Alerji, bağışıklık sisteminden vücuda giren ve temas edilen maddelere karşı oluşan aşırı tepkidir. Alerjik reaksiyona neden olan maddelere alerjen denir. Alerji, bazen çok hafif belirtilerle kendini gösterirken bazen de hayati tehlikeye yol açacak kadar ciddi belirtiler gösterebilir. Alerjik astım ise birçok faktörden kaynaklanabilir ve solunum yollarını kaplayan dokularda aşırı bir reaksiyon oluşturur. Çeşitli bitkilerin polenleri, akarlar, toz ve mikroorganizmalar gibi unsurlar alerjik astımı tetikler. Başlıca belirtileri ise göğüste sıkışma, nefes alıp verirken hırıltı veya ıslık benzeri sesler, kuru öksürük krizleri ve uyku düzensizliğidir. Biz de alerjik astım hastalığıyla savaşanlar için bir nebze olsun yaşam kalitelerini artırmak adına faydalı bilgiler derledik ve sizlerle paylaşmak istedik. İyi okumalar!
1. Astım İlaçlarınızı Düzenli Kullanın
Alerjik astım tedavisinde genellikle inhaler ilaçlar kullanılır. Bu ilaçlar, semptomları kontrol altında tutmaya ve atak riskini azaltmaya yardımcı olur. İlaçların bazıları anlık rahatlatırken bazıları da uzun vadede etkilidir. Eğer alerjik astımınız kronikleşmişse, ilaçları düzenli kullanmanın önemi bir hayli artar. Düzenli ilaç kullanımını uyguladığınızda daha az öksürük ve nefes darlığı yaşarsınız. Böylece, astım atağı riskini düşürebilir, acil durum müdahalelerine ihtiyacı azaltabilirsiniz. Uzun vadede ise, düzenli ilaç kullanımı akciğer fonksiyonlarını koruyabilir ve yaşam kalitenizi artırabilir. Bu sebeple doktorunuzun astımın şiddetine göre önerdiği ilaçları zamanında kullanmalı ve doktor kontrolünden geçmeden ilaç kullanmayı kesmemelisiniz.
2. Polen Dönemlerinde Dikkatli Olun
Nisan, mayıs, ekim, kasım gibi bahara geçiş ayları polenlerin en yoğun olduğu dönemlerdir. Bu zamanlarda alerjik astımın belirtilerinin artmaması için polene karşı daha dikkatli olmanız gerekir. Polenlerin çok yoğun olduğu 10.00 ile 16.00 saatleri arasında mümkün olduğunca dışarıda bulunmamalı, evinizi havalandırmamalısınız. Evinizde hava temizleyicileri kullanarak polenleri filtreleyebilirsiniz. Dışarı çıkmanız gerektiği takdirde ekstra önlemler almanız sizin için daha faydalı olacaktır. Gözlerinizin etkilenmemesi için gözlükle sokağa çıkabilir, saçlarınızı bir şapkayla koruyabilir ve kendinizi aşırı rahatsız hissederseniz ağız ve burunu koruyan maske de takabilirsiniz. Dışardan eve geldiğinizde duş almalı, bütün kıyafetlerinizi değiştirmelisiniz.
3. Evde Tüylü Hayvan Beslemeyin
Alerjik astım hastalığıyla savaşanlar için evcil hayvan beslemek riskli olabilir. Çünkü tüyler, tüy dökülmeleri veya hayvanın tükürüğü alerjik tepkilerin artmasına neden olabilir. Bu durum solunum yollarınızı etkileyebilir. Bu yüzden, evinizde kedi, köpek, kuş, hamster ve tavşan gibi tüylü hayvan beslemek yerine tüysüz ya da daha kısa tüylü hayvan beslemeniz sizin için daha iyi olacaktır. Eğer tüylü bir hayvana çoktan sahipseniz, evdeki tüylerin ve dökülmelerin temizliğine çok dikkat etmeniz gerekir. Düzenli olarak temizlik yapıp, evcil hayvanınızı sık sık yıkayarak, alerjik reaksiyonları azaltabilirsiniz. Ancak semptomlarınız şiddetleniyorsa, tüylü hayvanınızla teması en aza indirmeniz hatta evden uzaklaştırmanız en doğrusu olacaktır.
4. Parfüm Yerine Doğal Esanslar Kullanın
Parfüm kullanımı alerjik astım belirtilerini tetikleyebilir. Çünkü sentetik parfümler, kimyasal maddeler ve uçucu bileşenler içerir. Bu maddeler solunum yollarını tahriş edip semptomları şiddetlendirebilir. Daha az kimyasal içeren doğal esansların tahriş ediciliği azdır. Sizi rahatsız etmeyecek hafif kokulu doğal esansları tercih edebilirsiniz. Bu doğal esanslar arasında lavanta, nane, limon, portakal, biberiye ve adaçayı gibi bitki özleri bulunur. Ancak herkesin alerjiye duyarlılık seviyesi farklı olduğu için bazı doğal esanslar dahi reaksiyona sebep olabilir. Bu yüzden özellikle yeni bir doğal esansa geçeceğinizde önce küçük bir miktar ile deneme yapın. Eğer doğal esans, alerjik astımınızı tetiklemiyorsa ve sizi rahatlatıyorsa kullanabilirsiniz.
5. Evi Temizlerken Dikkatli Olun
Alerjik astımınızın semptomlarını azaltmak için ev temizliği çok önemlidir. Halılarınızı ve zemini düzenli olarak mümkünse su hazneli elektrikli bir makineyle süpürerek alerjenleri temizleyebilirsiniz. Evdeki havayı temiz tutmak için HEPA filtreli hava temizleyicileri kullanabilirsiniz. Nemli ortamlar küf oluşumuna neden olur. Bu yüzden banyo ve mutfak gibi nemli alanları düzenli şekilde havalandırıp temizleyerek küf oluşumunu önleyebilirsiniz. Dikkat etmeniz gereken en önemli adım ise temizlik yaparken kullandığınız kimyasal içerikli temizlik malzemeleridir. Bazı kimyasal maddeler, astım belirtilerinizi artırabilir. Bu yüzden iyi havalandırılmış bir ortamda kullanmayı deneyebilir ya da kimyasal maddeler yerine doğal sabun, sirke, limon gibi organik ürünleri tercih edebilirsiniz.
6. Egzersiz Yaparken Kendinizi Yormayın
Alerjik astım hastalarının egzersiz yapması, astım belirtilerini kontrol altında tutmaya yardımcı olabilir. Fakat egzersiz yaparken dikkatli olmalısınız. Egzersize başlamadan önce ısınma hareketleriyle kaslarınızı hazırlayabilir ve sonrasında nefes alarak vücudunuzu dengeleyebilirsiniz. Egzersiz seçimini yaparken nefes almayı zorlaştırabilecek uzun süreli, ağır egzersizlerden kaçınmalısınız. Örneğin yürüyüş yapma veya yüzme gibi daha hafif ve düşük şiddetli egzersizler tercih edilebilir. Eğer egzersiz sırasında astım belirtilerini hissederseniz bırakmalısınız. Polen dönemlerinde dış mekânda egzersiz yapmaktan kaçınmalısınız. İç mekânda egzersiz yapmanız halinde alanı havalandırarak veya hava temizleyici kullanarak odadaki hava kalitesini sağlamalısınız.
7. Sigarayı Hayatınızdan Çıkarın
Sigara içmek, astım atağı riskini artırır ve alerjik astımın uzun süreli etkilerini derinleştirir. Hatta sigara dumanı, astım belirtilerinizi şiddetlendirir ve solunum yollarınızı tahriş eder. Sigara içmeseniz dahi çevrenizde içenlerin olması, bulunduğunuz pasif içicilik durumundan dolayı astım ataklarınızı tetikleyebilir. Alerjik astım hastalığıyla savaşanlar için özellikle bu bilgiler, faydalı olduğu gibi önemlidir. Eğer hayatınızdan sigarayı çıkarmak istiyorsanız sağlık, aile gibi motivasyon kaynaklarını düşünerek daha kolay bırakabilirsiniz. Sakız çiğneyerek, egzersiz yaparak, nefes teknikleri gibi aktiviteler ile unutmayı deneyebilirsiniz. Sigara içilen ortamlardan uzak durabilir ve profesyonel yardım alabilirsiniz. Çevre, sağlık uzmanları, sigara bırakma destek grupları gibi yerlerden destek alabilirsiniz.
8. Atakları Azaltmak İçin Grip Aşısı Yaptırın
Grip, alerjik astım belirtilerini tetikleyerek, durumu kötüleştirebilir. Astım ataklarınız şiddetlenebilir ve solunum yollarında iltihaplanmaya neden olabilir. Grip aşısı yaptırmanız, grip virüsüne karşı bağışıklık sağlayarak grip olma riskinizi azaltır. Böylece astım atağı riskinizi en aza indirebilirsiniz. Belirtilerin büyük ölçüde azalmasıyla astım ataklarının kontrolü kolaylaşır. Günlük yaşamınızda nefes darlığı sorunlarınız azalabilir. Bu yüzden her yıl grip mevsimi başlamadan sonbahar ve kış aylarından önce grip aşısı yaptırabilirsiniz. Bununla birlikte, grip aşısı olmadan önce doktor kontrolünüzü aksatmamalı ve her zaman danışarak yaptırmalısınız. Özellikle yumurtaya alerjiniz varsa, aşının sizi olumsuz etkilememesi için doktorunuza danışmalısınız.
9. Toz Tutmayan Tekstil Ürünlerini Kullanın
Toz tutmayan tekstil ürünlerini seçmeniz, evdeki alerjenleri azaltmanıza yardımcı olabilir. Hipoalerjenik yatak takımlarını seçebilirsiniz. Bu yatak örtüsü, yastık kılıfı ve çarşafları içerir. Toz birikimini azaltmak için sık sık yıkayarak, yüksek sıcaklıkta kurutmalısınız. Alerjenleri engellemek için toz geçirmez yastık ve yorganları tercih etmelisiniz. Perdelerinizde toz birikimini azaltmak adına kolay yıkanabilen kumaşlar seçmeli ağır, kürklü ve döküntü yapan perdelerden kaçınmalısınız. Sentetik malzemelerden yapılmış halılar seçerek alerjenlerin birikmesini önleyebilirsiniz. Mobilya kılıflarınızı düzenli olarak yıkayabileceğiniz kumaşlardan seçmelisiniz. Alerjik astım hastalığıyla savaşanlar için HEPA filtreli elektrikli süpürgeler daha faydalı ve toz almayan temizlik ürünleri önemli bilgiler arasındadır.
10. Stresli Ortamlardan Uzak Durun
Stres vücuttaki hormonsal değişikliklere neden olarak solunum yollarını etkileyebilir. Bu da astım belirtilerinizi tetikleyebilir. Stresi azaltmak için bazı yöntemlere başvurabilirsiniz. Yoga veya meditasyon gibi aktiviteler hem bedensel hem de zihinsel olarak rahatlamanızı sağlayabilir. Zamanınızı verimli bir şekilde yöneterek gün içinde yaşayacağınız stresin önüne geçebilirsiniz. Yeterince uyku ve dinlenme, stresle başa çıkmak için önemlidir. Günde en az 7-8 saat uyumalısınız. Günlük rutininizde müzik dinlemek, resim yapmak, doğada vakit geçirmek, kitap okumak gibi hobiler edinebilir ve stresinizi yatıştırabilirsiniz. Gerekirse stresle başa çıkmak için terapist veya psikolojik danışmandan destek alabilirsiniz.