Dinozorlar evrenin en çok merak edilen, en gizemli ve en devasa hayvanlarından biridir. 66 milyon yıl önce nesli tükenen dinozorlar dünyada yaklaşık 150 milyon yıl hüküm sürmüştür. Bu süre insanlığın dünyadaki yaşamının kat ve kat fazlası. Tonlarca ağırlıkları ve metrelerce uzun boylarıyla büyüleyici bir görüntüye sahiptirler. Fakat türleri feci bir olay sonrasında yok olmuştur. Yüzlerce türü olan bu gizemli hayvan hakkında ilginç bilgiler de mevcut. Biz de dergiCE olarak dinozorlar hakkında muhtemelen bilmediğiniz 10 şaşırtıcı gerçek listesini sizler için derledik.
1. Dünyaya Yıllarca Hükmettiler
İnsan ömrü ortalama 79 yıldır. Modern insanlar yalnızca birkaç yüz bin yıldır dünyada yaşarlar. Medeniyetler ise sadece 10.000 yıl önce ortaya çıktı. Bu süreler dinozorlar zamanında pek bir anlam ifade etmiyordu. Herkes dinozorların neslinin tükendiğini, asırlar öncesinde kaldıklarını, bir daha ortaya çıkamayacaklarını bilir. Fakat onlar yaklaşık 165 milyon yıl boyunca hayatta kalmayı başarmışlardır. Bu da onları dünyada en uzun süre hüküm süren omurgalı yapmaktadır. Ayrıca farklı ekolojik sistemlere ayak uydurabilmeleri, çeşitli diyetlere sahip olmaları, yaşadıkları zamanın en güçlüleri olmaları sebebiyle soylarının devamlılığını uzun yıllar boyunca korumuşlardır.
2. Dinozorlar Hala Aramızda Olabilir
Dinozorların hala bizimle birlikte olma ihtimalleri var. Kimi fosil kalıntıları kuşların dinozorlardan evrildiğini gösterir. Bu durum da bazı paleontologların kuşları modern, tüylü dinozorlar olarak tanımlamasına sebep oldu. 66 milyon yıl önce gerçekleşen olaylardan sağ kurtulan kuş türleri ve onların torunları, dinozorların soyunu bugünlere taşıdı. Arkeopteriks dinozorun kuşlara benzeyen kanatları ve kemikli kuyruğu vardı. Almanya’nın Leipzig kentinde bulunan Doğal Tarih Müzesi (Museum für Naturkunde Berlin) antik zamandan kalma kuşların en çarpıcı örneklerine ev sahipliği yapmaktadır.
3. Her Yerde Yaşamışlar
Dinozorların nerelerde yaşadığını ve dolaştığını merak etmişizdir. Yapılan araştırmalardan sonra paleontologlar, dinozorların bütün kıtalarda bulunduğunu belirtmişlerdir. 230 milyon yıl önce ortaya çıktıklarında bugün ayrılmış olarak bildiğimiz kıtalar bir aradaydı. Pangea olarak adlandırılan süper kıta daha sonra levha hareketleriyle yavaş yavaş ayrıldı. Bu süreç de yaşadığımız gezegeni büyük ölçüde değiştirdi. 19. yüzyılın sonunda yapılan bir araştırmada, Belçika’da bir kömür madeninin 322 metre derininde bir dinozor türü olan Iguanodon’un iskeleti keşfedildi. Bugünkü Belçika’da bile bir zamanlar dinozorlar yaşamaktaydı.
4. En Uzun ve En Ağır Dinozor
Bilim insanlarına göre en uzun ve en ağır dinozor Argentinosaurus idi. Güney Amerika kıtasının adalarında yaşayan dinozor otçuldur. Yaklaşık 100 milyon yıl önce yaşamışlardır. Uzunlukları 35 metreye kadar çıkmaktaydı. Yükseklikleri 70 feet, 21 metreydi. 5 katlı bir bina ile aynı yüksekliğe sahiplerdi. Ağırlıkları da 70 ve 100 ton arasındaydı. Bu da 17 Afrika filinin toplam ağırlığıyla aynı seviyededir. Dinozorların büyüklüğüyle alakalı birçok teori olsa bile devasa boyutlarını açıklayan kesin bir bilgi bulunmamaktadır. Bunun yanı sıra hepsinin ağırlığı ve boyu birbirinden farklıydı.
5. Birçok Dinozor Türü Otçuldu
Dinozorların şekli ve büyüklükleri farklı olduğu gibi beslenme şekilleri de farklıydı. Dinozorlar hakkında bilinmeyen şaşırtıcı gerçeklerden bir tanesi, büyük bir çoğunluğunun bitkilerle beslenmesiydi. Dinozorların %65’i otçulken %35’i etçil olarak karşımıza çıkmaktadır. Bilim insanları bunu onların dişlerine ve sindirim sistemlerine bağlamaktadır. Otçul dinozorların dişleri düz bir şekildeydi. Bu düzlük bitkilerin daha rahat bir şekilde koparılmasını ve öğütülmesini sağlardı. Ayrıca bitkilerde bulunan selülozu daha rahat bir şekilde sindirmelerine olanak sağlayan mide asitleri bulunmaktaydı. Araştırmacıların bu bilgilere ulaşması, fosillerde bulunan bitki kalıntılarını incelemeleriyle oldu.
6. Dinozorlar Zeki Miydi?
İnsanların zeka seviyesini ölçmede kullanılan IQ testi, EQ adıyla hayvanlara da uygulanmaktadır. Bu test söz konusu hayvanın beyin ağırlığının, aynı vücut ağırlığına sahip tipik bir hayvanın beyin ağırlığına oranını vermektedir. Dinozor gibi soyu tükenmiş hayvanların zekaları hakkında tahmin yaparken de beyinlerinin boyutuna bakılmaktadır. Daha akıllı hayvanların diğerlerine göre daha büyük bir beyne sahip olduğu varsayılmıştır. Genel olarak sıcakkanlı olan hayvanlar (memeliler gibi) soğukkanlı olanlardan (sürüngenler ve balıklar) daha yüksek bir EQ seviyesine sahiptir. En zeki dinozorun EQ seviyesi 5.8 olarak ölçülmüştür. Otçul olan dinozorlar diğer organlarına göre daha küçük beyinlere sahiptirler. Etçil olanların beyni daha büyüktür. Görme, koklama duyuları ve avlanma yetileri de buna oranla daha çok gelişmiştir. Fakat en zeki olanları bile bugünkü deve kuşları ile aynı seviyededirler.
7. Dinozorlarda Cinsiyet Ayrımı
Dinozorlar artık hayatımızda olmadığı için hangisinin dişi hangisinin erkek olduğunu belirlemek araştırmacılar için oldukça zordur. Bu incelemeler de fosillere bakılarak yapılmaktadır. Kimi paleontologlar bazı dinozor türlerinde erkeklerin, çiftleşme ritüellerinde ve bölge içi rekabetlerde daha büyük ve gösterişli uzuvlarını kullandıklarını ortaya çıkarmıştır. Bazı türlerde de dişilerin fırfırlı ve ibikli uzuvlara sahip olduğu ortaya atılmıştır. Cinsiyet ayrımı uzuvların şekline ve boyutuna göre yapılmaktadır. Dişi ya da erkek olsun tüm dinozorların insanlar için devasa yaratıklar olduğu bir gerçek.
8. Yüzlerce Dişleri Vardı
Hayvanların diş yapıları onların sahip olduğu hayatı anlamamızda büyük bir önem taşımaktadır. Dinozorların dişleri, yediği yiyecek türleri, o yiyeceği nasıl elde ettiği ve sindirimi hakkında bilgi vermektedir. Dişler kemiklerden daha serttir ve daha kolay fosilleşir. Hatta bazı dinozor türleri sadece dişleri incelenerek sınıflandırılmıştır. Sahip oldukları diş sayısı da türlere göre değişmektedir. Kimisi hiçbir dişe sahip olmazken, kimisi 60 dişe sahiptir. Hatta 960 adet dişe sahip dinozor türü bulunmaktadır. Dinozorların bir dişi kırıldığında yerine yenisi çıkmaktadır. Dişlerin uzunluğu 30 santime kadar olmaktadır.
9. Tek Başına Mı? Toplulukla Mı?
Dinozorlar birçok araştırmacı ve paleontolog için gizemini koruyan hayvanların başında gelmektedir. Fosil kalıntılarına ve ayak izlerine göre bazı dinozor türleri gruplar halinde yaşamıştır. Birçok kalıntı, fosillerdeki kemikler dinozorların birlikte seyahat ettiğini, birlikte avlandığını ve tehlikelere karşı korunduğunu kanıtlar niteliktedir. Bu birliktelik ayrıca mevsimsel olarak yapılan göçe de işaret etmektedir. Zengin beslenme olanaklarına eriştikleri bölgelerde gruplaşmışlardır. Özellikle otçul olarak beslenen dinozorlar, etçillerden korunma amacıyla birlikte seyahat etmişlerdir. Genç olanlar gruba öncülük etmiştir.
10. Dinozorların Sonunu Getiren Olay
Dinozorlar hakkında bilmediğiniz 10 şaşırtıcı gerçek listemizin son maddesinde, dinozorların nasıl yok olduğu bulunmaktadır. Dinozorların tarihleri boyunca 5 defa kitlesel yok oluşa maruz kaldığı belirtilmiştir. Bunlardan sonuncusu 66 milyon yıl önce gerçekleşmiştir. Bazı kuş türleri bu yok oluştan sağ çıkmayı başarıp günümüze evrilmiştir. Araştırmacılara göre bir meteorun dünyaya çarpması sebebiyle 180 kilometrelik bir krater açılmıştır. Çarpmayla birlikte meteor parçaları birçok bölgeye dağılmıştır. Açığa çıkan enerji, dünyada meydana gelen en güçlü volkan patlamasından bile etkili olmuştur. Dünyayı vuran bu felaket dinozorların da dahil olduğu birçok canlı grubunu yok etmiştir.
