Büyüğünden küçüğüne kadar herkesten duyarız ki, bazen okula gitmenin sıkıcı olduğu anlatılır. Sıkıcı gelmesi belki de derslerin alışıla geldiği şekilde yani sınıf ortamında işlenmesinden kaynaklanıyor olabilir. Oysa kimimize sıkıcı gelen bu okullar ya başkaları için hayati derecede öneme sahipse? Bazen dünyadaki eşitsizliği tartışsak ve özellikle eğitim eşitsizliğinden söz etsek, acaba nasıl bir tabloyla karşılaşırız? O halde gelin, eğitimin hiçbir engel tanımadığı dünyadaki en sıra dışı okullar listemizi birlikte inceleyelim. Keyifli okumalar!
1. Kulübede Eğitim
Mumbai’den yaklaşık 190 km uzaklıktaki Pune’deki Aman Setu okulunda çocuklar, kil ve eski çimento torbalarından yapılmış bir sınıfın içinde öğle yemeklerini yiyorlar. Okulun neredeyse her bölümü geri dönüşüm malzemelerinden yapılmış. Buna, eski panolardan inşa edilen çatılar, plastik şişelerden yapılan duvarlar ve çevre dostu el dokuması pamuklu kumaştan yapılan elle dikilmiş okul üniformaları da dahil. Çocuklar kendi sebzelerini de küçük bir bahçede kendileri yetiştiriyorlar. Hindistan’da özel okul ücretleri artmaya devam ettiği için geçici ve geri dönüşümden elde edilen sınıflar, düşük gelirli çocuklar için gittikçe daha fazla önem kazanıyor.
2. Mobil Eğitim
Hiç okula gitmek yerine okulun ayağınıza gelmesini istediniz mi? Yemek siparişi verir gibi eğitim siparişi verdiğinizi düşünün. Kolombiya’daki bu mobil okul, tam da bunu yapıyor. Ancak bunu tembel öğrenciler için değil, eğitim ihtiyacı olan evsiz ve düşük gelirli gençler için yapıyorlar. Bu ayakta alkışlanacak fikir, Kolombiya’nın eğitime ne kadar önem verdiğinin bir ibaresidir. Ne yazık ki ülke olarak çoğu kesimin pek uygun şartlarda yaşamadığını varsayarsak bu mobil okul, düşük gelirli ailelerin çocuklarına hizmet getiriyor. Eğitimin maddi engeller tanımadığı en güzel ve en sıra dışı okullar içindeki bu okul, bir takdiri hakkediyor.
3. Mağarada Eğitim
Çin’in güneyinde yer alan Guizhou eyaletindeki ücra bir köy olan Miao’da çocuklar büyük bir mağaranın içinde ders yapıyorlar. Toplam beş sınıfı ve 194 öğrencisi olan Orta Mağara İlkokulu, yarım yüzyıldan fazladır burada yaşayan Miaolu aileler tarafından doğal bir mağaranın içine inşa edildi. Öğrencilerin çoğu her sabah okula gelmek için taş bir patika yolda bir ila üç saat arası yol yürümek zorunda. Bu tür köylerde eğitim pek çok öğrenci için bir zorunluluk değil bir fırsat olarak görülüyor. UNESCO tüm dünyada 61 milyon öğrencinin asla bir eğitim alamayacağını ve bu çocukların büyük bir çoğunluğunun kız çocukları olduğunu tahmin ediyor.
4. Suda Eğitim
Nijerya’da bulunan bu okul, sürekli olarak yükselen nehir ve ırmak sularına karşı akılcı bir yöntemle inşa edilmiş ilginç okullardan biridir. Özellikle tropik bölgelerdeki ülkelerin çözüm olarak sunmak zorunda olduğu bu fikirler, eğitimin önemi sayesinde gerçeğe dönüşmektedir. Bir nehir üstünde ve çoğunluğu tahta, kereste ve su yüzeyinde kalmasını sağlayan plastiklerle kaplanan bu okul, lagünün yükselen sularına karşı korunaklı denilebilir. Eğitimin ne kadar önemli olduğu ve aksatılmaması gerektiği göz önüne alındığında gelişmemiş ülkelerin bulduğu bu pratik çözümler takdir edilesi bir durumdur. Hem sınıflara hem de oyun sahalarına sahip olan bu okul zorlu hava şartlarında 100 öğrenciyi taşıyabilecek seviyededir.
5. Sığınakta Eğitim
Soğuk Savaş döneminde, Sovyetler Birliği ile ABD arasında tam bir nükleer savaşın öngörülerinin yeni zirvelere ulaştığı bir zamanda inşa edildi. İnsanlar nükleer kıyamet olacak korkusuyla sığınaklar yapmaya başladılar. Neyse ki, beklenen olmadı. Yeni Meksika’da nükleer sığınak okulu dahi yapıldı ve uygun havalandırma tümüyle tamamlanmıştı. Havalandırma sistemi o dönemin şartlarına göre oldukça başarılıydı. Uzun bir süre okul olarak kullanılan bu yapı, yakın zamanda artık yerini eski bir yapıya bıraktı. Yaklaşık 2000 kişi kapasiteli geniş bir alandan ve bölmelerden oluşan bu sığınak, dönemin nükleer savaşının artık tehdit olmaması sebebiyle kullanıma 1995 yılında kapandı.
6. Doğanın Kucağında Eğitim
Bali’nin Denpasar şehrine 20 dakika mesafede bulunan yeşil eğitim veren “Green School” yani Yeşil Okul”, yontma bambu binası ile ormanın içerisinde doğayla bütünleşik bir şaheser tadındadır. Okulun yazı tahtaları, geri dönüştürülmüş araba camlarından üretilmiş; enerjisi ise güneş panellerinden ve ara ara dinlenerek çalışan hidroelektrik girdaptan sağlanıyor. Bunun dışında malzeme olarak bambu ve balçık kullanılmış. Söylendiğine göre bu okul, klasik batı mimarisine sahip olan beton okullara bir tepki olarak kurulmuş. Eğitimin engel tanımadığı bu doğa dostu en sıra dışı okullar, öğrencilerinin ileride yeşili seven ve koruyan liderler, doktorlar veya sanatçılar olmasını hedefliyorlar.
7. Açık Havada Eğitim
Orta Doğu ülkeleri, ne yazık ki uzun yıllar boyu her zaman bir savaşa şahit olmuşlardır. Bölge olarak oldukça istikrarsız olan bu ülkeler, istemedikleri bir savaşın pençesine düştüklerinde idarisinden tutun eğitim sistemine kadar her şey durma noktasına gelir. Tıpkı Afganistan’daki gibi. Afgan kız öğrenciler, Langhman bölgesinin kırsal alanlarından birinde bir açık hava sınıfında ders çalışıyorlar. Afganistan geçtiğimiz 30 yıl içinde çok nadir barış dönemleri yaşayabildi. UNICEF sadece 2008 yılında okullara 283 şiddet saldırısında bulunulduğunu bildiriyor. Bugün Afgan okullarında 2.2 milyondan fazla kız çocuğu bulunuyor. Ayrıca sadece Afganistan’da değil Suriye gibi bazı ülkelerde de benze durumlar görülmekte.
8. Otobanda Eğitim
Hindistan’ın Yeni Delhi şehrinde bulunan otobanın köprüsünün altı okul olarak kullanılıyor. Burada yoksul çocuklara gönüllüler tarafından organize edilen bir eğitim çeşidi veriliyor. Hindistan denildiğinde akla çok kalabalık bir nüfus ve karmaşık bir sistem gelir. Hal böyle olunca da ne yazık ki toplumların çoğu, aynı şartlara sahip olamıyor. Özellikle kast sisteminin vardığı aradaki uçurumu iyice açıyor. Bunun sonucu olarak ta otoban altında boş bir yer alanı okul olarak kullanıyorlar. Sonuçta okul demek 4 duvar arasında durmak ve öğrenmek değil. En sıra dışı okullar içinde eğitimin engel tanımadığı nadir durumlardan bir tanesidir bu durum.
9. Kaliteli Yapılarda Eğitim
Tamam, şimdiye kadar listemizi yoksulluktan bahsederek geçirdik. Dünyadaki eşitsizliğin farkındayız ancak asıl amaç, hangi şartlar olursa olsun o okuldaki eğitimin kaliteli olması. İster sarayda eğitim görün ister çadırda. Dünyanın belki de en gelişmiş ülkelerinden biri olan İsveç’e gidelim. Bu okul görüleceği gibi güzel görünüşlü ve kaliteli bir yapıdır. Ancak eğitim sistemi açısından oldukça sıra dışıdır. Sıra dışıdır diyoruz fakat belki de olması gereken de budur. Sert bir eğitim sisteminin yanında öğrencilerin ilgi alanlarına ve hobilerine göre çeşitli organizasyonlar ve eğitimler düzenleniyor. Amaç her bireyin sorun çözme algısını geliştirmek ve becerilerini ortaya çıkarmak.
10. Gökyüzü Altında Eğitim
Bu kez de Nepal’den bahsediyoruz. Nepal konum olarak Güney Asya bölgesinde bulunur. Dolayısıyla da iklim koşulları oldukça nemli ve sıcaktır. Yılın sadece çık kısa bölümünde kış yaşanır. Bu sebeple de okullar soğuktan korunmak için pek te kullanılmaz. Tabii ki tüm ülkenin eğitimi bu şekilde sürüyor diyemeyiz. Onlar için 4 duvar arasında eğitim görmek şart değil. Doğa bir okuldur, dağlar ve tepeler bir okuldur. Dolayısıyla da doğayla iç içe bir şekilde eğitim görülmekte. İhtiyaç olan sadece kalem, kitap ve defterdir bazılarına göre. Ünlü Kanadalı İletişim kuramcısı Marshall McLuhan’ın da dediği gibi “Ortam mesajın kendisidir.” deyip listemizi sonlandırıyoruz.
