Demans, beyin fonksiyonlarını ve sosyal becerileri etkileyen hastalıkları ifade etmektedir. Demans türünden bir hastalığa sahip kişiler hatırlama, iletişim kurma, akıl yürütme, odaklanma gibi konularda sorunlar yaşayabilir. Bu kişilerin aktif olması ve rutinler oluşturması, hem bilişsel hem de fiziksel sağlıkları açısından önem taşımaktadır. Bu anlamda onlara destek olmak için, onlarla çeşitli aktiviteler yapabilirsiniz. Demans hastaları için fayda sağlayabileceğiniz ve onlar ile daha iyi iletişim kurabileceğiniz çok sayıda aktivite vardır, bunlardan en etkili 10 tanesini sizler için sıraladık. Kişiyi iyi anlamak gerektiğini, her hastanın farklı aktivitelerden hoşlanabileceğini hatırlatır, keyifli okumalar dileriz!

1. Hatıra Albümü İncelemek

Bir hatıra albümü oluşturmak ve belli aralıklarla bu albüme bakmak, demans hastalarının kendi hayatlarına dair önemli bilgileri akıllarında tutmasına yardımcı olduğu gibi, onların kendileri hakkında iyi hissetmesini ve özgüvenlerinin artmasını sağlamaktadır. Albüm, demanslı kişinin yakınları veya ziyaretçileri için iyi bir sohbete girme aracıdır. Bakımı üstlenen kişi de, bu aktivite ile hastayı daha yakından tanıyabilir ve onunla daha iyi iletişim kurabilir. Albümün başında kişinin adı, doğum yeri ve tarihi olacak şekilde; hastanın kendisinin, yakınlarının, sevdiği yerlerin fotoğraflarını albüme koyabilirsiniz. Fotoğrafların yanına açıklamalar yazmanız ve kronolojik sıraya uymanız önemlidir.

2. Puzzle Yapmak

Yapılan araştırmalara göre, hafıza sorunu yaşayan ileri yaştaki kişilere uygulanan testlerde; haftada iki kez 45 dakika puzzle yapan veya bulmaca çözenlerin, bunları yapmayanlara kıyasla daha olumlu sonuçlar elde ettiği görülmüştür. Bu bulgular doğrultusunda hastalık belirtilerinin oluşumunda gecikme veya azalma olduğu gözlemlenmiştir. Sizler de, demans hastalarının hafızalarını güçlendirmek adına onlarla bu tür aktiviteler yaparak, hem onlara fayda sağlayabilir hem de onların bir şeyler başarabildiklerini görsel ve uygulamalı olarak fark etmelerini sağlayabilirsiniz. Böyle aktiviteler ile karşılıklı paylaşım yaparak iletişiminizi güçlendirebilir ve keyifli vakit geçirebilirsiniz.

3. Müzik Dinlemek

Müzik dinlemek, demans hastalarının hatıralarını anımsamasına ve duygularını dile getirmesine yardımcı olabilen etkili bir araçtır. Demans hastaları ile sözsüz iletişim de kurabileceğiniz bir aktivite olduğu için listedeki 10 madde arasında farklı yere sahiptir. Müzik aynı zamanda olumsuz duyguları azaltmaya yardımcı olabildiği gibi, hastalığın orta seviyelerinde oluşabilen davranışsal sorunların iyileşmesinde de etkilidir. Ayrıca demans hastalarının üzgün ya da stresli oldukları zamanlarda, sakinleştirici bir müzik açarak onları rahatlatabilirsiniz. En sevdikleri şarkıları açıp birlikte dinleyebilir, bu şarkılarla dans edebilirsiniz. Hareket kısıtlılığı söz konusu ise bu aktiviteyi oturarak yapabilirsiniz.

4. Resim Yapmak

Resim yapmak ruh halini iyileştiren, stresi ve kaygıyı azaltan bir eylemdir. Demans hastalarının duygularını ifade edebilmesi, başarma hissiyatı kazanabilmesi ve motor becerilerini koruyabilmesi açısından etkili bir yöntemdir. Hastalığın oluşturduğu fonksiyon kayıplarını azaltabilir. Ayrıca odaklanma seviyesini yükseltme ve kavrama becerisini güçlendirme konusunda da etkili olabilir. Demans hastaları üzgün ya da gergin hissettiğinde, onlarla birlikte resim yapmayı deneyebilirsiniz. Böylelikle birlikte üretmenin verdiği mutluluğu tadabilirsiniz. Kişinin yaptığı resim beğeni aldığında, ondaki özgüven duygusunun ve yaşama sevincinin de arttığını gözlemleyebilirsiniz.

5. Bahçe İşleri Yapmak

Bahçe işleriyle uğraşmak keyifli olduğu gibi; demans hastalarının temiz hava alması, fiziksel olarak aktif olması açısından faydalıdır. Ayrıca motor becerilerinin korunmasında etkilidir ve size sohbet imkânı sunar. Bu konuda onlara; bitki ve ağaçların bakımını yapma, yaprakları ayıklama, yabancı otları temizleme, budama yapma, sulama yapma, kendi bitkilerini yetiştirme gibi seçenekler sunulabilir. Emek verip karşılığını gördüklerinde, başarma ve özgüven duyguları gelişebilmektedir. Eğer bahçe imkânı yok ise, çiçek düzenleme ve buket hazırlama gibi aktiviteler de yapabilirsiniz. Bu tür aktiviteler, oturur ve yatar pozisyonlarda da yapılabildiğinden, demansın farklı seviyeleri için uygundur.

6. Oyun Oynamak

Demans hastaları ile çeşitli oyunlar oynayabilirsiniz. Bunlardan biri sıralama oyunudur. Bu oyunda giriş, gelişme, sonuç bölümlerinden oluşan resimli kartlar yardımı ile kişinin olayları sıralamasına yardımcı olabilirsiniz. Mesela yemek yapma sürecinin aşamalarını birlikte sıralayabilirsiniz. Başka bir seçenek ise eşleştirme oyunudur. Her resimden ikişer adet bulunan kartları kullanarak, kişinin aynı olanları bulmasına yardımcı olabilirsiniz. Bu oyun hatırlama, odaklanma gibi becerileri geliştirebilir ve hafıza sorunu yaşayan kişilerde özgüven artışını sağlayabilir. Ayrıca Bingo ve Tombala gibi oyunlar da, renk ve şekil ayrımı yapmayı gerektirdiği için bilişsel açıdan faydalıdır.

7. Televizyon İzlemek

Birlikte televizyon izlemek, demans hastaları için rahatlatıcı olabilir. Müzik programlarından, canlı renklere sahip hayvan ve doğa belgesellerinden, komik videolardan hoşlanabilirler. Odaklanma problemleri olduğu için, az konuşulan ya da konuşmaları net olan programları tercih edebilirsiniz. Onlara uzak geçmişi hatırlatan programlar açmanızda fayda vardır çünkü hastalık öncesi dönemi hatırlamaları onlar için daha kolaydır ve bu onları mutlu eder. Televizyon bazı demans hastalarında huzursuz edici etki yaratabilir, akıl karışıklığına sebep olabilir. Bu bazen belli programlardan da kaynaklanabilir. Bu konuda kişinin tepkilerine göre hareket etmenizde fayda vardır.

8. Egzersiz Yapmak

Demans hastaları ile yapabileceğiniz en kolay egzersiz, oturma egzersizidir. Bu tür egzersizler ayakta yapılanlara göre daha az yorucudur. Oturma egzersizi kas gücünü ve dengesini korur. Sağa sola dönme, ayakları yükseltip indirme, kol ve bacakları bükme, ayakları birbirine çarpma, kol germe, bisiklet sürme hareketleri yapılabilir. Kişilerin dinlenebilmeleri açısından arada mola vermek önemlidir. Bununla birlikte, yapılan araştırmalara göre haftada birkaç saat yürümenin; ilaç kullanmaksızın demans hastalarını olumlu etkilediği ve onların fiziksel sağlıkları açısından faydalı olduğu gözlemlenmiştir. Birlikte yapılan güzel bir yürüyüş, aranızdaki bağı kuvvetlendirebilir.

9. Sohbet Etmek

Demans hastaları için, hastalık öncesinde kaydedilen anıları canlandırmak daha kolaydır. Özellikle çocukluk dönemlerinde gittiği okullar, kurduğu arkadaşlıklar, gösterdiği davranışlar, oynadığı oyunlar hakkında sohbet açabilirsiniz. Bunların dışında ilk aşkı, ilk işi gibi konular hakkında da konuşabilirsiniz. Bazı anılar elbette ki rahatsız edici olabilir, bunu fark ettikten sonra o konuyu açmamaya özen göstermelisiniz. Sohbet esnasında göz teması kurmanız önemlidir. Demans hastaları ile sohbet ederken, kısa ve basit cümleler kurmalısınız. Fazla hızlı konuşmamalısınız. Odak problemi yaşadıkları için, soru sormak istediğinizde dikkatlerinin sizde olduğundan emin olmalısınız.

10. Yemek Yapmak

Demans hastaları ile hem keyifli vakit geçirip hem de sağlıklı iletişim kurabileceğiniz 10 aktivite listemizin son maddesini uygulayarak, lezzetli sonuçlar alabilirsiniz. Tarifi basit, yapımı kolay yemekleri demans hastaları ile birlikte yapmak; onlarla güzel vakit geçirmenizi sağlayabileceği gibi, onların bilişsel becerilerini korumasına da yardım eder. Bunu yaparken, onları olabildiğince sürece dahil etmek yararlıdır. Bildikleri tarifleri uygularken, onların sizi yönlendirmesine izin verebilirsiniz. Bazen de ihtiyaç hissettiklerinde sizden yardım isteyebilirler veya yemek yapma sürecinde sizi gözlemleyebilirler. Bu şekilde karşılıklı olarak paylaşım yapabilir ve iletişiminizi güçlendirebilirsiniz.