Narsisizm kelimesini mutlaka duymuşuzdur. Bir yunan mitolojisinden gelen bu kelime, genellikle özçekim yapmadan duramayan ya da burnu havada olan insanlar için kullanılır. Ancak narsistik kişilik bozukluğu çok ciddi bir psikolojik rahatsızlıktır. Çoğu psikolojik rahatsızlık gibi, bunun da temelleri çocukluk yıllarında oluşur. Her gün ofiste, okulda ya da sokakta gördüğümüz insanlar da bu rahatsızlıktan muzdarip olabilir. İşte narsistik kişilik bozukluğu hakkında bilmeniz gereken 10 şey! Keyifli okumalar!
1. Narkissos’un Mitolojik Hikayesi
Nergis çiçeğine adını veren Narkissos mitolojisi, narsisizmin doğuşu olarak bilinmektedir. Efsaneye göre Narkissos’un kendi yüzünü görmediği sürece çok uzun yaşayacağı söylenmiştir. Ancak Narkissos yıllar geçip büyüdükten sonra bir gün nehirde su içmek için suya eğilmiş, suda kendi yansımasını görmüş ve görür görmez aşık olmuştur. Narkissos kendine olan aşkından yememiş, içmemiş, sadece sudaki yansımasını izleyerek ömrünü tüketmiş ve nehir kenarında ölmüştür. Öldükten sonra vücudu nergis çiçeklerine dönüşen Narkissos’tan ismini alan narsisizm, kişinin kendine aşık olması, hatta tapması anlamına gelmektedir.
2. Kendine Hayranlık Duyma
Narsist kişiler öz saygı ve öz sevgi konusunu abartıp kendilerine adeta tapan insanlardır. Kendilerini bu denli seven narsist insanlar, bununla birlikte diğer insanların da onları sevmelerini, takdir etmelerini, övmelerini beklerler. Kendilerini her zaman diğerlerinden üstün gören narsistik kişilik bozukluğu olan biri, herkesin onu dinlemesini ister ama kimseyi dinlemez. Aynı şekilde narsist bir kişi herkesi eleştirirken, kendisi asla eleştiriye açık değildir. Diğer insanları kendi çıkarları için kullanma konusunda asla tereddüt etmez. Genellikle profesörler ve politikacılar arasında yaygın olan bu bozukluk, narsist kişiden çok, o kişinin etrafındaki insanları kötü etkilemektedir.
3. Mükemmeliyetçilik
Narsistik kişilik bozukluğuna sahip kişiler kendilerini mükemmel görür ve kusursuz olduklarına inanır. Bunun sonucunda her şeyin kendileri gibi mükemmel ve kusursuz olması için son derece çabalarlar. Aynı şekilde hayatın da onların planladığı çizgide ilerlemesi ve beklenmedik bir şeyin planlarını bozmaması gerektiğine inanmaktadırlar. Gerçekleşmesi imkânsız olan bu istekten dolayı genelde tatmin olmazlar ve mutsuz hissederler. Bu isteğin en önemli sebebi ise narsist insanların oldukça kontrolcü olmaları ve onların kontrolü dışında bir şeylerin olmasına tahammül edememeleridir.
4. İlgi Arayışı
İlgi, narsist bir kişi için bir besin niteliğindedir. İlgiden beslenen narsist kişiler, ilgi çekebilmek için her şeyi yapabilme niteliğine sahiplerdir. Evin içinde sizi takip ederek, sizden bir şeyler isteyerek ya da sürekli dikkatinizi çekmek için bir şeyler söyleyerek ilgi odağı olmaya çalışır. Narsist kişiler özellikle kalabalık ortamlarda, sohbet esnasında, sürekli konunun kendisi ile ilgili olmasını ister. İnsanların hakkında konuştuğu kişi kendisi olduğu takdirde oldukça memnun olur ama asla tatmin olmaz. Çünkü narsist kişiler ne kadar övgü alırlarsa alsınlar, bu onlar için asla yeterli değildir.
5. Kural Dışı Davranışlar
Narsistik kişiliğe sahip biri, kurallara yalnızca kendi çıkarları için olduğu sürece uyar. Diğer insanların kendi kurallarını harfiyen uygulamasını isteyen bir narsist, kendisi kuralları uygulamaya geldiğinde asla adil davranmaz. Kuralları çiğnemekten asla çekinmez. Ama başka birisi onun kurallarını çiğnediği takdirde kriz geçirme noktasına gelebilir. Bunun dışında narsist birinin kural çiğneme davranışı, yine ilgi çekme amacı ile yapılmış olabilir. Kuralları çiğnemeye eğilimli olmalarının diğer bir sebebi de, asla sınırlarının olmamasıdır. Kuralların sıradan insanlar için olduğunu düşünüp, farklı ve özel hissetme amacı ile kural çiğnemeye yönelebilirler.
6. Psikolojik Projeksiyon (Yansıtma)
Narsistik kişilik bozukluğuna sahip insanlar, kendi yaptıkları da dahil olmak üzere, tüm yanlışlardan başkalarını sorumlu tutarlar. Bu suç atma davranışının temel sebebi, istemediği düşünce ve davranışları karşısındaki kişiye yansıtmasıdır. Aklında sürekli aldatma düşüncesi olan birinin, bunu karşı tarafa yansıtarak sürekli onu aldatma ile suçlaması ya da kendi hedefine ulaşamamış ebeveynlerin, çocuklarını başarılı olmaya zorlamaları gibi örnekler verilebilir. Narsist kişiler, bu yöntemi psikolojik bir savunma mekanizması haline getirmiş ve oldukça sık kullanmaktadırlar.
7. Bastırılmış Utanç Duygusu
Narsistik kişilik bozukluğu hakkında bilmeniz gereken 10 şey listesindeki şimdiye kadar bahsettiğimiz tüm maddelerde, narsistlerin ne kadar sınır tanımaz, duygusuz ve soğuk bir kişiliğe sahip olduklarını gördük. Aslında narsistler dışarıya göstermedikleri bu duyguları içlerine atarlar. Her zaman haklı olduğunu düşünen narsistler asla suçluluk duygusu hissetmezler ancak kendileri de dahil olmak üzere, herkesten sakladıkları derinden bastırılmış bir utanç duyguları vardır. Duyduğu duygulardan utanç duyan narsistler, bunları saklayarak dışarıya güçlü ve korkusuz bir profil çizmeye çalışırlar.
8. Empati Yoksunluğu
Narsist insanlar sadece kendileri hakkında düşünen, pişmanlık veya suçluluk duygusu hissetmeyen bencil bir kişiliğe sahiplerdir. Bu sebeple, diğer insanların ne düşündüğü ya da ne hissettiği hakkında pek bir fikre sahip değillerdir. Empati kurmayı istemediklerinden değil, sadece duyguların nasıl gerçekleştiğini bilmedikleri için bu yetenekten yoksunlardır ve başka birinin ne hissettiğini algılayamazlar. Bu empati eksikliği sonucunda, sadece kendini ön plana çıkarmak isteyen narsistler ile olan duygusal bağ ve ilişkileri oldukça zorlaştırır, hatta imkânsız hale getirir.
9. Değişken Tepkiler
Bipolar bozuklukta olduğu gibi, narsistik kişilik bozukluğunda da kendini gösteren ani ruh hali değişimleri vardır. Narsist bir kişiyi sinirlendirdiğiniz veya onun tahammül edemediği bir şey yaptığınız takdirde, kişi çılgına dönecek, kriz geçirme noktasına gelecektir. Her şeyin kendi istediği gibi olmasını isteyen narsist kişi, kendisine karşı çıkan bir bireyle aynı ortamda bulunmak istemez. Çünkü kontrolün her zaman onda olmasını ister. Narsist kişiliğe sahip biri, istemediği bir durumla karşı karşıya kaldığında, önce korku hissetse bile bunu karşı tarafa belli etmeden, ani öfke ve kine dönüştürür. Narsistler için imaj, her şeyden daha önemlidir.
10. Kontrolü Elde Tutma İsteği
Narsistik kişilik bozukluğu hakkında okuduğunuz, bilmeniz gereken 10 şey listesinin diğer maddelerinde de bahsettiğimiz üzere, narsist kişiler aşırı kontrolcülerdir. Her şeyi kontrol altında tutmak isteyen bir narsist, karşısındaki kişiden, kendi aklından geçenleri yapmasını ve kendi istediklerini söylemesini ister. Karşısındaki kişiyi tıpkı bir oyun karakteri gibi kontrol etmek ister. Bu isteği gerçekleşmediği takdirde oldukça üzülür ve huzursuz hisseder. Olay kontrolü dışında geliştiği için ne yapacağını bilemez. Bundan dolayı etrafındaki herkesin onun senaryosuna uymasını ve istediklerini yapmasını bekler.