Günlük hayatımızda iletişimin birbirinden farklı binlerce yolunu kullanıyoruz. Kimi zaman ağzımızdan çıkan sözcükler kimi zamanda kullandığımız bedensel hareketler ile kendimize özgü haberleşmemizi gerçekleştiriyoruz. Yıllardan beri süren bir kültür olan sunum anlayışını ise her birimiz okuldaki eğitim hayatımızdan başlayarak, iş ve hobilerle ilgili faaliyetlerimizde uyguluyoruz. Çeşitli teknik yardımlar ve bilgi desteği alarak harmanladığımız sunum sürecimizi en iyi şekilde karşımızdaki kitleye aktararak kendimizi ifade ediyoruz. Özellikle kariyerimizde önemli bir yer teşkil eden sunum yapma alışkanlığımızın püf noktalarını sizler için içeriğimizde hazır hale getiriyoruz. Başarılı bir iş çıkarmanızı sağlayacak etkili sunum teknikleri isimli başlığımız neticesinde hepinizi akılda kalıcı sunumlar yapabilmek adına bu listeyi okumaya davet ediyoruz.
1. İlgi Çekici Slaytlar Hazırlamak
Çağımızın insanları artık yalnızca okuyarak ve dinleyerek bir etkinliğe katılmak yerine, bol bol görsel içeren aktiviteleri tercih ediyor. Bir sunum yaparken arkamıza aldığımız sunum tahtası böylelikle bizler için bir vazgeçilmezi teşkil ediyor. Dinleyiciler bir yandan anlattıklarımıza kulak kabartırken diğer yandan ise elimizdeki kumandayla geçtiğimiz slaytlarımızın sayfalarını titizlikle inceliyor. Gerekli bilgileri kısa ve öz bir şekilde belleğine yerleştiren seyirci, arka planda dalgalanan sayfaların daha çok resim içermesini talep ediyor. Uzun cümleli, aynı renklerden oluşan sıkıcı büyük metinler, olumsuz tepkilere yol açıyor. İyi bir slayt hazırlamanın püf noktası, şekiller ve desenlerden oluşan, uyumlu renkler içeren ve içerisinde kısa kelimeler yahut cümleler barındıran sunulardan geçiyor.
2. Hedef Kitleyi Doğru Belirlemek
Bir sunuma başlarken hem konu hakkında hem de konuyu izlemeye gelecek seyirciler hakkında yeteri kadar bilgi sahibi olmak en önemli vazifelerden birini oluşturuyor. Dinleyici kitlesine hitap edebilmek ve sunumun etkiliğini kalıcılaştırmak adına, hedef kitle sunum yapacak kişilere bildiriliyor. Dinleyicileri tanıyan sunum sahipleri, eğer daha önceden bir tanışma yahut iletişim gerçekleşmemiş ise; sunu öncesi birkaç dakikalık sohbetle kitlenin nabzını ölçüyor. Arz ve talep doğrultusunda kusursuz bir sunum çıkarabilmek için belli bir uyumun yakalanması ve seyircilerin istediği verime ulaşması gerekiyor. Bu nedenle sunum yapan kişi başarılı olmak için çaba sarf ediyorsa, öncelikle sunumu yapacağı kişiler hakkında genel bir birikime sahip oluyor ve donanımlı halde sahnede yerini alıyor.
3. İstenen Mesajı Zamanında Vermek
Sunumlar birbirinden farklı çeşitlere ayrılıyor ve her çeşit sunum yine kendine göre belli başlı türlere bölünüyor. Uluslararası iş bağlamak için iş sunumları yapılırken, proje sunumları ve ödev sunumları ise öğrencileri hayli heyecanlandıran aktiviteler arasına giriyor. Kimi sunumlar farklı bilim alanları etrafında şekillenirken kimilerinin ise amacı salt bilgi vermek oluyor. Özellikle toplumsal farkındalık yaratmak amacıyla hazırlanan sunum çalışmaları neredeyse her bir noktasında önemli mesajları barındırıyor. Her sunumun ve anlatıcısının kendine özgü, karşısındaki kitleye ulaşmak istediği bir an yahut değmesi gereken bir bam teli bulunuyor. Burada devreye doğru zaman giriyor. Her anlatıcı mesajının algılanabilmesi ve ses getirebilmesi için doğru anda ve doğru sözcüklerle sakladığı bu cevheri karşısındaki ile paylaşıyor.
4. Seyirciler İle Göz Teması Kurmak
Başarılı bir iş çıkarmanızı sağlayacak etkili sunum teknikleri içeriğimizin dördüncü sırasında etkili göz teması maddesi ilk beşte yerini alıyor. Karşılıklı ilişkilerde en temel yapı taşlarından birisini göz teması kurmak oluşturuyor. Sunum esnasında da her ne kadar yalnızca tek bir kişi ileti sağlıyor olsa da karşısında onu dinleyen seyirciler, kendileriyle birebir iletişim kuruluyormuşçasına bir odak noktasına giriyor. Dinleyicilerle göz teması kurmak, onlara sunum için vazgeçilmez bir parça olduklarını anımsatıyor. Anlatıcının yalnızca işini bitirip sunumunu tamamlamasından ziyade kısada olsa bir duygu hali ve etkileşim yaratma çabası, sunuya artı puanlar kazandırıyor. Hatırlanması için ele alınan yahut slaytlara yazılan notlar yerine, seyircilerin gözlerinin içine bakarak konuşmak hem dağınık dikkatleri topluyor hem de sunumun kalitesini arttırdıkça arttırıyor.
5. Teknolojiden Olabildiğince Yararlanmak
Günümüzde görsel zekâya verilen önem giderek artıyor. Sosyal medyanın da büyük etkileriyle artık hafızalarımıza bilgiler değil resimler kazınıyor. Teknolojinin içine doğan yeni nesil gördüğü bir görseli, işittiği bir kelimeden çok daha rahat bir şekilde aklında tutabiliyor. Artık sunum tekniklerinde eski adetler bırakılıyor ve çağa ayak uydurularak bol videolar, eğlenceli resimler özellikle illüstrasyonlar seçiliyor. Videoların yanı sıra birkaç saniyeyi kaplayan gifler, karikatürler ve film kesitleri seyirciyi sunuma bağlamaya yetiyor. İnsanlar sıkılmıyor ve kısa görsel anlarda anlatıdan kopanlar yeniden canlanıp dikkatlerini topluyor. Gelişen teknoloji ile beraber simülasyonlar ve hologramlar da başarılı bir sunum yapmak isteyenler için listelerin en başında yer alıyor. Elimizde olan teknolojik imkânları kullanmak bir istekten ziyade olması gereken zorunluluklara dönüşüyor.
6. Kısa Molalar Vermek
Uzun süreli ve bol sayfalı, özellikle de uzun yazılı sunular kimi zaman dinleyicileri epey yoruyor. Başarılı olmanın yolu kısa ve öz sunumlardan geçiyor. Ancak bazı durumlarda on beş yahut yirmi dakika, bir konuyu anlatmaya ve onun üzerinde özelleşmeye yeterli olmayabiliyor. Bu durumlarda uzmanlar, sunum esnasında kısa ara molaları vermeyi öneriyor. Hem odağı sağlayabilmek hem de dikkati toplamak adına, ortamın havalandırılması ve küçük ihtiyaç molaları uzun anlatılarda en çok tercih edilen yöntemi oluşturuyor. Verilmek istenen mesajın, anlatılmak istenen konunun etkili olabilmesi için kısa mola önerisi çoğu zaman hayat kurtarıcı bir ihtiyacı temsil ediyor. Küçük vadede aralar olsa dahi yine de sunumların on dakikayı geçmemesi ideal olarak kabul ediliyor.
7. Nokta Atışı Sorular Sormak
Çeşitli sunum tekniklerinin kendilerine ait çeşitli etkileme yöntemleri olduğu biliniyor. Bazı sunum anlatıcıları seyirciyle etkileşimde olmayı ve interaktif şekilde ilerlemeyi seviyor. Bazıları ise sunumlarının sonuna değin anlatımlarının bölünmemesi adına kalkan parmaklara izin vermeyi reddediyor. Bazen hedef kitleyi tanımlamak adına sunum öncesi sunum konusundan bağımsız, hayata dair genel sorular seyirciye yönlendiriliyor ve sürecin akışı seyirciden alınan geri dönütlere göre ilerliyor. Bazen ise anlatıcı, seyircilerin dikkatinin onda olup olmadığını kontrol etmek adına sunumun içeriğine dair soruları kitleye yöneltiyor. Sunum esnasında testler olabiliyor ve psikolojik ölçümler yapmak için toplu cevaplar da alınabiliyor. Esas itibarıyla sunumun süreci, anlatıcıya bırakılıyor ve anlatıcı nasıl isterse, kendi bulduğu yoldan iletişimini sürdürüyor.
8. Sunumu Geçmeyecek Şekilde Giyinmek
Günlük hayatta oldukça aşina olduğumuz “prezantabl” kavramı bir anda hayatımızın içine girmiş bulunuyor. Genellikle iş görüşmelerinde güzel ve bakımlı giyinmeyi ifade eden, göze hitap ettiği vurgulanan bir kelime olan prezantabl aslında tertipli ve düzenli olmayı ifade ediyor. Yani ne çok çekici ne de epey özensiz. İkisinin arasında, derli toplu olarak ifade edebileceğimiz kavram, sunum dünyasında da dikkat edilmesi gerekenlerin başında yer alıyor. Yaptığımız sunumla ilgi odağı olmak istiyorsak, çok abartılı kıyafetler ve aksesuarlardan uzak durmamız ancak temiz ve güven verici bir görüntüyle karşımızdakine saygımızı yansıtmamız gerekiyor. Bazı sunumların içeriklerine göre giyilecek kıyafetler yahut renkler belirlenebiliyor ancak abartılı kostümler genellikle istisnaları oluşturuyor.
9. Heyecanı Kontrol Altında Tutabilmek
Heyecanımızı kontrol altına alabilmek için öncelikle anlatacağımız sunuma hâkim olmamız gerekiyor. Sahne önünde veya arkasında olabildiğince çok provalar yapmış ve metnimizi birden çok kez gözden geçirmemiz en önemli hususu teşkil ediyor. Yabancı kaldığımız bir sunum planıyla ilk karşılaştığımızda seyirciler önünde bocalamamak için konuya hakimlik son derece mühim bir kulvarda yerini alıyor. Hiç tanımadığımız bir kitleye yahut statü olarak bizden yüksek üstlere sunum yaparken oluşan heyecanımızı dizginleyebilmek adına daha öncelerden yapılan provalar işimize yarıyor. Doğru nefes teknikleri ile insan kendi vücudunu kontrol altına alabiliyor ve doğaçlama yöntemlere başvuruyor. Sohbet havasında geçebilecek olan bir sunum her zaman izleyicilerden tam not almayı hak ediyor. Heyecanımızı dengeleyebilmek için önce kendimize, sonra ise sunumumuza güvenmemiz gerekiyor.
10. Beden Dilini Doğru Kullanmak
Başarılı bir iş çıkarmanızı sağlayacak etkili sunum teknikleri listemizin on numarasını hayatımızda sıklıkla kullandığımız beden dili oluşturuyor. Normal hayatta iletişimi sağlamanın en temel yollarından birini etkili jest ve mimikler oluşturuyor. Son yıllarda hayatımıza giren emojiler yalnızca takındıkları yüz ifadeleriyle bizim duygularımızı açığa vermemize yardımcı oluyor. İnsanlar kendi aralarında da jest ve mimiklerinin yanı sıra etkili bir şekilde kullandıkları beden dilleriyle öne çıkıyor. Ağzımızdan çıkan sözcüklerle çelişen beden dilimiz, iletişimimizi olumsuz etkilerken; sözcüklerimizle uyum içerisinde gözüken beden dili ise iletişimimizi iyi anlamda ilerletiyor. Sunum yaparken anlatıcının etkili bir şekilde beden dilini kullanması, el kol hareketleri, jest ve mimikleri kimi zaman dinleyicileri kendisine hayran bırakırken bazı zamanlarda ise sunumdan soğutuyor ve uzaklaştırıyor.
11. Ses Tonlamalarına Dikkat Etmek
Beden dili ile jest ve mimiklerin yanı sıra ses tonu da sunumun iyi bir şekilde ilerleyebilmesini önemli ölçüde etkiliyor. Durağan ve stabil bir şekilde ilerleyen ses tonu dinleyicilerin uykusunu getirebiliyor. Çok yüksek perdeden konuşmak ise bir süre sonra dinleyicilerin sinirlerinin yıpranmasına neden oluyor. Monoton bir sunumun monoton bir ses ile ilerlemesi seyirciler açısından oldukça zorlu bir süreci beraberinde getiriyor. Ses tonunu etkili ve doğru kullanmak en önemli detaylardan birini kapsıyor. Doğru yerlerde yapılan vurgu ve tonlama, dinleyicilerin dikkatinin sunuma odaklanmasına yardımcı oluyor. Doğal ve etkili konuşmanın yanı sıra kısa cümleler kurmak, az ve öz anlatmak da olumlu tepkilere yol açıyor. Ağdalı cümlelerden uzak durmak ve anlaşılır konuşmak her zaman artı bir puan kazandırıyor. Heyecanı kontrol altına alarak tane tane seyirciye olan biteni anlatmak ise en gözde sunum yöntemlerinden birini belirtiyor.
12. Öz Güvenli Bir Duruş Sergilemek
Önce kendinize sonra ise hazırladığınız sunum içeriğine güvenirseniz, sunumun başarısız olması için ortada hiçbir sebep kalmıyor. Tabiî ki bu öz güven ego seviyesinde değil gayet dengeli bir şekilde heyecana kapılmadan kendinden emin bir biçimde kendini ifade edebilmeyi kapsıyor. Sunuma önceden çalışılmış ve hazırlanılmışsa öz güven burada devreye giriyor ve sahnenin ortasında dikilen anlatıcının önünde hiçbir engel duramıyor. Özellikle birkaç sunum deneyimine sahip kişilerde daha fazla görünen bu durum, her yapılan sunum sonrası daha da gelişiyor. Ekrana bağlı kalmadan sunumunu ilerleten kişi, notlarını karıştırmadığından konudan da sapmıyor ve sohbet havası içerisinde işini tamamlıyor. Samimiliğin seyirciye geçtiği durumlarda her zaman başarılı bir sunumun olma ihtimali artıyor. Dozunda öz güven sizi aranılan bir sunum anlatıcısı yapıyor.
13. Rol Yapmadan Kendiniz Gibi Olmak
Yaşadığımız gündelik hayatımızı oluşturan karşılıklı ilişkiler ağı sunumda da kendine yer ediniyor. Doğru iletişim kurmanın en önemli yolu ise rol yapmamaktan geçiyor. Burada devreye ne güzel sözler ne de etkili ses tonu oluyor. Esas önemli olan kişinin olduğu gibi, istediğini kendi usulünce değiştirmeden karşıya aktarması oluyor. Taklitten uzak, yalnızca bireysel olarak kendinizi yetiştirdiğiniz ve harmanladığınız ortamdan sunum yaparsanız, seyirci bunu ayakta alkışlıyor. Her zaman doğal olmak ve rol yapmamak sıcak bir etkileşimi beraberinde getiriyor. Şahsınıza münhasır özellikleriniz dinleyici kitle tarafından cımbızla çekilerek alınıyor ve başka işlerinizde kendinize özgü bu tavrınız sizinle birlikte anılan ilk şey oluyor.
14. Merak Edilenleri Kısaca Yanıtlamak
Sunum yapılan kişiye karşı hem özel hem de genel sorular yöneltilebiliyor. Bazen daha küçük yaş gruplarına gidildiğinde dinleyici kitle, sunum sahibinin kendi kişisel yaşamına dair merak uyandırıcı sorular sorabiliyor. Etkili ve bilimsel içerikli bir sunumun ise sonunda anlatıcı, kendisini pürdikkat dinleyen seyircilerden onlarca soru alabiliyor. Sunumcu anlattığı konu çerçevesinde gelmesi mümkün olan soruları anlatı öncesi az çok tahmin edip çalışmasını ona göre şekillendiriyor. Sunum yapan kişilerde bizler gibi birer insan olduklarından her zaman soruya doğru ya da istenilen cevabı veremeyebiliyor. Bu durumda gelen soruyu baştan savmak ya da agresifleşmek yerine, sunumu yapan kişinin nazikçe bu konu ile ilgili bir fikri olmadığını belirtmesi gerekiyor.
15. Sunuma Uymayan Hatalar Yapmak
On dört maddemizde de nelerin yapılması gerektiğinden bahsetmişken uyarı mahiyetinde son maddeyi ise asla yapılmaması gereken sunum hatalarına ayırdık. Uzun uzun arka planda hazırladığımız slaytlara yahut elimizdeki notlara bakmak seyirci açısından en takdir edilmeyen davranış olarak betimleniyor. Gereksiz metin ve paragrafları sunuma dâhil etmek ve görsellere az yer vermek de yine dikkatin dağılmasına neden oluyor. Büyük bir saygısızlık olarak atfedilen, seyirciye arkamızı dönmek ise affedilmezler listesinin başında yer alıyor. Dinleyici kitleye verilen sunum süresini aşmak ve uyarılara rağmen buna aldırış etmemek ise büyük tepkiler topluyor. Gereksiz, soğuk espriler yapmak ve sıklıkla konunun dışına çıkıp ana metinden uzaklaşmak ise, sizi berbat bir sunuma doğru sürüklüyor.
