Patates cipsi, çok ince doğranarak patateslerin çıtır kıvama gelene kadar kızgın yağ içerisinde kızartılmasıyla oluşan bir yiyecektir. Son aşamasında ise tuzlama ve isteğe göre baharatlama işlemi gerçekleşir. Geçmişte bir aşçıbaşının şans eseri keşfettiği bu lezzet, tadıyla günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Tadına doyum olmayan bu lezzeti hemen hemen herkes beğenmektedir. Bağımlısı olunan bu çıtır çıtır patates cipslerin en bilinmeyen ilginç gerçekleri bütün ayrıntılarında saklıdır. Bu gizli sırları araştırıp gün yüzüne çıkardık. İşte sevilen, sevilmeyen veya zararlı olabilecek bütün yönleriyle patates cipsleri… Keyifli okumalar!
1. Şans Eseri Kızartma
George Crum adında bir aşçıbaşı 1853 yılında New York’ta bir restoranda çalışıyordu. O sırada müşterilerden birisi patates kızartmasının çok kalın olduğu ve daha ince olması gerektiği hakkında şikayette bulunmuştur. George Crum bu şikayete çok öfkelenmiştir. Bunun üzerine patatesleri incecik keserek kızgın yağda kızartmıştır. Aşçıbaşı yaptığı kızartmadan sonra müşteriden hiç beklemediği bir tepki almıştır. Şikayet eden müşteri, ince dilimlenen patates kızartmasını çok beğenmiştir. Daha sonra bu buluş o dönemde diğer müşteriler tarafından da çok beğenilmiştir. Bağımlısı olunan patates cipslerin, George’un yeni buluşu olarak ortaya çıkışı bilinmeyen en ilginç gerçekleri listesinde ilk sıradadır. George Crum yeni buluşundan elde ettiği kazançla kısa sürede kendi restoranını açmıştır.
2. Paketleme
Patates cipsleri eskiden marketlerde teneke içerisinde satılmaktaydı. Zamanla vitrin cam kutularından kepçeyle alınıp elle teslimat şeklinde yapılmaktaydı. 1920’lerde patates kesme makinesinin icadıyla patates cipsinin torbalanarak satılması yaygınlaştı. Bunun sonucunda 1961’de mısır gevreği üreten bir firmayla çeşitli biçim ve tatlardaki ürünlerle dünyaya yayılan çerez sanayisi doğmuş oldu. Bir cips paketinin içerisinde en yüksek cips sayısının 826.000 olduğu tahmin edilmektedir. Aynı zamanda bunu pişirmesi 15 saat sürmüştür. Patates cipsleri yaygınlaştığı zaman büyük paketler aile boyutu ve küçük olanlar ise okul boyutu olarak sıralanmıştır.
3. İçindeki Maddeler
Zaman içerisinde patates dilimleri yapmanın tarifi sürekli değişti. 19. Yüzyılda sadece yağda kızartılıp tuz ile servis edilmekteydi. Zaman geçtikçe, dilimlere çeşitli baharatlar eklenmiştir. Mesela, köri ve kurutulmuş kokulu bitki karışımları cips içerisine çeşni olarak eklenir. Daha sonraları ise tarifte stabilizatör tatlar eklenmeye başlanmıştır. Yalnız bu bileşenler sağlık için son derece zararlı. Stabilizatör tatlar denilen şey aslında gıda maddelerinin üretiminde istenilen yapıyı oluşturmak, belli yapıyı korumak veya iyileştirmek amacıyla kullanılan katkı maddeleridir. Ayrıca cips paketlerinin yarısında hava ve azot gazı bulunmaktadır. Hava, cipsi koruyarak kırılmasını önler, azot gazı da cipsin taze kalmasını sağlar.
4. Yerken Duramama
Patates cipslerin ilginç gerçekleri arasında bağımlısı olunan, bilinmeyen bir sesi vardır. Dünyanın en iyi patates cipsi bilim adamları yıllarca patates cipsinin ve diğer tuzlu atıştırmalıkların eşsiz çıtırtısını incelediler ve yerken çıkan seslerin alınan zevke katkıda bulunduğunu söylediler. Çıkan sesler cipsi daha fazla yemeye teşvik eder. Bu sebepledir ki cipsi kulaklık takıp şarkı dinleyerek yerseniz çabuk sıkılacağınız iddia edilmektedir. İlginç bir deney sırasında, kişinin beden kitle indeksi ne kadar yüksekse yani kiloluysa, patates cipsi yerken beyin ödüllendirme sisteminin o kadar tetiklendiği görülmüştür. İçerisinde belli oranda yağ ve karbonhidrat bulunması gıdaları özellikle çekici hale getirmektedir.
5. Kadınların Daha Çok Yemesi
Cips, insanların televizyon başındayken tükettiği çikolatadan daha fazla yemeyi sevdikleri tek şeydir. Bir sürü çeşidi olmakla beraber patates cipsini sade olarak da sevenler vardır. Amerika’da insanların en çok tercih ettiği patates cipsi çeşidi ise barbekü ve ekşi kremalı olanlardır. Çeşitlerinin çok olmasının yanında araştırmalar göstermiştir ki bayanlar, erkeklerden daha fazla patates cipsi tüketirler. Bayanların çekirdekten sonra en çok kullandığı atıştırmalık patates cipsidir. Her gün bir paket patates cipsi yerseniz bir nükleer santralin yanında yaşamaktan daha büyük bir radyasyon dozu alırsınız. Bu yüzden bağımlısı olunan patates cipslerin bilinmeyen ilginç gerçekleri hakkında kadınlar daha fazla şey öğrenmelidir.
6. Savaş Sırasında Üretilmemesi
İkinci Dünya Savaşı yıllarında patates cipsi gereksiz gıda olarak görülmüştür. Üretiminin derhal durdurulmak zorunda olduğu ilan edilmiştir. O yıllarda üreticiler bu fikre sıcak bakmadılar ve karşı çıktılar. Protestolar düzenleyerek Savaş Üretim Kurulu’nun geri adım atması için ikna ettiler. Patates cipsini seven bu vatanseverler sayesinde, patates cipsi savaş döneminde daha önce hiç olmadığı kadar iyi satılmıştır. Belki de bu sebepledir ki patates cipsi üretiminde en iyi olan ülke Amerika Birleşik Devletleri’dir ya da o dönemki pazarlama taktiklerinden dolayı bu kadar başarılı olmuşlardır. 1950’lerde, reklamlarda cipsleri yemeklerin bir parçası olarak gösterdiler ve bu taktikle insanları, patates ciplerinin sağlıklı bir yiyecek olduğuna ikna etmeye çalıştılar.
7. Sağlık İle Sorunları
Herkesin bayıldığı bağımlısı olunan patates cipslerin, aslında vücudumuz için zehirden farksız olması bilinmeyen en ilginç gerçekleri arasındadır. Araştırmalara göre günde 2 paket cips yiyen bir çocukta, bir yetişkinde bile olmaması gereken oranda yağ ve tuz tükettiğini gösterir. Hatta patates cipsinin gerçekte kalp rahatsızlıkları, obezite ve kanser gibi sağlık sorunlarını tetiklediği söylenmektedir. Bununla birlikte çok fazla patates cipsi tüketen insanların kanında kanserojen madde birikir. Kendi canlarının yanında çocuklarını da düşünmeleri gereken anneler özellikle yediklerine dikkat etmeleri gerekir. Cips gibi yağlı yiyecekler yüzünden çocuklarının sağlığını tehlikeye atabilirler. Emziren kadınların sütüne bu zararlı maddelerin geçtiği kanıtlanmıştır. Ayrıca patates cipsleri kandaki yağ oranını da yükseltir.
8. Aromalı Cipsler
Aromalı patates cipsi ilk kez İrlanda’da icat edilmiştir. Bugün mevcut olan aromalı patates cipslerinin zenginliğiyle, cipslerin eskiden sadece tek bir lezzete sahip olduğuna inanmak zor. Bununla birlikte bağımsız cips üreticileri ürünlerini 1950’lerde baharatlamaya başladı. O zamandan sonra da dünyanın dört bir yanındaki insanlar yerel pazarlardaki sade türlerinin yerine bu aromalı cipsleri tercih ettiler. Aynı zamanda barbekülü, ekşi kremalı ve soğanlıların yanı sıra dereotu turşusu ve bufola kanadı, yengeç baharatı gibi sıra dışı seçenekleri de bulunmaktadır. Bununla birlikte denizaşırı ülkelerde karides gibi lezzetler katılırken Japonya soya sosu ile deniz yosunu tercih etti. Her ülkede bu lezzetler onların damak lezzetine göre zamanla değişti ve çoğaldı.
9. Evde Cips Yapımı
Patates cipsi yediden yetmişe bütün yaş gruplarından insanın vazgeçemediği bir lezzettir. Bağımlısı olunan bu tadı evde daha sağlıklı koşullarda kendiniz yapmayı deneyebilirsiniz. Başlangıç olarak patates dilimler halinde kesilir. Daha sonra derin bir kabın içerisinde patateslerin hepsi altında kalacak şekilde su eklenir. Eğer patatesler suyun dışında kalırsa kararırlar. Bu şekilde buzdolabında beş veya altı saat bekletilmelidir. Ardından kağıt havlunun üzerine patatesler serilerek kurutulur. Kuruyan patatesler tuzlanarak kızgın yağda kızartılır. Daha sonra kızaran patatesler tekrar kağıt havlu üzerine alınarak fazla yağı alınır. Ardından hazırlanan çeşnili sosa batırılarak hazır hale gelir.
10. Türkiye’de Patates Cipsi
Türkiye’de sade ve ketçaplı patates cipsi en çok tercih edilen patates cipsleridir. İstatistikler, çocukların öğle yemeği kutularının yüzde 69’unun içinde patates cips olduğunu ortaya koydu. Cips pazarında ABD firmaları öne çıksa da Türkiye cips sektöründe uluslararası on bir marka bulundurmaktadır. Bu markaların yanı sıra bir o kadar da yerel markalar mevcut. Dünya’da her yıl 40 milyar paket patates cipsi satılan Türkiye’de cipse ayrılan para 800 milyon dolardır. Ancak ülkede cipslerde kullanılan yağ ile günde iki Olimpik yüzme havuzu doldurulabilir. Patates cipsinin başkenti Pensilvanya olarak bilinmektedir. Dünya çapında, patates cipsi piyasasının 2022’ye kadar 40.3 milyar dolara ulaşması beklenmektedir.