Dünyada Ses Getiren En Yaratıcı 10 Sosyal Deney

7 dk okuma süresi


Toplumsal yansımalarımızı gösteren ve bundan ibret alınmasını amaçlayan videoların tümüne sosyal deney denilir. Bu videolar genelde, insanların kimse onları görmüyorken neye nasıl tepki vereceklerini ortaya çıkarmak amacıyla, gizli kamerayla çekilir. Çünkü bazı insanlar biri onu gözlerken hava atacak girişimlerde bulunmaktan ve duyar kasmaktan çok hoşlanırlar. Birçok ortak toplumsal sorun arasından en çok ses getirenlerini sizler için ayıkladık. Ön yargılarımız, çevremizde olup bitenlere karşı olan duyarsızlıklar ve sosyal medyanın yan etkileri gibi kanayan yaralarımıza parmak basanları seçmeye çalıştık. İşte dünyada ses getiren en yaratıcı 10 sosyal deney…

1. Makyaj Öncesi-Sonrası Ne Düşünürsünüz?

You Look Disgusting sosyal deneyini Em Ford, insanların dış görünüşe karşı olan ön yargılarını kırmak amacıyla yapıyor. Videoda ilk olarak makyajsız ve sivilceli yüzünün fotoğrafını paylaşıyor. 3 ay boyunca, sabah onunla uyandığınızı hayal edin, ona bakamıyorum bile, tiksinti şeklinde aşağılayıcı yorumlar alıyor. Ford hemen ardından makyajlı yüzünün fotoğrafını paylaşıyor ve ilk başta, çok güzelsin, çok tatlısın gibi birkaç iyi yorum gelse de daha sonrasında insanları kandırmakla suçlanıyor ve bunun yasa dışı olması lazım şeklinde yorumlar alıyor. Fotoğrafların altına gelen, kendimi öldürmek istedim, 12 yaşındayım sivilcem var lütfen yardım edin gibi aynı problemleri çeken insanların da yorumları oluyor. Bu bize gösteriyor ki, ön yargılarımız ve dış görünüşe verdiğimiz önem öyle bir hal almaya başladı ki karşımızdakiyle hiç empati kurmadan çok kolay bir şekilde yargılarımızı savurur olmuşuz. Yaptığımız eleştirilerin insanların hayatını nasıl alt üst edebildiğini, 12 yaşında bir genç kızın sivilcesinin olmasından daha normal bir şey yokken nasıl yardım edin çığlıkları attığını gördüğümüzde bunu çok daha net anlayabiliyoruz.

2. Yanlış Bilgilere Karşı Tepkiniz Ne Olurdu?

Mortierbrigade ajansı Gent Üniversitesi’yle iş birliği yaparak, 3 profesörün dersinde öğrencilerine doğru olmayan bilgileri anlatmaya başlıyor. Öğrencilerin verdiği tepkileri gizli kameradan inceliyorlar. Ders boyunca, kimisi doğru bildiğini savunsa da çoğunluk sadece şaşkınlıkla dinliyor ve hiç sesini çıkarmıyor. Kısa olsa da oldukça yaratıcı olan bu sosyal deneyin bize öğretmeyi amaçladığı şey doğruyu savunma konusunda cesaret göstermemiz gerektiği. Günümüzde çok fazla yanlış bilgi yığını olan kaynaklar ve insanlar varken bilginin ardını kurcalamalı ve araştırmalıyız. Özellikle öğrenim çağında olan nesillere ışık tutan ve izleyen herkese ders verecek nitelikte olan bu deney, ses getiren deneyler arasında yerini bulmayı başarmış. Öğrenmenin yaşı yoktur felsefesiyle bu deneyin tüm yaştan insanlara hitap etmesini ve bir şeyler katmasını temenni ediyoruz.

3. Ne Yapmak İstersiniz?

Marina Abramoviç’in 1974 yılında yaptığı canlı performansı esnasında insanların yaptıkları öyle bir hal almış ki istemeden sosyal deney statüsüne geçmiş diyebiliriz. Bir masanın üzerine, gül, makas, kek gibi 72 adet eşya bırakmış. Sonra masanın yanına geçerek kıyafetinin üzerine “Masadaki eşyalar ile bana istediğinizi yapabilirsiniz. Ben hiç hareket etmeyeceğim. Tüm olanların sorumluluğu bana aittir.” yazan bir kart asarak gösteriye başlıyor. İlk saatlerde masadan gül alıp eline gül tutuşturmak gibi minik jestler yapılıyor fakat bir iki saat geçtikten sonra izleyicilerden biri Abramoviç’in üzerindeki kıyafetlerin hepsini yırtarak ve keserek çıkarıp onu soyuyor. Bunu gören diğer izleyiciler de kesici aletleri alarak fiziksel zarar vermeye, taciz etmeye başlıyorlar. Aralarından birinin masadan silahı alıp Abramoviç’in eline tutuşturup boynuna doğrultuyor ve gösteri sorumlusunun isteğiyle sonlandırılıyor. Kanlar içinde hareket etmeye başlayan Abramoviç’i gören kalabalık birden paniğe kapılıp hızlıca oradan uzaklaşırken, bazıları Abramoviç’in gözyaşlarını silip ona yardım etmeye çalışıyorlar. Bu deney, insanların içinde barındırdığı psikopatlığın ve caniliğin en kötü örneklerinden biridir. Toplum psikolojisiyle, belki de yapmayacağımız, bastırılmış hayvani dürtülerimizin ne kadar çabuk ortaya çıktığını ve sürü psikolojisinin geçmişten bugüne hiç değişmediğini bize kanıtlıyor.

4. Çocuk Düğününe Tepkiniz Ne Olurdu?

Bu deney, Lübnan’da, 8-9 yaşındaki kızların bile, ailelerinin izni oldukça evlenmelerinin yasal olmasına tepki çekmek için Kadın Hakları Örgütü tarafından yapılıyor. 12 yaşında bir kız, kendisinden yaşça büyük bir adam ve bir fotoğrafçıyla birlikte sahte bir düğün çekimi kurgulanıyor. O esnada orada yürüyüş yapan veya oradan geçmekte olan insanlardan kimisi sadece izleyerek geçiyorlar. Kimisi ise eşiniz mi diye sorarak tebrik ediyor. Neyse ki, aralarında tepki gösterip, bunun yanlış olduğunu anlatmaya çalışan, polis çağırmak isteyen ve kızın yanında durup onu bırakmayan insanlar da çıkıyor. Çocuk gelinin bu duruma dur demeye gücü yetmiyorken, kimi bana dokunmayan yılan bin yaşasın diyerek görmezden geliyor. Genç yaşta zorla evlendirilip, para ile satılan kız çocuklarının hayalleri, hayatları kısacası özgürlüklerini elinden alıp seçim haklarının engellendiği haberlerini duymuyor muyuz? Dünyada oldukça ses getiren bu sosyal deney, en yaratıcı deneyler listemize eklenerek farkındalığı biraz olsun arttırmak istedik.

5. İnternetteki Bilgilere Ne Kadar İnanırsınız?

Oobah Butler, TripAdvisor uygulamasında “The Shed” isimli sahte bir restoran açıyor ve yakın çevresinden yorum yazmalarını rica ediyor. Restoran olur da yemek olmaz mı? Aynı kendisi gibi sahte olan yemek fotoğraflarını da çekerek paylaşıyor. Kısa bir sürede bu restoran Londra’nın en popüler restoranı haline geliyor ve telefonlar susmuyor. Butler, arayanlara rezervasyonların dolu olduğunu söylerken, TripAdvisor restoranı kaldırınca, telefon edenleri geri arayarak boş yerlerinin olduğunu söylüyor. Bunu duyan müşteriler de hemen yer ayırtıyorlar. Gelenlerin gözünü bağlayarak arka bahçesine alan Butler, önlerine ısıttığı hazır yemekleri koyuyor. TripAdvisor gibi bir uygulamayı bu kadar kolay kandırabilmesinin, bu kadar çok ses getiren bir deney haline gelmesinde payının büyük olduğunu kabul ediyoruz fakat yine de bunun yaratıcı bir deney olduğunu düşünüyoruz. Bu deney, algı yönetimiyle olmadığı halde insanları yönlendirmenin ne kadar kolay olduğunu gösteriyor.

6. Çocuğunuzu Ne Kadar Tanıyorsunuz?

Coby Persin’ın yaptığı deneyin amacı sosyal medyayı kullanarak küçük yaşta bir kızı kaçırmanın ne kadar kolay olduğunu göstermek. Deney, Facebook’ta sahte bir hesap oluşturmayla başlıyor. Hesapta kendini 15 yaşında bir erkek çocuğu olarak gösteren Persin, yaşları 12, 13, 14 olan 3 kıza ailelerinden izin alarak istek gönderiyor. Birkaç gün boyunca kızlarla sohbet ediyor ve buluşma günü ayarlamaya çalışıyor. Kızlar görüşeceklerini söylediklerinde Persin ailelerine haber veriyor ve önce aileleriyle buluşuyor. Kızlardan ilki (13) evinin yanındaki parkın adresini verip öğlen vakti görüşmeye giderken, kızlardan ikincisi (12) babasının uyumasını bekleyerek Persin’ı çağırıyor. Sonuncu kızımız da (14) ailesinin yemeğe gittiğini sanarak, kardeşinin onu alacağını söyleyen Persin’a inanıp gelen araca hemen biniyor. Bu deney, ailelere kızlarını daha yakından tanıyıp, onlarla daha çok ilgilenmelerini öğretirken, çocuklarımıza ve yaşı fark etmeksizin herkese sosyal medyayı kullanırken daha dikkatli olmamız gerektiğini öğretiyor.

7. Kaç Kişiyle Birlikte Oldunuz?

Birbirinizin bugüne kadar kaç kişiyle birlikte olduğunu biliyor musunuz? sorusu bir araya getirilen çiftelere soruluyor. Gelen cevaplar sitcom dizilerini aratmıyor. Cevap verirken erkeklerin daha rahat olduğu ve kadınların biraz daha çekinip, lafı dolandırdığını görüyoruz. Çiftlerin hiçbirinin bu sorunun cevabını bilmemesi ve karşı tarafın cevabı verirken duyduğu rahatsızlığa dikkat çekiliyor. Bu deney aslında bir yerde, birbirinizi ne kadar tanıyorsunuz, geçmişinizi ne kadar biliyorsunuz, eşinizin geçmişine ne kadar saygı duyup ne kadarını kabullenebilirsiniz sorularına da yanıt veriyor. Kimileri benden öncesi önemli değil şeklinde düşünerek geçmişi kurcalamasa da bir insanı tanımak için önce geçmişini bilmek gerekir diyenler de az değil. Verilecek cevaptan korktuğumuz için soramadığımız bir takım soruların ileride önümüze keskin bir bıçak gibi çıkabileceğini gözler önüne seriyor.

8. Kitap Hakkında Ne Düşünüyorsunuz?

Hepsi farklı milletten olan insanlara Kur’an-ı Kerim kitabını, yazarı anonim olan ve içeriği, tasarımı tamamen farklı bir kitaba dönüştürerek içinden birkaç bölümü okuyup hakkında ne düşündüklerini söylemelerini istiyorlar. “Okuduklarımıza katılıyor musunuz?” sorusu insanlara soruluyor ve gelen cevapların hepsi olumlu oluyor. Kitapta güzel tavsiyeler verildiğini, toplumsal olarak ortak değerlere saygı gösterip bunun bilincinde hayatımızı sürdürmemiz gerektiğini söylüyorlar. Hatta içlerinden biri “Herkes böyle yaşasa dünya daha iyi bir yer olur.” diyor ve zaten diğer tüm yorumları da toparladığımız zaman hepsi bu kapıya çıkıyor. Daha sonra bunun Kur’an olduğunu söyleyip ve böyle yapma amaçlarının ön yargısız bir şekilde yaklaşmaları olduğunu açıklıyorlar. Bu deney, dini, dili, ırkı, rengi ne olursa olsun insan her yerde insan dedirtiyor. Ön yargılarımızı bir kenara koyup, tarafsız yaklaştığımızda hepimizin ihtiyaçlarının, isteklerinin, mutluluklarının ve üzüntülerinin benzer şeyler olduğunu görebiliriz.

9. Çocukları Sever Misiniz?

UNICEF tarafından gerçekleştirilen bu sosyal deneyde evsiz çocuklara dikkat çekmek amaçlandı. Yoğun ve kalabalık yerlerde tek başına bırakılan 6 yaşında Anano, temiz ve şık giyimli olduğunda dikkatleri üzerine çekerken, fakir bir kostüm giydiğinde maalesef kimse yardım etmediği gibi aşağılama bile yapanlar oluyor. Yalnızlığın insan psikolojisi üzerinde bıraktığı etkileri adeta gözler önüne seriyor. Geleceğin mimarları olan çocuklarımıza ne kadar ilgi gösteriyoruz, bu sosyal deney de bu sorunun cevabı aranıyor. Küçükleri korumak için adım atmaktan çekinmeyin. Yardım etmek için onlara sadece para vermeniz gerekmez. Zararsız olan tüm çocuklara sevginizi belli edin. Bir gülümsemeyle ya da muhabbet ederek onlara duyduğunuz ilgiyi fazlasıyla yansıtmış olursunuz.

10. Başka Milletler Hakkında Ne Düşünüyorsunuz?

Dünyanın dört bir yanından DNA testi yaptırmak isteyen 67 kişi bir arada toplanıyor. Kendi milletleri ve diğer milletlerle ilgili düşünceleri soruluyor? Çok fazla ortak noktaları bulunmasına rağmen maalesef beklendiği gibi düşünceler biraz ırkçılığa kayıyor. Ancak 2 hafta sonra tükürük örnekleriyle DNA testlerinin sonuçları herkesi ters köşe yapıyor. Bu sosyal deneyi gerçekleştiren Momondo şirketi tarafından katılımcılara dünyayı seyahat etmeleri, diğer insanlarla tanışabilmeleri ve diğer kültürleri tanımaları için ücretsiz uçak bileti veriliyor. Bu deney, her şeyin bir bakış açısından ibaret olduğunu bizlere gösteriyor. Dünyada olduğu kadar ülkemizde de bu gibi ses getiren yaratıcı sosyal deney / deneylere en doğal haliyle ihtiyacımız olduğu açık olarak görülüyor.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
8
Beğen
Mutlu Mutlu
0
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
0
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
2
Üzgün
Olamaz Olamaz
4
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
1
Komik
İlginç İlginç
5
İlginç

Yorum bırak