Baharın gelmesi ile vızıltılarıyla kulağımızda yer eden bu küçük canlıları hepimiz tanırız. Hepimize tanıdık gelen, baharın gelişini haber veren arılar, kahvaltı masamıza bal getirmekten ibaret değildir. Arılar, yediğimiz gıdaların üçte birinden fazlasının döllenerek çoğalmasını sağlamak için polen taşıma görevini üstlenmektedir. Elma, şeftali, kahve ve çikolata bu gıdalardan bazlarıdır. Sağlıklı bir çevre ve sağlıklı ekonomi için çok önemli olan bu canlılar, ne yazık ki son yıllarda nüfusu düşen ve nesli tehlikede olan hayvanlardandır. Oysa arıların neslinin tükenmesi demek çiçeklerin döllenmemesi, bunun sonucunda çiçekler ve bitkilerin de yok olarak, insanlar ve hayvanların varoluşunu tehdit etmesi anlamına gelir. İşte arıların ne kadar önemli ve harika canlılar olduğunu gösteren gerçekler … İyi okumalar!
1. En Çalışkan Hayvan
Bir mühendislik harikası olan bal peteklerini doğal yetenekleri ile yapan bu canlılar, dünyadaki en çalışkan hayvanlardan biridir. Bir bal arısı, ömrü boyunca sadece bir çay kaşığının 12’de 1’i kadar bal üretebilir. Bu da kovandan ayrıldıktan sonra, çiçeklerden nektar toplamak için çıktığında yaklaşık 50 ile 100 çiçeği ziyaret etmesi demektir. Kahvaltılarımızda yer eden, sadece yarım kilo bal için bir grup arının yaklaşık 2 milyon çiçekten nektar toplaması demektir. Bu her ne kadar zahmetli bir iş gibi görünse de arılar için bunun bir önemi yoktur. Sadece nektar toplayarak bal yapmak için doğup, yaşayıp, ölmektedirler.
2. Yaşam Süreleri
İşçi arıların çoğu ne yazık ki doğduktan sonra ortalama 30-45 gün yaşamaktadır. Bu süre içinde kendilerini tamamen bal üretip koloniyi beslemeye adarlar. Kovanlarına oldukça sadık olan arılar, kolonilerini hiçbir zaman kaybetmezler. Daha çok çiçeğin bulunduğu bir yer için kolonisini terketmez ya da kasıtlı olarak başka bir kovana gitmezler. Ancak ara sıra kuvvetli bir rüzgâr ile rotasından çıkan arılar, yanlışlıkla komşu bir kovana konabilir. Arılar, yoğun yaz aylarında 6 haftaya kadar yaşayabilirken, bu süre kış mevsiminde 4-9 ayı bulabilir. Aynı zamanda yaşam süresi, arının türüne ve rolüne göre de değişebilmektedir.
3. Arı Vızıldaması
Bir arı size yaklaştığında duyduğunuz vızıltı, hepinizin düşündüğünüzün aksine arının ağızı ile yaptığı bir ses değildir. Bu ses arının kanatlarını çırpması sonucu oluşmaktadır. Bir arı kanatlarını saniyede 200 kez, dakikada ise 11.400 kez çırpmaktadır. Saatte ortalama 25 kilometre uçan arılar, kanatlarının bu denli hızlı çırpışı ile hepimizin duyduğu vızıltı sesine çıkarır. Ayrıca arılar herhangi bir tehlike durumunda diğer arılara haber vermek için kanat çırpış hızını saniyede yaklaşık 500 vuruşa kadar hızlandırır ve daha yüksek bir sesle vızıldar. Bu da bizlere arıların ne kadar eşsiz ve harika canlılar olduğunu gösteren gerçekler arasındadır.
4. Yön Bulma Şekilleri
Bal arıları, nektarını topladığı çiçeklere diğer arıların tekrar uğramaması için, nektarını aldığı çiçeğin etrafını elektriksel bir alanla kaplarlar. Diğer arılar da vücutlarındaki elektro alıcılar tarafından bu alanı görüp algılama özelliğine sahiptir ve bu özellik sayesinde nektarı alınmış çiçeğe uğramaz. Bu elektriksel alan, diğer arıların zamanını ve enerjisini zaten nektarı toplanmış bir çiçek için boş yere harcamasını engeller. Bunun dışında arılar, kendi buldukları çiçeklerin yönünü diğer arılara tarif etme özelliğine de sahiptir. Yön tarif etmek için kovana geri dönen arı, kuyruğu ile daire ve sallanma hareketleriyle bir çeşit dans yapar ve besin kaynağının yakınlığını, yönünü ve doğrultusunu tarif eder.
5. Arı Türleri
Bal arısı muhtemelen en çok bilinen arılardan biridir, ancak büyük Britanya’da yaklaşık 270’in üzerinde arı türü kaydedilmiştir. Bal arıları ve yaban arıları, erkek arılar ve dişi işçi arıların hizmet ettiği kraliçe arı tarafından yönetilerek sosyal bir koloni şeklinde yaşarlar. Yalnız yaşayan arılar daha küçük boyutlu olma eğilimdedir ve yalnızca tek bir çift şeklinde olan aile birimleri ile yaşarlar. Bir bölgede çok sayıda yalnız arı bulunsa bile tek başlarına hareket ederler. Yalnız arılar genellikle bitki ve çiçeklerin arasında, boş bitki saplarında ya da tahtalardaki delikler içinde yaşarlar. Bununla birlikte büyük ve tüylü bir gövdesi olan yaban arıları da kendi içerisinde birçok türe ayrılmaktadır.
6. Kraliçe Arının Hükmü
Her kovanda yalnızca bir kraliçe bulunmaktadır. Kraliçe arının görevi, kovandaki diğer tüm arılara hükmetmek ve kovandaki kuralları koymaktır. Kovandaki diğer tüm arıların görevi ise, kraliçe arıyı beslemek, temizlemek ve herhangi bir tehlike ya da saldırı anında onu güvende tutmaktır. Bu hizmet karşılığında kraliçe arı, günde yaklaşık 2.000 kadar yumurta yaparak kovanına yeni arı üyeleri üretmektedir. Ayrıca kraliçe arı, bir kovanda yaklaşık 50.000 kadar arıya hükmetmekte ve yönetmektedir. Bunların %90’ı tipik olan dişi işçi arılardır. Geriye kalan %10 ise kraliçe arının yumurtalarını dölleyen erkek arılardır.
7. İletişim Şekilleri
Arılar da tıpkı insanlar gibi birbirleri ile iletişim kurarlar, ancak bunu bizden farklı bir şekilde yapmaktadırlar. Arıların salgıladığı kimyasal bir madde vardır ve bu madde her arının kendine özgü bir koku vermesini sağlar. Salgılanan koku ve feromonları kullanan arılar bu şekilde iletişim kurarlar. Arıcıların kovandan bal toplamadan önce duman kullanmasının amacı, arıların birbirleri ile iletişimini engelleyerek sakinleştirmektir. Bunun dışında arıların bir diğer iletişim yöntemi de, kanatları ile yaptığı vızıltıdır. Birbirleri arasında bilgi alışverişi yapmak için kullandığı 11 farklı vızıltı türü bulunmaktadır.
8. Sadece Dişi Arıların Sokması
Birçok insan arı sokmasından korkmaktadır. Ancak sadece dişi arıların iğneleri vardır. Arılar da sokmaktan en az insanlar kadar çekinmektedir. Çünkü soktuğu kişi kadar arının kendisi de acı çeker, hatta ne yazık ki ölür. Bunun sebebi, arılar sizi soktuğu zaman bir nevi fiziksel olarak sıkışır ve soktuktan sonra tekrar uçtuğunda karnının bir kısmı yırtılarak gövdesinden ayrılır. Bu nedenle hiçbir arı nedensiz yere sizi sokmaz. Yalnızca kendilerinin ya da kovanlarının tehlikede olduğunu hissettiği takdirde savunmaya geçer. Bu da saldırmak yerine sadece kendilerini savunmak için sokan arıların, harika canlılar olduğunu gösteren gerçekler arasındadır.
9. Ekonomimiz İçin Olan Önemi
Hepimizin bildiği gibi arılar bal üretimini sağlar. Oysa bal dışında, çoğu meyve sebze de dahil olmak üzere, yediğimiz yemeklerin çoğunun arkasında arılar vardır. Arılar doğal olarak birçok bitkinin polenini tozlaştırarak, yiyecek üretimine yardım etmektedirler. Arıların yaptıkları bu tozlaştırma, çiftçiler tarafından yapay yollar ile yapıldığında yaklaşık 18 milyar liraya mal olur. Arıların olmadığı bir dünyada, yiyeceğimizin üretimi çok daha pahalıya mal olur ve ekonomimiz zarar görür. Ne yazık ki, günümüzde arıların sayılarındaki kasvetli düşüş, bir bütün olarak dünyanın ve ekonominin kötü durumunun bir işaretidir.
10. Bal Üretimi
Arılar, insanların yiyebileceği bir gıda türeten tek böcek türüdür. Ancak tabii ki balı sadece insanlar için üretmezler. Arılar yazın depoladıkları balı, kış mevsimi boyunca kovandan dışarı çıkmadan beslenebilmek için kullanırlar. Çünkü kışın besin bulamayan arılar, bal yapmak için çiçek bulamaz. Bulsalar bile ulaşmaya çalıştığı süre içerisinde soğuktan donarak ölürler. Bir arı kolonisi, kovanın bal ihtiyacı olan 9-13 kg baldan, yaklaşık 2-3 kat fazla bal üretebilir. Arıcılar da kovana şekerli şuruplar koyarak arılara gerekli ortamı hazırladığı için, arıların kovanlarından alınan fazla bal onları rahatsız etmez. Böylece gerekli imkân sağlanılan arılar, hem kendilerine hem insanlara bal üretebilirler. Ayrıca bal, asla bozulmayan bir gıdadır.
