Günümüzde birçok insan laktoz intoleransı gibi alerjilerin yeni yüzyılın bir icadı olduğunu savunsa da insanlar süt içmeye, tahıl ve baklagiller yemeye başladıklarından beri devam etmektedir. Ancak kademeli olarak devam eden genetik mutasyonlar, bazı bireylerde çocukluktan yetişkinliğe kadar süt içmeye izin vermemiştir. Bu durumda bu kişiler laktozu absorbe edebilmek için yeterli miktarda enzim üretemezler. İşte tam bu noktada laktoz intoleransı görülür. Süt şekeri olan laktaz bağırsağa direk olarak geçer ve burada fermente olup gaz oluşturur. Eğer sizde süt tüketemeyenlerdenseniz en yaygın alerjilerden olan laktoz intoleransı hakkında bilinmeyenler listemize mutlaka göz atmalısınız.
1. Laktoz Nedir?
Laktoz doğada yalnızca sütten bulunan süt şekeri adı verilen bir karbonhidrat çeşidi olan disakkarittir. Sütün aromasında önemli bir payı vardır. Kısacası laktoz, Anne sütünde ve inek sütünde bulunan esas şekerdir. Glukoz ve galaktozun birleşiminden oluşur. Önemli bir şekerdir çünkü yeni doğan bir bebeğin ilk 1 yıldaki enerjisinin %40’ı kadarını karşılamaktadır. Hem fiziksel olarak hem de beyinsel olarak gelişimde önemli bir payı bulunmaktadır. Sinir dokularının oluşumunda etkilidir. Bağırsak sağlığı için de ayrıca önemli olan bir şekerdir. İstenmeyen mikroorganizmaların gelişimini inhibe ederek tipik bağırsak florasını geliştirici etki gösterir.
2. Laktaz Nedir?
Laktaz, bağırsaklar tarafından laktozu sindirmek için sentezlenen bir enzimdir. Bu enzimin az salgılanması sonucunda veya vücutta yeterli miktarda olmaması ile sindirim sisteminde bozukluklar meydan gelir. Bu durumda bu enzimi üretemeyenlerde rahatsız edici sağlık sorunlarına zemin hazırlar. Her ne kadar normal şartlarda ince bağırsak hücreleri tarafından üretilse de genetik faktörlerin etkisi ile de yetersizliği görülebilmektedir. Eğer tam yağlı bir bardak sütü tamamen sindirmek istiyorsanız laktazı vücudunuzun üretiyor olması gerekmektedir.
3. Laktoz İntoleransı Nedir?
En yaygın alerjilerden biri olan laktoz intoleransı hakkında bilinmeyenler nedir derseniz, öncelikle laktoz intoleransının ne olduğunu anlamamız gerekir. Modern çağın bir hastalığı olan bu durumda, bedenimiz süt ve süt ürünlerine tepki verir. Laktozun bağırsaklar tarafından emilip kana karışmaması durumunda bu rahatsızlık görülür ve buna n fazla etki eden etkenlerden biride genetiğimizdir. Özellikle Türklerde görülen bir sorundur ve atalarımızdan günümüze kadar devam etmiştir. Yeni doğanlarda daha sık görülerek ileri yaşlarda yaşam kalitesini azaltıcı etki gösterir.
4. Belirtileri Nelerdir?
Genel olarak belirtileri; şişkinlik hissi, mide bulantısı e hatta krampları, gaz ve ishaldir. Bu belirtiler laktoz içeren bir gıda tüketildikten 20-120 dakika içerisinde başlamaktadır. Belirtilerin şiddeti ise kişiye göre değişmektedir. Çünkü laktozu inhibe edebilme durumu her bireyde farklı dozdadır. Eğer siz de süt ve süt ürünlerini tükettikten sonra bu şikâyetlere sahip iseniz muhtemelen laktoz intokleransının bulunmaktadır. Bir sindirim olan bu rahatsızlık genelde Akdeniz, Asya ve Afrika toplumda sıklıkla görülmektedir.
5. Neler Yapılabilir?
Eğer süt içtikten sonra intolerans sorunları yaşıyor iseniz tabii bir çözümü mevcut. Laktozsuz sütleri tercih edebilirsiniz. Bunun dışında sert peynir ve yoğurt gibi fermente ürünlerin laktoz içeriği süte göre daha düşüktür. Bu sebeple bu gıdaları da daha rahat tüketebilirsiniz. En rahat tüketebileceğiniz bir diğer gıda ise kefirdir. Önemli olan intoleransınızın ne kadar süredir devam ettiğidir. Geçici de olabilir. Bu sebeple dikkat etmeniz gereken nokta eğer çok uzun zamandır bu sorununuz var ise mutlaka bir hekime gitmeniz gerekmektedir. Yoksa ileriki zamanlarda daha fazla sorun yaratabilir.
6. Laktozsuz Süt Nedir?
Normal sütün içerisine laktaz enzimi ilave edilerek (laktozu sindiren enzim) yapılmış süttür. Bu sütü tüketerek laktoz şekerini kolayca tolere edebilirsiniz. Bu sayede de herhangi bir şikâyetiniz olmamış olur. Her ne kadar günlük süt tüketilmesi önerilse de laktoz intoleransı için laktozsuz süt tüketmek en güzeli olacaktır. Normal süte göre daha tatlı bir tada sahiptir. 4 kat kadar daha tatlı olmasının sebebi içerisinde laktozun bileşenlerine ayrıştırılmış şekilde olmasındandır. Yani glikoz ve galaktoz olarak bulunan laktozun tatlılık derecesi daha yüksektir.
7. Tüketilmemesi Gereken Gıdalar Neler?
Maalesef uzak durulması gereken bir sürü gıda bulunmaktadır. Süt, yoğurt, peynir, çökelek, süt tozu, dondurma bunların başında gelmektedir. Bunların dışında sütlü tatlılar, süt ilaveli olabilecek bütün çorbalar, bisküvi, kraker, çikolata, kek, pasta gibi tatlılar. Özellikle sütlü sos ve püreler de rahatsızlık yaratmaya meyillidirler. Hatta öyle fazla dikkat etmeniz gerekir ki; laktoz içeren diş macunları bile kullanmamalısınız. İçeriğini bilmediğiniz hiçbir gıdayı tüketmemelisiniz.
8. D Vitamini Seviyesi Neden Önemlidir?
Laktozuz beslenirken kalsiyum, riboflavin ve D vitamini alırken dikkatli olmalısınız. Günlük beslenmenizi özellikle kalsiyum açısından zengin tutmanız gerekmektedir. Bunun için rahatlıkla tüketilebilecek gıdalar, pekmez, susam, fındık, fıstık, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve kurutulmuş meyvelerden zengin olan bir beslenmedir. Riboflavin açısından zenginleştirmek için ise; et, yeşil yapraklı sebzeler, yumurta, kuru baklagiller tercih etmelisiniz. Eğer bütün bunlara rağmen kanda D vitamini seviyesi çok düşük ise doktor kontrolünde takviye almakta fayda var.
9. Hidrojen Nefes Testi Nedir?
Nefesteki hidrojen seviyesini ölçen bir testtir. Normal şartlarda nefesteki hidrojen seviyesi tespit edilemez. Fakat sindirilmemiş olan laktaz kolondaki bakteriler tarafından çeşitli gazların oluşumuna sebep olur. Hidrojende bu gazlardan bir tanesidir. Bağırsaklardan emilerek kan akımı ile akciğerlere taşınır ve soluk ile dışarı verilir. Bu test ile laktoz içeren bir sıvı içildikten sonra nefesteki hidrojen gazı tespit edilmiş olunur. Fakat bu test bebeklerde önerilmez. Bebeklerde laktozsuz mama tüketilmesi önerilerek bu sorunun önüne geçilebilir.
10. Glisemik Yanıt Testi Nedir?
Her ne kadar laktoz intoleransı olup olmadığını tespit etmeye yönelik olarak yapılsa da hidrojen nefes testi kadar çok spesifik bir test değildir. Fakat yine de yapılabilmektedir. İlk olarak glisemi düzeyini ölmek için kan alınır. Sonra 2 saat boyunca her 30 dakikada 50 gram olmak üzere aşırı miktarda laktoz verilir. Sonra glikoz değerini ölçmek için tekrar kan alınır. Eğer ölçümler aynı ise; laktaz gerektiği gibi hareket etmiyor demektir. Bu şekilde yapılan bir test ile de laktoz intoleransınız olup olmadığı tespit edilebilmektedir.