Yeryüzünün şekillenmesinde etkili olan görkemli yapılar, yer altının dünyaya açılan kapılarıdır. Oluşan patlamalarla izleyenlere görsel şölen sunan yanardağlar, çoğu zaman büyük çaplı kayıpların da nedenidir. Dünyada bulunan yanardağlar içerisinde uzun zamandır uykuda olan da var hala aktif olan da… Günümüzde aktif olan 600 yanardağdan en tehlikeli 10 tanesini sizin için listeledik. İşte dünyada aktif olarak bekleyen ve patlamaya hazır en tehlikeli yanardağlar… Keyifli okumalar!

1. Vezüv Yanardağı

İtalya’da Napoli’nin doğusunda yer alan Vezüv, Avrupa anakarasındaki son yüzyıl içinde aktif olarak patlayan tek yanardağdır ve dünyada patlamaya hazır en tehlikeli yanardağlar listesinin başında yer almaktadır. Bu listeye girmesini sağlayan neden ise, şehrin merkezine çok yakın olması ve etrafındaki yerleşim alanının giderek büyümesidir. Bu zamana kadar yaşanan 8 büyük patlamanın içinde en büyük olanı M.S. 79’da olandı. Patlama Pompei şehrinin tamamen yok olmasına neden oldu. Püsküren magma bileşeninin içerisindeki silikon dioksit oranının yüksekliği nedeniyle çevresinde daha büyük tahribata yol açtı. En son 1944’te patlayan Vezüv’ün, içinde biriken magmanın miktarından ve içerisindeki gazlardan dolayı ileride daha şiddetli patlaması beklenmektedir.

2. Rainier Yanardağı

ABD’nin Washington eyaletinde, Seattle şehri yakınındaki Rainier Yanardağı, dünyanın en tehlikeli volkanlarından biridir. Cascade yanardağlar sırasında bulunan aktif bir yanardağdır. Seattle ve Tacoma şehirlerine yakındır ve etki alanında yaklaşık 2 milyon kişi yaşamaktadır. En son 1894 yılında patlayan yanardağ, günümüzde dikkatli bir şekilde gözlenmektedir. Rainier’in üzerinde bulunan büyük miktardaki buzullar, oluşabilecek bir püskürme sonucu ısınıp lahar adı verilen, bazı durumlarda lav akıntılarından daha tehlikeli olan, çamur sellerine neden olur. Bu seller su buharının kül ve kaya parçalarıyla birleşmesinden oluşur ve dağdan aşağıya akarak yerleşim alanını tehdit eder. Son derece ölümcül olan laharlar Rainier’i tehlikeli yanardağlardan biri haline getirir.

3. Kilauea Yanardağı

ABD, Hawaii’de bulunan yanardağ, Hawaii Adaları’nı oluşturan beş volkandan en aktif olanıdır. 3 Ocak 1983 yılında patlayan Kilauea, birçok yerleşim yerine zarar verdi. Bu patlama tarihsel dönemde en uzun süren volkanik faaliyet olarak kaydedildi. 1983 yılından beri ara ara faaliyet gösteren yanardağda, 2019 yılındaki patlama sonucu bir su gölü oluştu. Giderek büyüyen ve 49 metre derinliğine ulaşan bu göl, yanardağın 20 Aralık 2020 tarihinde yeniden patlaması sonucu kaynadı ve lav gölüne dönüştü. 24 Şubat 2021’de yapılan ölçümlere göre lav gölünün derinliği 216 metreye ulaştı. Ulusal Volkanik Tehdit Değerlendirmesine göre 263 tehdit puanıyla ABD’deki yaşamı ve altyapıyı tehdit etme olasılığı en yüksek olan yanardağ seçildi.

4. St. Helens Yanardağı

ABD’nin Washington eyaletinin güneyinde bulunur. 2549 metre yüksekliğinde ve Pasifik ateş çemberinin bir parçası olan Cascade Sıradağları’nda yer alan bir yanardağdır. 1857 yılından beri sakin olan yanardağ, 18 Mayıs 1980’de tekrar patladı. 1980 yılındaki patlaması ülke tarihindeki en ölümcül patlama oldu. Patlama sonucunda dağın batı zirvesi aşağı kaydı, 57 kişi hayatını kaybetti ve 518 kilometrekarelik orman alanı tamamen yandı. 1980-1986 yılları arasında volkanik faaliyetleri devam etti ama o günden beri hiçbir patlama gerçekleşmedi. En tehlikeli aktif yanardağlardan biri olan St. Helens, bölgede yaşayan halkın hayatını tehdit eden jeofiziksel güce sahiptir. USGS’ye göre patlama sıklığına bakılarak, yakın gelecekte yeniden patlaması beklenmektedir.

5. Pinatubo Yanardağı

Pinatubo Yanardağı, Filipinler’in Luzon Adası’nda bulunur. 1991 yılına kadar sönmüş olarak kabul edilen yanardağ, 500 yıllık sessizliğin ardından Haziran 1991’de patladı. 20. yüzyılın ikinci büyük patlaması olarak kayda geçen bu patlamada 722 kişi hayatını kaybetti. Bu patlama sonucu oluşan kalderanın yağmur sularıyla dolması sonucu Pinatubo Gölü oluştu. Gölün ayda 1 metre derinleşmesi sonucu krater duvarlarından korkan Filipin hükümeti, kontrollü bir şekilde gölün yaklaşık dörtte birini boşalttı ve bu sırada oluşabilecek sel nedeniyle yaklaşık 9000 kişi tahliye edildi. 4 Mart 2021’de PHIVOLCS, sismik aktivitesinde bir artış olduğunu bildirdi ve yanardağın alarm seviyesi 1’e yükseltildi. Günümüzde aktif olan Pinatubo Yanardağ’ının 100 km yakınında 21 milyon kişi yaşaması bu yanardağı, patlamaya hazır tehlikeli yanardağlar listesine ekledi.

6. Agung Yanardağı

Endonezya’nın Bali adasında bulunan Agung Yanardağı, 2017’de yaşanan patlama sonrası tekrar gündeme geldi. İlk kaydedilen ve şahidi bulunan patlaması 1808 yılındaydı. 1963 yılındaki patlaması en büyük ve uzun süren patlama oldu. Bu patlama sonrası lav akışının 11 ay sürmesi sonucu birçok insan hayatını kaybetti ve büyük maddi hasarlar oluştu. En son 2019 yılında patlayan yanardağın yakın çevresinin boşaltılması sonucu kimse etkilenmedi. Buna rağmen Agung’un tehlikeli bir volkan olmasının nedeni piroklastik akıntılardı. Saatte birkaç yüz kilometre hıza ulaşan bu akıntılardan kaçmak mümkün değildir ve yanardağın yakın çevresinde bu akıntılardan etkilenebilecek yaklaşık 4 milyon kişi yaşamaktadır.

7. Fuji Yanardağı

3766 metrelik yüksekliği ile Japonya’daki en yüksek, Asya adalarında bulunan ikinci en yüksek yanardağdır. Aktif bir stratovolkan olan Fuji, en son 1707-1708 yılları arasında patladı ve o yıllardan beri uykudaydı. 2011’de yaşanan 9 büyüklüğündeki depremin ardından dağın altındaki basıncın artmasıyla yeniden patlama riski oluştu. Aralık 2002 tarihinde yanardağ, düşük patlama riski ile aktif olarak sınıflandırıldı. Etki alanında 25 milyon kişinin yaşaması nedeniyle tehlikeli volkanlar arasına girdi. Şekli nedeniyle Japonya’nın kültürel bir simgesi olarak sık sık turistler ve dağcılar tarafından ziyaret edilen yanardağ, 22 Haziran 2013’te Dünya Miras Listesi’ne kültürel bir mekan olarak eklendi.

8. Sakurajima Yanardağı

Dünyada patlamaya hazır en tehlikeli yanardağlar arasında aktif olarak Japonya’da bulunan Sakurajima Yanardağı var. Japonya’nın en aktif yanardağı olan Kyushu adasındaki Sakurajima yanardağı, 1914 yılındaki patlama sonucu Ösumi Yarımadası’yla birleşti. Bu patlama Japonya tarihinin en büyük yanardağ patlaması oldu. Yapılan çalışmalar sonucu araştırmacılar, Sakurajima Yanardağ’ının büyüyen bir tehdit olduğunu ve tespit edilen magma birikmesi nedeniyle 30 yıl içerisinde büyük bir patlama beklendiğini söyledi. Yanardağın yakınındaki 600 bin kişiyi tehdit eden bu olası patlama için tahliye planı şimdiden hazırlandı.

9. Nyiragongo Yanardağı

Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde bulunan Nyiragongo, dünyanın en aktif yanardağlarından biridir. Yaklaşık 2 km genişliğindeki kraterinde bir lav gölü vardır. 1882’den beri faaliyette olan yanardağ, bu zamana kadar 34 kez patladı. 10 Ocak 1977’deki patlamada Nyiragongo’nun ortaya çıkardığı benzersiz tehlikeler nedeniyle 1991’de, özel bir çalışmaya değer On Yıl Volkanı olarak belirlendi. Daha önceki patlamalarında açığa çıkan gaz nedeniyle birçok kişinin zehirlenmesine neden oldu. Bu nedenle, “Mazuku” olarak bilinen lokalize karbondioksit toksisitesi, sızdığı yerlerde ölümcül olabileceğinden, yanardağın yoğun nüfuslu bölgelere olan yakınlığı endişeleri artırdı. 2020’deki faaliyet, gözlemcilerin 2024 yılına kadar bir patlamanın mümkün olduğunu öne sürmelerine neden oldu.

10. Novarupta Yanardağı

ABD’nin Alaska eyaletinde bulunan Novarupta Yanardağı, günümüzde hala aktif ve tehlikeli bir volkandır. En son 6 Haziran 1912 tarihindeki patlaması 20. Yüzyılın en büyük patlaması oldu. Patlama sonucunda atmosfere 30 milyar metreküp kül ve toz yayıldı ve volkanik atıklar sayesinde On Bin Duman Vadisi meydana geldi. Ayrıca patlama o kadar etkiliydi ki açığa çıkan sülfür ve kül bulutları uzak yerlerde yaşayan insanların bile solunum problemi yaşamasına neden oldu. Oluşan bu toz bulutlarının yarattığı sorunlara bakılınca, ileride yaşanabilecek olan patlamaların da aynı etkileri yaratabileceği sonucuna varıldı. Bu nedenle çevresinde az kişi olmasına rağmen Novarupta, tehlikeli bir yanardağ sayıldı.