuzey kışının güney yazıyla çakıştığı ve bunun tersi olduğu Dünya ekseninin 23 derecelik eğiminden kaynaklanır. Buna karşılık, Merkür’ün kuzey ve güney yarım küreleri hemen hemen aynı şeyi deneyimliyor. Yine de Merkür’ün bir bütün olarak eşit olmayan büyüklükte mevsimleri vardır. Güneş sistemimizde Merkür, 8 gezegen arasında açık ara en eliptik yörüngeye sahiptir.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
8
Beğen
Mutlu Mutlu
10
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
4
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
3
Üzgün
Olamaz Olamaz
3
Olamaz
Kızgın Kızgın
5
Kızgın
Komik Komik
1
Komik
İlginç İlginç
11
İlginç

Yorum bırak