Mumyalanmak antik çağlardan beri süre gelen bir tekniktir. Özellikle başta olmak üzere Antik Mısır’da görülen bu teknik, neredeyse tüm toplumlarda görülmüştür. Dönemin Firavunlarının, krallarının, imparatorlarının veya soylularının öldükten sonra bedenlerinin çok uzun yıllar bozulmadan kalabilmesi için yapılır. Bilimin gelişmesinden beri arkeologlar yüzlerce belki de binlerce mumya bulmuşlardır. Fakat şu ana kadar hiçbiri Çin’de bulunan Xin Zhui isimli kadınınki kadar iyi görünüme sahip değildir. Bu yazımızda tarihin en iyi korunmuş mumyası olan Xin Zhui’nin gizemli sırları listesine, mumyalamanın yöntemlerine ve mumyanın ne olduğuna kısaca değineceğiz. Keyifli okumalar!
1. Mumya Nedir?
Mumya, tarihte yaşamış bir kimsenin bedeninin öldükten sonra çürümemesi için çeşitli ilaçlar ve yöntemlerle bir tabut veya lahit benzeri yerlerde kapatılma işlemidir. Mumyalama geleneği genellikle çok tanrılı dinleri benimseyen toplumlarda çok sık yapılırdı. En erken örnekleri Antik Mısır’da görülmüştü. Dinsel anlayışlarına göre yer yüzünde ölen bedenden çıkan ruh öteki dünyada tekrar dirilip ölen bedenine geri dönecekti. İşte bu sebeple de başta Antik Mısırlılar olmak üzere bu topluluklar geri gelecek ruhlara karşı ölen bedenlerini diri ve bozulmamış tutmak için mumyalıyorlardı. Bu konuya da oldukça önem veriyorlardı.
2. Mumyalanmak
Mumyalanma işlemi antik topluluklarda ölüleri öteki dünyadaki yaşamına hazırlamak olarak algılanırdı. Ayrıca sadece insanları değil kedi, köpek, timsah, öküz gibi hayvanlar da mumyalanırdı. Bu işlemler bir dizi adımlardan oluşmaktaydı ve oldukça iyi tıbbi bilgiler gerektiriyordu. Çeşitli bitkiler, yağlar ve tuzlarla vücudun bozulmasını engelleyecek maddeler kullanılmaktaydı. Tabii ki her toplumda birkaç farklı yöntem olsa da genellikle bu metotlar kullanılıyordu. Mumyalama yapılırken çok ince detayları kaçırmamak gerekiyordu. Çünkü bedenin çürümesine neden olan mikroorganizmalarla veya oksijenle teması halinde beden çürür ve ortada çürümüş bir vücuttan başka bir şey kalmazdı.
3. Mumyalamanın Yöntemi
Mumyalanma genel itibariyle Antik Mısırla özdeşleştirilirdi. Ancak köklü bir medeniyet olan Çin gibi çoğu toplum kendi inanışlarına göre yine mumyalama işlemini uygulardı ölülerine. Bu işlemin ilk adımı ölünün yıkanmasıdır. Daha sonra burundan sokulan özel bir aletle beyin boşaltılırdı. Daha sonra rahipler keskin bir aletle bedenin sol tarafına bir kesik açar ve tüm organları boşaltırdı. Boşaltılan organlar vücudun çürümesine neden olabilecek mikroorganizmaları çektiği için bu işlem önemliydi. Boşaltılan vücut daha sonra çeşitli bitkisel yağlarla yıkanıp temizlenirdi. Sonraki adım ise vücudun kokulu bitkiler, tarçın ve ağaç talaşı gibi maddelerle doldurulmasıydı. En son olarak da vücut tuz da uzun bir süre bekletilirdi.
4. Xin Zhui
Tuzda ve karbonatta uzun süre bekletilen vücut kollar göğüste çaprazlama bir şekilde birleştirilir ve kumaşla tüm beden sarılırdı. En son adım ise nemden uzak tutmak için lahitlere veya tabutlara yatırılırlardı. İşte önemli bir Çinli yöneticinin eşi olan Xin Zhui’da mumyalanırken yüksek ihtimalle bu işlemlerden geçmişti. Bedeni o kadar iyi bir durumdaydı ki 2000 yıl sonra bile hâlâ belirgin bir görünüşü vardı. Changsha Krallığı’nda sarayda yüksek bir mertebede bulunan Dai beyi ünvanlı eşiyle uzun ve varlıklı bir hayat yaşadı Lady Dai. Yani namı diğer Xin Zhui. Bedeninin bozulmayışı tarihin en iyi korunmuş mumyası Xin Zhui’nin esrarengiz sırları arasında bulunur.
5. Xin Zhui Kimdi?
Xin Zhui, söylediğimiz gibi sarayda yüksek bir mevkisi olan bir adamın eşiydi. Kocasıyla ilgili pek az bilinenler arasında onun bir saray kâtibi olduğudur ve Dai Beyi unvanına sahiptir. Bu sebeple karısına da Lady Dai denilmiştir. Xin Zhui’nin doğum tarihi belli değildi ancak ölüm tarihi milattan önce 163-165 yılları arasındaydı. Tahmini 1.58 santimetre boylarında olan Lady Dai dönemine göre güzel bir kadındı. Beklenmedik bir üne kavuşmasının sebebi bedeni bulunduğunda çok iyi bir durumda olmasıdır. 1971 yıllarında Changsha kentinde hava saldırılarına karşı sığınak kazan işçiler, kazı sırasında onun mezarına rastladılar. Daha sonra arkeologlara haber verildi ve Xin Zhui’nin bedenine ulaşıldı.
6. Nasıl Keşfedildi?
1971 yıllarında işçiler Changsha kentinde kazı yaptıkları sırada ilginç bir mahzenle karşılaştılar. Huni biçimindeki bu mahzende yüzlerce parça değerli eşya vardı ve önemli birinin mahzeni olduğu belli oluyordu. Makyaj malzemeleri, tuvalet malzemeleri, 100 ipek elbise, hizmetçileri simgeleyen 160 kadar ahşap figür, yemek takımları, meyve sebze için kullanılan sandıklar bulunuyordu. Sonuç olarak mahzenden 1000’den fazla eser ve değerli eşya çıkartıldı. Ama arkeologları asıl şaşırtan şey mahzendeki her şeyin oldukça iyi durumda olduğuydu. Tarihin en iyi korunmuş mumyası Xin Zhui’nin büyük sırları arasında bulunan bu durum bilimin yardımıyla yavaş yavaş bir gizem olmaktan çıkacaktı.
7. Nasıl Böyle İyi Korunmuştu?
Xin Zhui’nin bedeni mumyalanmıştı. Şu ana kadar bulunan tüm mumyalardan çok daha iyi bir durumdaydı. 2000 yıl boyunca böyle bozulmadan durması gerçekten hayret vericiydi. Öncelikle Xin Zhui, mumyalanırken geleneksel yöntemlerle mumyalanmamıştı. Daha sonra araştırmacılar bedenin bulunduğu mahzen yapısının hava geçirmez ve oldukça iyi inşa edilmesi sayesinde bedenin bu halde kaldığında büyük bir rolü olduğunu düşünmekteydi. Mahzen yerin oldukça altında bulundu. Arkeologlar tabana inebilmek için 4 ay kazı çalışması yaptı. Ayrıca içi içe bulunmuş 4 tabut ve tabutun çevresinde 4 ton kömür bulunuyordu. Artı olarak Xin Zhui’nin bedeni de tam 20 kat ipek kumaşla sarılmıştı.
8. Vücudunun Durumu
Xin Zhui bulunduğu zaman asıl ününe kavuştu. Çünkü vücudu aradan 2000 yıl geçmesine rağmen oldukça iyi bir durumdaydı. 1971 yılında bulunduğunda saçları hâlâ sağlamdı. Cilt yapısı dokunulamayacak kadar yumuşaktı. Hatta kaşları ve kirpikleri bile yerindeydi. Damarlarında hâlâ A tipi kan bulunuyordu. Organları da çıkartılmamıştı ve bozulmamıştı. Araştırmacılar çıkarıldığı zamanda yaptıkları otopside Xin Zhui’nin sanki yeni ölmüş bir bedene sahip olduğunu söylediler. Vücudu hâlâ elastik bir yapıyaydı. Yani eğilim bükülebiliyordu. Ancak çok uzun bir süre korunmuş olan bu mumya, oksijenle temas ettiği anda yavaş yavaş bozulmaya başladı. Tarihin en iyi korunmuş mumyası Xin Zhui’nin sırları, araştırmacıların yaptığı testlerle bir nebze de olsa yavaş yavaş açığa çıkıyordu.
9. Nasıl Ölmüştü?
Xin Zhui milattan önce 163 yılında 50 yaşlarında ölmüştü. Yapılan otopsi raporları öyle gösteriyordu. Yaşamı lüks ve aşırılık içerisinde geçmişti. Neden öldüğü tam olarak kesinleşmese de doktorlar birkaç tanı koyabildiler. Ölümü kalp krizi sonucu olabilirdi. Bunun yanında beslenme şeklinin getirdiği obezite problemleri vardı. Bunun sonucunda damar tıkanıklığı gibi sorunlarda vardı. Sonuç olarak hareket yetersizliği ve yüksek kalorili besinler, savurgan bir hayat tarzı onu öldüren sebeplerdendi. Ayrıca yapılan mide ve bağırsak araştırmalarına göre yediği en son yiyecek kavundu. Modern teknoloji sayesinde yapılan araştırmalar sonucunda bağırsaklarında kavun çekirdekleri bulunmuştu.
10. Xin Zhui’nin Mezarı
Araştırmacılar Xin Zhui’nin mezarını oldukça ilgi çekici bulmuşlardı. Tasarımı ve hava geçirmez özellikleri sayesinde mumyanın vücuduna doğrudan etki ettiklerini düşünüyorlardı. Yer altından yaklaşık 40 metre aşağıda bulunmuştu mezarı. Merkezde ise her biri birbirinden daha büyük çamdan yapılmış ve iç içe konulmuş 4 tabut vardı. En içteki tabutta da Xin Zhui’nin mumyası yatıyordu. Tıpkı bir Matruşka bebeği gibi. Mumya da 20 kat ipekle sarılıydı ve bezde hafif asit ve magnezyum kalıntıları bulundu. Mahzenin zemininde ise macunumsu bir madde vardı. Etrafta da nemi emdiği düşünülen kömür ve kil bulundu. Bu şekilde hava hem neden arındırılacak hem de oksijen girişi olmayacaktı. Tüm bu koşullar düşünüldüğünde mumyanın neden bu kadar iyi olduğu cevabı da bir nebze olsa açıklığa kavuştu.
