Ekonomi ve finans hayatın değişmez bir parçası. En eski finans piyasalarından olan ve dünya ekonomisine büyük katkısı bulunan borsa piyasası, birikimlerini değerlendirerek kazanç elde edebileceğiniz bir piyasadır. Fakat borsada kazanç elde edebilmek için en önemli etken tabi ki ciddi bir bilgi birikimi ve araştırmadır. Çeşitli değişkenler üzerine kurulu olan ve manipülasyon gibi kayıplara neden olacak durumlar da borsada çokça yaşanmaktadır. Ancak ilk önce piyasaları iyi takip edip analiz yapmanız gerekmektedir. Sizde gelir kaynağı fırsatı yaratan ve bir dünya piyasası olan borsada merak edilenler listemize göz atarak, kazançlarınızı arttırabilir ve bilginize bilgi katabilirsiniz.
1. Borsa nedir?
Borsa, hisse senetlerinin ve çeşitli diğer yatırım araçlarının belirlenmiş kurallar dâhilinde alım satımının yapıldığı bir pazar olarak tanımlanır. Bu alım satım işlemleri sırasında alıcı ve satıcı yüz yüze gelmez ve bütün bu işlemlerde aracı kurumlar aracılığı ile gerçekleştirilir. Bu işlemlerin temelinde ise araz talep ilişkisi yatmaktadır ve bu işlemler genellikle hisse senetleri üzerinden yapılır. Değer kazanmadan önce alınmış bir hisse sendi değer kazandığında satıldığında kar payı alınmış olunur. Bu da borsadaki en standart işleme örnek olarak gösterilebilir.
2. Hisse senedi nedir?
Sermaye şirketlerinin ortaklarına ortaklıklarını ve paylarını belgelemek için verdiği değerli kâğıtlara hisse senedi denir. Borsa en çok duyulan bir terimdir ve yatırım aracı olarak da ön plana çıkmaktadır. Hisse senetlerinin değerleri ise piyasadaki arz ve talep durumuna göre değişiklik göstermektedir. En likit olan bu kağıtlar yatırımcılar tarafından kısa, orta veya uzun vade olarak değerlendirilmektedir. Bu hisse senetlerinin tek bir payı ise toplam hisse sayısı ile orantılı olarak şirketin kısmi mülkiyetini temsil eder. Yani bu durumda genellikle hissedarı hak etmiş olur.
3. Borsada işlem nasıl yapılır?
Borsada işlem yapan yatırımcılar aracı kuruluşun sağlamış olduğu online yatırım işlemleri platformu üzerinden alım ve satım emirlerini girerler. Verilen emirler ise miktar ve fiyat bazında otomatik olarak eşleşir ve bunun sonuncu da alım ve satım işlemi gerçeklemiş olur. Emir iletimi telefonla veya şahsen de yapılabilir. Tabi bu emirin gerçekleşmesi için karşılamaya yetecek miktarda ve aynı fiyattan bir satış emri girilmesi gerekmektedir. Bu emir borsaya iletilir ve borsa da emirlerin gerçekleşmesi talep ve arzın eşleştirilmesiyle olmuş olur.
4. Başlangıçtaki para miktarı nedir?
Birçok kişi borsada çok yüksek miktarlar ile işlem yapıldığını düşünmektedir. Hâlbuki durum böyle değildir. Ufak miktarlar ile de akıllıca işlemler yaparak para kazanmanız mümkün! Ne kadar para ile borsaya girmek istediğiniz tamamen size kalmıştır fakat başarılı işlemler yapabilmeniz için yatıracağınız para ile nasıl bir yol izleyeceğiniz, ne kadar kazanmak istediğiniz veya ne kadarlık bir riski üstelenmeyi göz alacağınızı iyi düşünmenizde fayda var. Aslında bir adet hisse senedi fiyatı ve aracı kuruma ödeyeceğiniz komisyon kadar paranın hesabınızda olması yeterlidir.
5. Aracı kurum nasıl seçilir?
Sonuçta size gelir kaynağı fırsatı yaratan borsada merak edilenler arasında en önemli konulardan biri borsada aracı kurum seçilmesidir. Öncelikle seçeceğiniz bu kuruma kesinlikle güven duymalısınız. Çünkü bazı özel durumlarda emirleri, aracın kurumun inisiyatifine kalmıştır. Bu gibi olumsuz durumlarda hesabın doğru bir şekilde yönetilmesi adına iyi bir kurumla anlaşmalı olduğunuza emin olmanızda fayda Var. Unutmayın, yasal bir faaliyet gösteren aracı kurumlarla anlaşmanız da yine sizin faydanıza olacaktır.
6. Komisyon işlem ücretleri neler?
Borsada yapmış olacağınız işlemler için aracı kurumlara belli ödemeler yasmalısınız. Bu kurumların seçimlerini yapmadan önce komisyon ve işlem ücretleri hakkında bilgi edinmeniz yine sizin faydanıza olacaktır. Çok fazla düşük komisyon alan bir aracı kurumu seçmeniz aslında çok da doğru bir hareket olmayacaktır. Çünkü bu durum esasen iyi bir itibarı bulunmayan bir kurum demektir. Birkaç farklı kriteri değerlendirerek aracı kurum seçmeniz yapmanız akıllıca olacaktır. Ücretler hakkındaki bilgileri web sitelerinde bulabilirsiniz veya müşteri hizmetlerinden de öğrenebilirsiniz.
7. Borsa riskleri nelerdir?
Tabii paranın söz konusu olduğu her işlemde risk bulunmaktadır. Borsada genel olarak faiz oranı riski, enflasyon riski, piyasa riski veya yönetim riski gibi riskler mevcuttur. Bu sebeple borsada hiç para kaybetmeden para kazanabileceğinizi sanıyorsanız yanılırsınız. Eğer beklenmedik riskleri göz ardı ederseniz beklenmedik kayıplarla karşılaşmanız an meselesidir. Bu sebeple riskleri iyice tanımalı ve en önemlisi nasıl engelleyeceğiniz konusunda bilgi sahibi olmalısınız. Riskleri minimuma indirmek için iyi bir piyasa takibi ve analiz süreci sizi rahatlatacaktır. Bu sayede de güvenli bir yatırıma geçiş yapmış olacaksınız.
8. Borsa emirleri nedir?
Borsadaki emir sistemi çok çeşitlidir. Her bir emirin ne işe yaradığını bilmeli ve yapılması istediğiniz işlem ile uyumlu olarak seçmelisiniz. En çok kullanılan emir türü; en iyi fiyatla emir, limitli emir ve açılış fiyatıyla emirdir. Bu emirlerin gerçekleşmesi ise otomatik eşleşme prensibi baz alınarak yapılmaktadır. Bütün emirler ise iki aşamada piyasaya iletilmektedir. Yani yatırımcı emirleri doğrudan borsaya iletemez. Aracı kurum sayesinde olur. Bu kurumlar emirleri borsaya iletirler ve işlemlerin gerçekleşmesi için bütün emirler toplanır. Böylece emirler gerçekleşmiş olur.
9. Spekülasyon ve manipülasyon nedir?
Spekülasyon, mevcut olan piyasa koşullarını değerlendirip geleceğe dair fiyat tahmininde bulunma ve söz konusu olabilecek olan riskleri de göz önüne alarak para kazanmanın amaçlandığı faaliyetlere denmektedir. Bu terim bir suç anlamı içermez ve borsada en fazla bilinmesi gerekenler arasındadır. Bunun dışında hatta spekülasyonlar sayesinde fiyatların çok fazla düşmesi veya yükselmesi de engellenmiş olur. Fakat manipülasyon ise borsada bir suçtur. Hatta karşılığında para cezası veya hapis cezası dahi uygulanabilmektedir. Kısaca piyasa dolandırıcılığı da denmektedir.
10. Bono nedir?
Bono, vadesinin 60 günden az ve 360 günden fazla olmayan, çıkartılmış olunan kurum tarafından ödeme ve teminat amacıyla kullanılan menkul kıymetlere denmektedir. Özellikle de hazine bonoları borsacılar tarafından sıklıkla kullanılmaktadır. Çünkü sabit getirili menkul kıymetler arasında yer almaktadır. Hazine bonoları ise Türkiye Cumhuriyeti tarafından çıkartılmış olunan ve vadeleri 1 yıldan kısa olan devlet iç borçlanma senetlerine denmektedir. Bunlar Türk lirası veya dövize endeksli olabilirler. Aynı zamanda vade tarihine kadar anapara ve faizi getirisi sunmaktadır.
