Çevre bilinci, her bireyin çocukluğunda edinmesi gereken önemli bir farkındalıktır. Burada ilk görev, ailelere ve öğretim elemanlarına düşer. Ne kadar çevreye saygılı bireyler yetiştirirsek, dünya bizim için o kadar yaşanabilir bir yer haline gelir. Yeni nesil olarak, çevre dostu olabilmemiz, yeşil alanları koruyabilmemiz ve enerjiden tasarruf edebilmemiz için yeşil binalar üretilmeye başlanmıştır. İşte yeni nesil çevre dostu ve bir o kadar farklı yeşil binalar…
1. Moesgaard Müzesi / Danimarka
Moesgaard Müzesi, Danimarka’da bulunan arkeoloji ve etnografya müzesidir. Hem araştırma, hem sergi için kullanılır. Müze, Henning Larsen Architects tarafından tasarlanmıştır. Bu yapının eğimli yeşil çatısı arazideki toprakla birleşerek doğa ile doğrudan bağlantı kuruyor. Bu çatı, yaz aylarında piknik ve şenlik gibi sosyal faaliyetlerde de kullanılıyor. Kışın ise kızak için oldukça ideal bir yamaçtır. Projenin oluşumunda sürdürülebilirlik ve enerji verimliliği kavramları önemli rol oynuyor. Güneye yönlenmiş yeşil çatı, ısı emilimi oluşturarak soğutma için enerji ihtiyacını ortadan kaldırır. Aynı zamanda, mekanlar doğal ışıktan ideal şekilde faydalanır ve böylece ışıklandırma için enerji ihtiyacı da azalmış olur.
2. ReYard Evi / Fas
Solar Decathlon Africa isimli Amerikan Enerji Bakanlığı’nın düzenlediği sürdürülebilir konut tasarımı öğrenci yarışması, 2019 yılında Fas’ta gerçekleşti. Türkiye’den Team Bosphorus takımı, kendi atığını kendi arıtan bir konut tasarlayarak yarışmanın ardından 3 ödüle layık görüldü. ReYard’ın yapımında yerel malzemelerden biri olan toprak kullanıldı. ReYard’ın en önemli özelliklerinden biri de, mikro yosunlar kullanılarak atık arıtma sisteminde kendi atığını arıtıyor olması. Daha sonra bu atıklar, gübreye dönüştürülerek bahçede kullanılıyor. Ayrıca, yapının çatısındaki güneş panelleri de enerji ihtiyacını azaltıyor. Yosun havuzu sayesinde CO2’yi, O2’ye çevirip, atık suyu sulama suyuna çevriliyor ve böylece tasarruf edilmiş oluyor. Aynı zamanda, yapıda doğal havalandırma göz önüne alınmış ve klima için enerji ihtiyacı da ortadan kalkmıştır.
3. Bahriye Üçok Ekolojik Çocuk Yuvası / İstanbul
Dilekci Mimarlık tarafından tasarlanan yapının inşaatı, 2016 yılında İstanbul’un Kadıköy ilçesinde tamamlandı. Bu çevre dostu sürdürülebilir yuva, Türkiye’nin ilk ekolojik çocuk yapısı olarak kabul ediliyor. Yapıda doğal malzemelerin kullanımına dikkat edilmiştir. Yerleştirilmiş güneş panelleri, enerji ihtiyacını azaltmıştır. Aynı zamanda, pencerelerin önündeki güneş kırıcılar sıcaklık kontrolü sağlıyor. Bina dışında bulunan su deposu binadan gelen yağmur sularını biriktiriyor. Bu biriken yağmur suları tuvaletlerde ve bahçede kullanılıyor. Dersliklerin tavanlarında bulunan çatı pencereleri doğal havalandırma sağladığı için binada klima kullanımına da gerek kalmıyor. Aynı zamanda doğa dostu yapı, Türkiye’de LEED Platin sertifikası alan ilk çocuk yuvasıdır. Bilmeyenler için LEED, İngilizce açılımıyla Leadership in Energy and Environmental Design, Amerika merkezli sürdürülebilir yeşil bina sertifikasyonudur.
4. IK LAB Sanat Galerisi / Meksika
Guggenheim aile üyelerinden biri tarafından kurulan sanat galerisi, Roth Architecture tarafından tasarlanmıştır. Çevreye duyarlı özgün tasarımı, ziyaretçiler için eşsiz bir deneyim yaratıyor. Yapıda malzeme olarak beton ve yerel kaynaklı ahşap kullanılmış. Galerinin inşaatı sürecinde alandaki hiçbir ağaç kesilmemiştir. Aynı zamanda, çevreye olan zararını minimuma indirmek için yapı zeminden kaldırılmıştır. Galeri doğayla öyle bir uyum sağlar ki, ziyaretçilerden girişte ayakkabılarının çıkarılması istenir. Böylece, ziyaretçiler de doğayla doğrudan temas kurabilecek ve galeriyi daha iyi hissedebilecektir. Yapının formu doğal havalandırma sağlar ve galeriye ferah bir atmosfer yaratır.
5. Gölet Evi / ABD
Ten Oaks Çiftliği’ndeki Gölet Evi, Holly and Smith Architects tarafından tasarlanmış sıfır enerjili bir evdir. Sıfır enerjili yapı, yıl boyunca en az tükettiği enerji kadar enerji üreten yapı anlamına gelmektedir. Gölet Evi’nde tek yöne eğimli çatı, yağmur suyunu gölete akıtır. Aynı zamanda, üzerinde bulunan güneş panellerinin maksimum güneş ışığı almasını sağlar. Bu çevre dostu evin tasarımında aynı zamanda yüksek verimli ısıtma ve soğutma sistemi ve yalıtım gibi konular da göz önünde bulunduruldu. Binanın yerleşiminde ayrıca enerji tasarrufu için önemli olan doğal ışıktan faydalanma, doğal havalandırma ve kuzey-güney yönleri gibi faktörler etkili olmuştur.
6. Kaliforniya Bilimler Akademisi / ABD
Renzo Piano ve Stantec Architecture ortaklığında tasarlanan araştırma merkezi ve tarih müzesi, ilginç forma sahip yeşil çatısıyla bilinir. Bu çatıda bulunan 2 kubbenin üzerinde açılabilir küçük pencereler bulunmaktadır. Bu pencereler binanın içinde doğal havalandırma oluşturur. Aynı zamanda bu yeşil çatı iyi bir yalıtım katmanıdır ve enerji tasarrufu sağlar. Çatıda bulunan güneş panelleri ise güneş enerjisini elektrik enerjisine çevirerek müzenin enerji ihtiyacının %5’inden fazlasını karşılar. Çatı aynı zamanda yağmur suyunu toplayarak sulama amaçlı geri dönüştürülmesini sağlıyor. Yapının alanlarının neredeyse %90’ında doğal gün ışığından faydalanılarak aydınlatma için kullanılacak enerji minimuma indirilmiş. Bu çevre dostu, yeni nesil yeşil binalar ile oluşan yapı, sürdürülebilirlik ve enerji verimi konusunda birçok ödüle layık görülmüştür.
7. Powerhouse Brattørkaia / Norveç
Norveç tasarım stüdyosu Snøhetta tarafından tasarlanan Powerhouse Brattørkaia, tükettiğinin 2 katı elektrik üretiyor. Hatta bu artan enerjiyi komşu binalara ve elektrikli ulaşım araçlarına dağıtıyor. Bu enerji-pozitif bina birçok yenilikçi teknolojiyi kullanarak sürdürülebilirlik ilkesini merkez almış. Binanın şekli güneş enerjisinden maksimum düzeyde yararlanma amacıyla oluşturulmuş. Aynı zamanda bu yapıda büyük bir enerji depolama alanı bulunur. Enerji ihtiyacı oluşturan soğuk kış aylarında depolanan bu enerji kullanılır. Tasarım sürecinde yağmur suyunun geri dönüştürülmesi, doğal aydınlatma ve havalandırma gibi önemli çevre dostu yapı şartlarına da önem verildi. Hatta deniz suyu ısıtma ve soğutma için kullanılmaktadır.
8. MeMo Evi / Arjantin
BAM Arquitectura tarafından tasarlanan MeMo Evi, elektrik enerjisi ihtiyacının tamamını güneş panellerinden sağlıyor. Bu sıfır enerjili bina 3 kat boyunca devam eden 3 boyutlu bir bahçeye sahiptir. Bu bahçede yerel bitkiler bulunur. Yağmur suyu toplama sistemi, bu bahçenin doğal yollarla sulanmasını sağlar. Ev sahipleri, yeşil alan kaybının minimuma inmesini istemiş. Sonucunda da istedikleri gibi çevre dostu ve sürdürülebilir bir eve sahip olmuşlar. Bu her karesi detaylı düşünülmüş bina, doğal havalandırma sayesinde de enerjiden tasarruf ediyor.
9. Yin-Yang Evi / Almanya
Formunu Yin-Yang simgesinden alan bu ev, Pekin ve Viyana merkezli Penda tarafından tasarlanmıştır. Ev sahipleri, şebekeden bağımsız ve kendi yiyeceklerini üretebilecekleri bir yaşam alanı istiyordu. Penda, onlara kırsal bir çalışma ve yaşam alanı oluşturmuş. Bu bina aslında doğadan aldığı alanı çatı bahçesiyle doğaya iade etmeyi amaçlıyor. Stüdyoya ait “Mimarlar ne zaman bir bina tasarlasa, doğaya ait bir alanı alıp götürüyorlar.” cümlesinden de bunu hissedebiliyoruz. Aynı zamanda arazide bahçe için yeterli alan kalmayınca tasarımcılar çatıyı sebze ve meyve yetiştirilen bir bahçe olarak tasarlamış. Bu eğimli çatı, yağmur suyunu depoya iletir ve bu su geri dönüştürülerek bitkilerin sulanması için kullanılır. Binanın formu, yaşam ve çalışma alanını birbirinden ayırır ve aynı zamanda birbirine kenetler.
10. Terra Madre / İtalya
Luca Peralta Studio tarafından tasarlanan bu anaokulun ismi İtalyancadan çevrildiğinde “toprak ana” anlamına gelmektedir. Bu çevre dostu bina, yenilenebilir enerji kaynaklarının kullanılmasının yanı sıra, dikkate alınan yeşil bina kriterleri sayesinde neredeyse sıfır enerji binası niteliğine sahip olmuştur. Binanın doğru yönlere yönelimi, doğal havalandırma ve aydınlatmayı destekleyen avlusu, yalıtım önlemleri, termal cam kullanımı ve güneş kontrolü sağlayan sistemler sayesinde enerjiden tasarruf edilmektedir. Aynı zamanda, yağmur suyu depolanarak geri dönüştürülür. Çatısında bulunan güneş panelleri sayesinde elektrik enerjisi ihtiyacı da karşılanmaktadır.