Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK), ülkemizde bilim ve teknoloji teşviki için çalışan, her yıl bilim, özel, hizmet ve teşvik ödülleri doğrultusunda düzenlediği Ulusal Bilim Olimpiyatlarında fizik, kimya, biyoloji, matematik ve bilişim dallarının yanı sıra sosyal bilimler alanında da madalyalar vermektedir. Orta ve yükseköğretim öğrencileriyle birlikte öğretim üyelerinin çalışmalarına da yer verilen programlarda, TÜBİTAK tarafından son 10 yılda birinci seçilen projeler listesini sıraladık. Gelin hep birlikte göz atalım!
1. Yapay Sinir Ağları ile Görüntü Sıkıştırma (2010-Bilişim)
2010 yılında ortaöğretim öğrencileri arasında yapılan yarışmada bilişim alanında geliştirdikleri ‘Yapay Sinir Ağları ile Görüntü Sıkıştırma’ projesi ile birinci olan Orçun Gümüş ve Ahmet Bağlan, Galatasaray Lisesi öğrencileri arasından seçilmiştir. İnsan beyninin çalışma sistemini baz alarak oluşturulan yapay zeka teknolojisi alanında geliştirilen bir projedir.
2. Tribomanyetik Bağlantı Sistemi (2011-Uygulamalı Fizik)
Özel Bahçeşehir Fen ve Teknoloji Lisesi 12. sınıf öğrencilerinden Tansel Baran Yaşar, TÜBİTAK tarafından 2011 yılında düzenlenen 42. Ortaöğretim öğrencileri arasında Araştırma Projeleri Yarışması’ndan Uygulamalı Fizik dalında Türkiye 1.’si olarak Amerika’ya gitmeye hak kazandı. “Tribomanyetik Bağlantı Sistemi” çalışma kapsamında üretilen bağlantı sistemi prototipleri, debriyaj-fren sistemleri ve denizcilikten havacılığa pek çok kullanım alanında Türk Patent Enstitüsü tarafından korumaya alınmıştır.
3. Biri Bizi Gözetliyor(Okullarda Güvenlik Kameralarının Gözetim Toplumu Bağlamında Değerlendirilmesi) (2012-Sosyoloji)
Malatya Bilim ve Sanat Merkezi’nin Mine Uçan ile Miray Akbaş isimli öğrencilerinin hazırladığı sosyoloji dalındaki projeleri, birincilik ödülünü aldı. Okullarda yer alan güvenlik kameralarının öğrenciler üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmayı hedefleyen çalışmaları, iç denetim sağlandığı takdirde güvenlik kameralarının işlevini yitireceğini belirtiyor. Her bireyin otokontrolünü sağlayabilmesi için bu yöndeki çalışmalara ağırlık vermesi gerektiğini vurgulayan bir proje. Kameraların bir baskı unsuru olduğunu da öne sürüyor.
4. Civciv Koryoallantoik Mebran Modeline Ankafert ve L-Karnitin’in Anjiogeneziz Üzerine Etkisi (2013-Biyoloji)
Kanserin gelişiminde ve yayılımında önemli bir role sahip olan anjiyogenez üzerine, civciv embriyolarını kullanarak (Koryoallontoik membran), Ankaferd adlı bitkisel ürün karışımının (ruhsatlı ilk Türk ilacı) ve L- Karnitin’in etkisi olup olmadığını araştıran bir projedir. Nursena Uzunay ile Mert Ruşen Gülşen’in hazırladığı bu proje, 2013 yılında TÜBİTAK tarafından biyoloji alanında birinci seçilen projeler arasına katılmıştır.
5. Kitab-ı Bahriye Ekseninden Piri Reis’in 1513 Tarihli Haritasının Ortaöğretim Öğrencileri Açısından Önemi ve Farkındalığı (2014-Coğrafya)
Türkiye’de 2014 yılı 45. Ortaöğretim Öğrencileri Araştırma Projeleri Final Yarışması’nda ‘Kitabı Bahriye ekseninden Piri Reis’in 1513 tarihli haritasının ortaöğretim öğrencileri açısından önemi ve farkındalığı’ konusu üzerinde danışman öğretmen Lale Yenici ve 11. sınıf öğrencileri Saniye Sarısoy ile Asena Akbulut’un çalışması ‘coğrafya’ dalında Türkiye birincisi olmasını sağladı.
6. Elektrostatik Kuvvetten Yararlanarak Yer Çekimsiz Ortamda Oluşan Kas ve Kemik Erimesinin Önlenmesi İçin Yapay Yer Çekimi Oluşturulması (2015-Fizik)
TED Ankara Koleji Vakfı Özel Lisesi Bilim İnsanı Yetiştirme Programı öğrencisi Barış Volkan Gürses, “Elektrostatik Kuvvetten Yararlanarak Yerçekimsiz Ortamda Oluşan Kas ve Kemik Erimesinin Önlenmesi İçin Yapay Yerçekimi Oluşturulması” isimli projesi ile fizik dalında Türkiye birincisi oldu. Projede yerçekimsiz ortamda kas ve kemiklerin yeterince kullanılmaması sebebiyle oluşan kas ve kemik erimesinin, astronotlar adına önemli bir sorun olmasından yola çıkılarak bu sorunun önlenmesi için üzerinde elektrostatik yükler bulunan bir giysi ve uzay aracının içine yerleştirilecek yüklü bir plaka yardımıyla zıt yüklerin birbirilerine uyguladıkları çekim kuvveti sayesinde kas, kemiklerin kullanılmasını sağlayacak yapay bir yerçekimi oluşturulması amaçlandı.
7. Swimbag Sistemleri İle Otomobillerin Sudaki Güvenliklerinin Sağlanması (2016-Teknoloji Tasarım)
45’inci Ortaöğretim TÜBİTAK Araştırma Projeleri Yarışması’nda Atatürk Lisesi öğrencileri Ömer Kartelli ve Ayberk Yaraneri’nin hazırladığı küresel ısınma ve iklim değişiklikleri sonucu meydana gelen taşkın, tsunami ve sel felaketlerinde ya da otomobilin denize, göle düşmesinde araç içindekilerin güvenli olarak kurtulabilmesini amaçlayan proje birinci oldu. Yüzen çanta anlamına gelen swimbag, otomobilleri olası bir kaza ya da doğal afet karşısında su üzerinde yüzdürme prensibine dayanıyor.
8. Geleneksel Olmayan Adsorbanların Analitik Kimya ve Çevre Kimyasında Kullanımı, Antioksidan Kimyası ve Antioksidan Aktivite/Kapasite Tayinleri, Enerjetik Maddelerin ve Bunların Patlama Sonrası Kalıntılarının Sahada Ölçümü (2017-Temel Bilimler)
Bilim Ödülü kategorisinde “Temel Bilimler” alanında İstanbul Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Reşat Apak, ödül almaya hak kazandı. Analitik kimya bilim alanının temel ve uygulamalı dallarında; geleneksel olmayan adsorbanların analitik kimya ve çevre kimyasında kullanımı, antioksidan kimyası ile antioksidan aktivite/kapasite tayinleri, enerjetik maddelerin ve bunların patlama sonrası kalıntılarının sahada ölçümü konularında çalışmalar yaptı. Uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle ödül verildi.
9. Siyaset Bilimi Alanında, Siyaset Psikolojisi Konularındaki Uluslararası Düzeyde Üstün Nitelikli Çalışmaları (2018)
Yeditepe Üniversitesi İngilizce Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü Başkanı Prof. Dr. Cengiz Erişen, Sosyal Bilimler alanında TÜBİTAK Teşvik Ödülünü aldı. Siyaset bilimi alanında, siyaset psikolojisi konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları nedeniyle, bilime önemli katkılarda bulunabilecek 40 yaş altı akademisyenlere verilen Teşvik Ödülü’ne değer görüldü. Prof. Dr. Erişen, Yeditepe Üniversitesi’nde “Siyaset Psikolojisi”, “Siyasal Davranış”, “Siyaset Bilimi Metodolojisi” ve “Karşılaştırmalı Siyaset” alanlarında araştırmalarını sürdürüyor.
10. Metal Kompleksleri ve Özellikle Ftalosiyanin Kimyası Konularındaki Uluslararası Düzeyde Üstün Nitelikli Çalışmaları (2019-Temel Bilimler)
İTÜ Kimya Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ahmet Gül, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) tarafından her yıl verilen Bilim, Özel Hizmet ve Teşvik Ödülleri kapsamında Bilim Ödülü’nü kazandı. Kimya alanında metal kompleksleri ve özellikle ftalosiyanin kimyası konularındaki uluslararası düzeyde üstün nitelikli çalışmaları ile Temel Bilimler kategorisinde birincilik ödülü alan Ahmet Gül, “mavi ve yeşil renkleri ile öne çıkan ftalosiyanin türü bileşikler olmuştur. İlk keşfedildiklerinde renkleri dolayısıyla sadece pigment ve boyar madde olarak öne çıkan bu bileşik grubu günümüzde güneş pillerinden fotodinamik terapiye (PDT), fotokatalizörden kimyasal sensörlere kadar çok geniş alanda tercih edilmektedir. Araştırmalarımızda bu farklı uygulamalar için uygun malzemelerin geliştirilmesi konusunda ciddi mesafeler alınmıştır.” şeklinde açıklamalarda bulunmuştur.
