Hafızalarıyla, asil duruşlarıyla ve sağlam iletişimleri ile atlar, tarihten günümüze kadar insanlarla kuvvetli bir bağ kurmuştur. Bu bağ, bir spor dalına dönüştüğünde ise her yaştan insanın keyif alarak yapabildiği bir aktivite haline gelmiş demektir. Binicilik, atlar ile insanların buluştuğu bir spor dalıdır. Disiplin ve uyum, biniciliğin olmazsa olmazlarıdır. Beraber hareket eden iki canlının birbirlerine olan güveni ve saygısı ise bu spor dalının başarısını etkileyen önemli etkenlerdir. Binicilik sporuna başlamak ve bu spor dalında kendini geliştirmek isteyenlere işe yarar bilgiler, sizler için sıralandı!
1. Binicilik Sporu Hakkında
Atların evcilleştirildiği kesin tarih tartışmalı bir konu olsa da, M.Ö. 3500 yıllarında olduğu düşünülmektedir. Atın kullanımı tarihte, insanların avlanması, seyahat etmesi ve çalışması amacıyla başlamıştır. Savaşlarda atların yer alması ise oldukça elzemdir. Tarihin atların sırtında yazıldığına dair sözlerin günümüze kadar ulaşmasında önemli bir etkisi olmuştur. 21. yüzyılda ise insanlar, atlardan spor amaçlı faydalanır hale gelmiş. Bu sporun adı binicilik sporudur. Binicilik sporu hakkında söylenilmesi gereken bir diğer şey ise bu sporu oluşturan ilk izlere, Çin ve eski Türklerde rastlanıldığıdır. Önceleri binicilik sporunda yalnızca düz koşu varken, daha sonra biniciliğe dair spor türleri geliştirilmiştir. Günümüzde binicilik sporu yedi alt branşa sahiptir.
2. Türkiye’de Binicilik
Türkiye Binicilik Federasyonu(TBF)’nun kuruluş tarihi 1923’tür. TBF, 2006 yılında özerk hale gelmiştir. Yasal merkezi Ankara’da olan federasyonun yönetim ve çalışma ofisi İstanbul’da bulunmaktadır. Binicilik sporu Türkiye’de 5 ana disiplin içerisinde gerçekleştirilir. Bunlar; Engel atlama, At terbiyesi, Atlı Dayanıklılık, Üç Günlük Yarışma ve Pony’dir. Binicilik disiplinleri; Yıldızlar, Gençler, Genç Yetişkinler, Bayanlar ve Ustalar olarak farklı kategoriler içerisinde yarıştırılır. TBF’nin yarış organizasyonlarındaki görevi, yarışmaların kurallar içerisinde gerçekleştirilmesi ve denetlenmesidir. Bunların yanı sıra TBF, yarışmacıların sportmenliğe uygun davranışlar sergilemelerinden de sorumludur. TBF’nin amacı binicilik sporunun ülke çapında sevilmesi, yaygınlaşması ve ata sporumuz olan biniciliğin gençler arasında bilinirliğinin artmasıdır.
3. Biniciliğe Başlamanın Yaşı
Binicilik sporu hem kadınlar hem de erkekler için uygun bir spordur. Bu sporu diğer spor branşlarından ayıran özelliği, başlamak için herhangi bir yaşa sınırının olmayışıdır. Kişinin sağlığı el verdiği sürece, biniciliğe başlamanın yaşı yoktur. Fakat profesyonel bir binicilik kariyeri için uzmanlar tarafından önerilen yaş aralığı 10-11’dir. Binicilik sporu ile ilgilenenler için verilebilecek en doğru tavsiye, kişinin isteğinin çok önemli olduğudur. Zira isteksiz bir şekilde bu sporu gerçekleştirmek neredeyse imkansızdır. Binicilikte atlar ile iletişim kurulmadığı takdirde, at üstünde başarılı olmak mümkün olmayacaktır. Böylelikle at ile vakit geçirmenin ve samimi bir dostluk kurmanın gerekliliği ortadadır.
4.Binicilik Sporu Kuralları
Binicilik sporu belirli kuralları bulunan, disiplinli bir spor dalıdır. Örneğin ata daima, atın sol tarafından binilmelidir. Dizginleri asla elden bırakmamak da bir diğer önemli kuraldır. Binicilik, at ile insanın uyum içerisinde hareket etmesini gerektirir. Atın üzerindeki kişinin baş, omuz, kalça ve topuk hizası bile bu sporun mükemmel şekilde gerçekleştirilebilmesi için önemli detaylardır. Sporu gerçekleştiren kişi, at üzerinde ayakta duruyormuş gibi oturmalı ve ata özgüvenini hissettirmelidir. Ata yön verme noktasında ise yalnızca el ve dizginlerin kullanılması yeterli olmayacaktır. Daha iyi bir performans için vücudun at ile beraber hareket etmesi, yön verirken vücut ile bunun desteklenmesi, binicilik sporuna başlamak isteyenlere verebileceğimiz işe yarar bilgiler arasındadır.
5. Binicilik Malzemeleri
Binicilikte de diğer spor dallarında olduğu gibi özel kıyafetler bulunmakta. İyi bir binici olmak ise mutlaka eksiksiz binici kıyafetlerine sahip olmaktan geçiyor. Biniciler, güvenli ve rahat bir şekilde at binebilmek için tok adlı özel bir kask kullanıyor. Böylelikle olası bir attan düşme durumunda, bireylerin kafa bölgesinden yara alma ihtimali düşürülmüş oluyor. Biniciler için özel pantolonlar ve çizmeler de bu spor sırasında kullanılması gereken binicilik malzemelerinden. Fakat bireyler profesyonelleştiği takdirde, yalnızca hobi amaçlı binicilik yapıyorlarsa, spor sırasında diledikleri gibi giyinebilirler. Binicilikte malzemelere ihtiyaç duyan yalnızca insanlar değildir. Atların da çeşitli malzemelere ihtiyaçları vardır. Eğer, başlık, üzengi, kolan, getr, blanket ve kantarma atların mutlaka sahip olması ekipmanlardır.
6. Binicilik Sporunun Faydaları
Binicilik sporu, vücuttaki tüm kasları çalıştıran oldukça aktif bir spordur. Bu spor ile ilgilenen kişilerin oturuşlarında dahi ilk dersten itibaren değişim gözlemlenebilir. Binicilik sporu sırasında atların saygısını ve sevgisini kazanan kişilerin kendine olan özgüvenleri gelişir. Başta atlar olmak üzere hayvanlara saygı duymayı öğrenen bireyler, atların bakımı ve atlara dair birçok bilgiye sahip olurlar. At binmek ve ata dair detaylara önem vermekle, binicilerde genel bir sorumluluk bilincinin oluşması, binicilik sporunun faydaları arasındadır. Doğal bir terapi olarak da kabul edilen binicilik, stresten, endişeden ve günlük hayattaki problemlerden sıyrılmayı kolaylaştırır. At üzerinde, özgür ve coşkulu bir şekilde spor yapmak, kişinin rahatlamasını ve iyi hissetmesini sağlar.
7. Atlar İle Doğru İletişim
Atların, insanların üzerinde pozitif etki yarattığı bilimsel olarak kanıtlanmıştır. Buna rağmen, atların ısırabilmesi, insanları üzerinden atabilmesi veya toynakları ile tekme atabilmesi ihtimalleri, bu spora başlamaya karar veren insanları korkutabilmekte. Bu durumların yaşanmasından tedirgin olmak yerine, böyle aksi durumların gerçekleşmemesi için neler yapılmamalı, bunların öğrenilmesi gerekir. Binicilik sporuna başlamak isteyenlere, bu sporda atları tanımanın, onların dostluğunu, saygısını, sevgisini ve güvenini kazanmanın gerekliliğini anlatmak, verilebilir işe yarar bilgiler arasında. Örnek vermek gerekirse, atlar korktukları zaman koşmaya başlarlar. Çevrelerinde bir tehdit hissettiklerinde korkuya kapılıp koşabilirler veya zıplayabilirler. Bu gibi durumlara hazırlıklı olabilmek için binicilik eğitimi almak ve atların dilini öğrenmek şarttır.
8. Binicilik Sporunda Kadınlar
Binicilik sporunda cinsiyetin bir önceliği bulunmuyor. Kadınlar ve erkekler ayrı şekillerde yarışıyor olsalar da, branşların yarışmaları aynı şartlar çerçevesinde düzenleniyor. Bu sporda önemli olan at ile uyumlu olmak ve doğru bağı kurabilmek. Fakat binicilik sporunda kadınların, erkeklerden daha hızlı bir şekilde başarılı olma ihtimali bulunuyor. Çünkü iyi jokeylerin kısa boylu oldukları biliniyor. Böylece kadınların, erkeklere kıyasla, boy ortalamalarının kısalığı, at binme konusunda onlara fayda sağlayabiliyor. Ayrıca kadınların fiziksel özellikleri, at üzerinde daha kolay bir şekilde, iyi performans göstermelerini mümkün kılıyor. Binicilik sporunda kadınlar, atlar ile daha hızlı bir şekilde duygusal bağ kurabiliyor ve başarıya daha kolay ulaşabiliyor.
9. Binicilikte Olimpik Branşlar
At terbiyesi(dresaj), binicilikte olimpik branşlar arasında en popüleridir. Bu yarışma, 20×60 ebatındaki dikdörtgen şekilli ve düz parkurda gerçekleştirilir. Bu branşta esas olan at ile binicinin ahengidir. Atın terbiyesi ve binicinin at üzerindeki hakimiyeti incelenir. Bir diğer branş, engel atlamadır. Bu branşta manej adlı at binilen alan içerisinde, kavisli şekilde yerleştirilmiş 10-15 engelin en az hata ile tamamlanması beklenilir. Atın engellere olan dikkati ve binicisi ile olan bağlantısına bakılır. Olimpik branşların sonuncusu üç günlük yarışmadır. Bu branş, süvari atlarını denemek amacıyla ortaya çıkmıştır. İlk yarışmaları Avrupa’da 1902 yılında yapılmıştır ve hala devam etmektedir. Bu branşta, aynı binici ve aynı at üç gün boyunca üç farklı kategoride yarışır. İlk gün at terbiyesi, ikinci gün engellerin bulunduğu bir arazide sürüş ve üçüncü günde engel atlama yarışmaları yapılır.
10. Binicilikte Diğer Branşlar
Atın süratinin ve dayanıklılığının test edildiği branş türüne atlı dayanıklılık denir. Bu branş 40, 60, 80, 100, 120, 140 ve 160 kilometrelik yol boyunca at ile binicinin, birlikte her türlü yürüyüş biçimlerini gerçekleştirebildiği bir yarışma türüdür. Binicilikte diğer branşlar arasında atlı araba yarışı da yer almaktadır. Bu yarış sırasında binici, tek, çift veya grup atların çektiği atlı arabayı kontrol eder. Belirli bir alan içerisinde atın, binicinin komutlarını ve uyarılarını ne derecede uyguladığı gözlemlenir. Atlı jimnastik ise bir başka binicilik branşıdır. Bireysel veya ekip olarak çeşitli jimnastik hareketlerinin gerçekleştirildiği binicilik türünde, hareketlerin artistik ve zorluk derecesine göre puanlama yapılır. Reining(kovboy binişi) ise Amerika’da popüler bir binicilik branşıdır. Western, tipi binicilik de denir. Bu branşta binicinin at üzerindeki hakimiyeti önemlidir.
