TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

5 dk okuma süresi


Toprak Dede adıyla tanınan Hayrettin Karaca, hayata olan bağlılığı ve daima geleceğe bakan tavrıyla birçok gönüllü projeye imzasını atmış ve pek çok alanda iz bırakmıştır. Kişisel çıkarların uzağında, insanlığın yararına bir yaşam süren Karaca; Türkiye’nin çöl olmaması adına yaptığı çalışmalarla toplumda büyük yankı uyandırmıştır. TEMA Vakfını kurarak attığı bir adımla milyonları peşinden sürükleyen Toprak Dede, çevre faaliyetleri gösteren tüm kuruluşlara da öncü olmuştur. Vefatının ardından da yaşamda bıraktığı güzel izlerle anılan ve TEMA Vakfının kurucusu olan, çocukların sevgilisi Toprak Dede’ye dair bilinmeyenler yüreklerinizi ısıtmak üzere derlendi. Keyifli okumalar!

1. Çocukluk Yıllarında Hayrettin Karaca

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

4 Nisan 1922 tarihinde Bandırma’da dünyaya gelen Karaca, küçük yaşlarından itibaren babasının triko fabrikasında çalışmaya başlamıştır. Kekemelik sorunu yaşaması itibariyle adeta kendini ispatlama çabası içerisinde bulunan küçük çocuk, boyunun dahi yetişmediği makaralarda iplik sararak işçilerle denk düzeye gelmiştir. Çalışma azmi, becerikliliği, hedefleri doğrultusunda yılmadan ilerleyişi o yıllardan belli olan Karaca, liseyi bitirdikten sonra başına geçeceği fabrikanın da temellerine imzasını atmıştır. Sanayici olmak istememesine rağmen işinde oldukça başarı gösteren Karaca, fabrikayı önemli sanayi kuruluşları arasına taşımıştır.

2. Aşk İle İlk Tanışıklığı

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Henüz on üç yaşında olan Karaca, bir anlığına karşı karşıya geldiği yemyeşil gözlerin sahibi genç kıza hemen orada aşık olmuştur. Sanayici olmak istemeyen ve kendisini edebiyata yakın hisseden Karaca, tam da romantik anlatılara konu olacak bir hikaye ile sevdiği kızın ismini ancak iki yıl sonra öğrenmiştir. On dokuz yaşına geldiğinde o çok sevdiği Türkan ile evlenen Karaca, kızın sesini de ilk defa nikahta duymuştur. Birlikte geçirdikleri beş yıl sonunda işleri nedeniyle Uşak’a taşınan aile, yoksulluğun her türlü acımasızlığı ile tanışmıştır. Tam da o hâl içinde askere giden Karaca’nın geride bırakmak zorunda olduğu eşi, onun yokluğunda vereme yakalanmış ve vefat etmiştir.

3. Kırmızı Kazağının Sırrı

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Karaca’nın neredeyse her fotoğrafında rastladığımız, onunla özdeşleşmiş olan kırmızı kazağının önemi büyüktür. Çevreye duyarlılığı ile tanınan Karaca, tüketim anlayışına dikkat çekmeye çalışmıştır. Sürekli tüketimin değil, üretimin iyiliğini savunurken yine bu iyiliğin savunucusu olmayı kabul etmiştir. Tüm bunların yanı sıra üzerinden çıkarmadığı kırmızı kazağı, 1993 yılında hazin bir şekilde öldürülen oğlu Atay Karaca tarafından, artık iplerden örülmüştür. Oğlundan bir kazak istemesi üzerine artık iplerden örülmüş bu kırmızı kazak ile karşılaşan Karaca, tam on altı yıldır bu kazağı giydiğini belirtmiştir. Oğlunun hatırasını üzerinde saklayan kazak aynı zamanda tüketim anlayışının da sembolü haline gelmiştir.

4. Anadolu Sevgisi

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Hayrettin Karaca, bir vatandaşlık borcu varsa bunun ancak toprağa sahip çıkmak ile ödenebileceğini söylemiştir. Türkiye’nin her bir karışını gezmiş, her bir bölgeden çeşitli tohumlar toplamış ve toprak ile ilgili analizlerde bulunurken erozyon sorununa rastlamıştır. Bu alanda önemli çalışmalara imza atan Karaca, kendisine verilen en büyük ödüllerden birinin Anadolu köylerindeki çocuklar tarafından “erozyon dede” olarak tanınması olduğunu dile getirmiştir. Anadolu’ya hayranlıkla bağlı olan bilim adamı, Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmayı da kendisine sunulmuş bir ödül olarak benimsemiş ve çalışmalarını bu anlayışla devam ettirmiştir.

5. Arboretum (Ağaç Müzesi)

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Gezgin ruhlu Karaca, yurt içi ve yurt dışı gezileri sırasında gittiği her yerden tohumlar toplamış ve botanik bahçelerini ziyaret etmiştir. Bu birikim sonucunda Yalova’da, Türkiye’nin ilk özel arboretumunu, yani canlı ağaç müzesini kurmuştur. Dünyanın her yerinden ziyaretçilerin ilgisini çeken bu müze, sunduğu görsel şölenin yanı sıra bitkisel araştırmalarda ve yeni bitki hibritlerinin üretiminde de aktif rol oynamaktadır. Binlerce bitki çeşidine ev sahipliği yapan bu bahçe; aynı zamanda bir bitki gen merkezi, materyal sağlayıcısı ve eğitim alanı görevlerini de üstlenmektedir. Arboretum, TEMA Vakfının kurucusu olan ve birçok kalıcı çalışmaya öncülük eden Toprak Dede’ye dair bilinmeyenler derlemesinde önemli bir yere sahiptir.

6. TEMA Vakfının Doğuşu

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Vehbi Koç’un nüfus planlaması ve ağaçlandırma üzerine hayata geçirmek istediği iki projesini Nihat Gökyiğit ile paylaşması üzerine ağaçlandırma konusunu üstlenen Gökyiğit, çok eski bir dostu olan Hayrettin Karaca’dan yardım istemiştir. Türkiye’nin dört bir yanını gezen ve erozyon sorununun ciddiyetiyle karşılaşan Karaca da bu sorun üzerine bir şeyler yapılması gerektiğini onaylamış ve bu ortak projeye dahil olmuştur. Vehbi Koç’un ağaçlandırma meselesine verdiği önem ile Hayrettin Karaca’nın bilgi ve duyarlılığı, Nihat Gökyiğit’in aracılığıyla bir araya gelmiştir. Temellerinin atılması ardından birçok gönüllüyü peşinden sürükleyen kuruluş, günümüzde de aktif faaliyet göstermektedir.

7. Doğru Yaşam Onur Ödülü

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Kendisini doğal yaşamın korunmasına ve çevresindeki sorunları tespit ederek, bunlara yönelik etkin çevresel faaliyetlere dahil olmaya adayan Karaca, İsveç’in Doğru Yaşam Vakfı tarafından sunulan “Doğru Yaşam Onur Ödülü”ne layık görülmüştür. Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı (TEMA) Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, bu ödüle layık görülmenin mutluluğunu taşırken bir yandan ona daha fazla sorumluluk yüklediğini belirtmiştir. Daha yaşanılabilir bir dünya düzeni kurmayı hedefleyen Karaca, bunun ancak yaşatarak mümkün olabileceğini dile getirmiştir.

8. Orman Kahramanı

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Bilginin paylaşıldıkça çoğalacağına ve Türkiye’de orman bilincinin giderek artacağına inanan Karaca, tüm bilgi birikimini bu doğrultuda sunmayı hedeflemiştir. Orman varlığının korunmasının yanı sıra devamlı olarak açılan bir ağaç ihtiyacının da karşılanması gerektiğine dikkat çeken Toprak Dede, ağaçsız bir toprağın vatan olamayacağını söylemiştir. Çalışmalarını bu yönde düzenleyen bilim insanı, 2013 yılında Birleşmiş Milletler Orman Formu tarafından “Orman Kahramanı” ilan edilmiştir. TEMA Vakfının kurucusu ve onursal başkanı olan Toprak Dede’ye dair bilinmeyenler derlemesine dahil ettiğimiz bu unvan, Karaca’yı orman alanında daha yoğun çalışmalara yönlendirmiştir.

9. Çılgın İhtiyarlardan Protesto

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

Ülke toprağının ve tarım alanlarının satışına karşı çıkmak amacıyla protesto eylemine başvuran Hayrettin Karaca ile Muazzez İlmiye Çığ, kendilerini “çılgın ihtiyarlar” olarak adlandırmışlardır. Çeşitli pankartlarla tepkilerini dile getirirken, kış mevsiminde Ankara soğuğunda kalmak onları eylemlerinden alıkoymaya yeterli olmamıştır. Çok yakın iki arkadaş olan “çılgın ihtiyarlar”, vatan sevgisi ve okumaya olan düşkünlükleri ile aralarında güçlü bağlar kurmuşlardır. TEMA Vakfının kurucusu olan ve yolunda gitmeyen işler karşısında sessiz kalamayan Toprak Dede’ye dair bilinmeyenler vefatının ardından sevenleri tarafından aktarılmıştır.

10. Toprak Dede’ye Veda

TEMA Vakfının Kurucusu Olan Toprak Dede’ye Dair Bilinmeyenler

97 yaşında hayat gözlerini yuman Türkiye Erozyonla Mücadele, Ağaçlandırma ve Doğal Varlıkları Koruma (TEMA) Vakfı Kurucu Onursal Başkanı Hayrettin Karaca, İstanbul’da adına düzenlenen bir tören ile son yolculuğuna uğurlanmıştır. Ülkesine duyduğu bağlılık doğrultusunda yaptığı çalışmalar ile her kesimin sevgi ve saygısını kazanan Karaca, yaşamı boyunca benimsediği sürdürülebilirlik ilkesini tüm çalışmalarının merkezine koyarak vefatının ardından da bir nevi varlık göstermiştir. Öncüsü olduğu TEMA Vakfı gönüllüleri Karaca’nın anısını yaşatmakta ve adım atılan her karış toprağın varlığında miras bırakılan sorumluluğu hatırlamaktadır.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
8
Beğen
Mutlu Mutlu
4
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
0
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
1
Üzgün
Olamaz Olamaz
2
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
0
Komik
İlginç İlginç
3
İlginç

Yorum bırak