Dil, insanların kendi aralarında anlaşmasına yarayan bir bildirişim aracıdır. Araştırmalara göre dünyada lehçe, ağız ve şiveler olmak üzere toplamda 7111 dil konuşulmaktadır. Konuşulan bu kadar dil olmasına karşın gerek coğrafi gerekse kültürel olarak etkileşimler vasıtasıyla farklı dillerde de ortak kullanılan kelimeler mevcut. Biz de ilgilenenler için Türkçe dahil birçok dilde ortak anlamda kullanılan ve hepimizin aşina olduğu benzer kelimeler listesini derledik. Keyifli okumalar!

1. Taksi

İlk sırada taksi kelimesine yer vermemizin sebebi, birçok dilde ortak olarak en fazla kullanılan kelimelerden biri olmasıdır. Fransızca kökenli bu kelime Türk Dil Kurumu sözlüğüne göre ‘ticari binek araç’ olarak geçer. Ayriyeten taksi kelimesi başta İngilizce, Fransızca ve Almanca olmak üzere telaffuz ve yazım olarak farklılık gösterse de bu üç dilde ortak anlamda kullanılmaktadır. Tarihte günümüzdeki taksileri icat eden ise Alman Thurn und Taxis aile şirketidir. Hükumetin postalarını otomobilleri ile dağıtan bu aile, 1867 yılından sonra postalarla beraber insan taşımacılığına da başlamışlardır. Hatta bazı kaynaklar ticari otomobillerin adı olan “taksi” kelimesini, bu ailenin adından aldığını ifade etmektedir.

2. Çay

Çay kelimesi Çince kökenli bir kelimedir. Literatürdeki anlamı ise “sıcak suyun içine bitkilerin atılıp bekletilmesiyle oluşan su” demektir. İngilizler, Hintliler, Türkler ve Çinli’ler başta olmak üzere pek çok medeniyet günümüzde hâlâ keyifle tüketmektedir. Her dilde, Türkçe’de olduğu gibi çay olarak geçmemekte. Türkçedeki çay kelimesi, “Çekçe, Hintçe Boşnakça, Yunanca ve Rusça” dilleri ile ortak kullanılmaktadır. Çay eski zamanlarda ilk olarak Çin İmparatorluğu’nda bulunmuş; ve oradan tüm dünyaya yayılıp, sık tüketilen bir içecek haline gelmiştir.

3. Tekvando

Tekvando kelimesi, Korece kökenlidir. Türkçe ile Korece arasında tek ortak kelime olma özelliğine sahiptir. Anlamı ise; el ve kol vuruşlarından çok, ayak tekniklerine önem veren, Uzak Doğu dövüş sanatı demektir. Tarihte ilk tekvando sporu Koryo Medeniyetinin (Kore coğrafyasının eski adı) üç krallığa ayrıldığı dönemde krallıklardan birisi olan Silla krallığındaki asiller ile genç savaşçıların el ve ayakla yaptıkları savunma tekniklerini sistematikleştirmesiyle ortaya çıkmıştır. Uğradığı değişikliklerden sonra da 1905 yılında yarışma sporu olarak tüm dünyaya ilan edilmiştir.

4. Balkon

Balkon kelimesi, Fransızca kökenli olup, “balcon” sözcüğünden dilimize geçmiştir. Sözlük anlamı ise bir yapının genellikle dışarıya doğru çıkmış, çevresi duvar veya parmaklıkla çevrili bölümü olarak tanımlanır. Almanca ve Türkçenin ortak kullandığı kelimeler arasında kendine yer bulmuştur. İşin ilginci, ilk tasarlanan balkonlar şu an ki kullandığımız amacıyla tasarlanmamıştır. Tarihteki ilk balkonlar İran ve Mısır Medeniyetlerinde yöneticilerin halkı ayaklarının altlarına alarak konuşup, seslenebilmesi amacıyla tasarlanmıştır. Daha sonrasında Rönesans döneminde tasarlanan balkonlar adeta estetik duran statü sembolü olmuştur. Daha da ilginci Almanca’da Türkçe yazar gibi “balkon” şeklinde yazılmasıdır.

5. Ebeveyn

Hepimizin aşina olduğu ebeveyn kelimesi, dünyadaki birçok dilde ortak kullanılan kelimeler arasındadır. İlk okuduğunuzda batı kökenli bir kelime gibi algılansa da aslında Arapça kökenli bir sözcüktür. Arapça’dan Türkçeye geçmiş ve ortak kullanılmaktadır. Anlamı ise: “anne-baba” olarak tanımlanmaktadır. Arapçadan Türkçeye geçen toplam kelime sayısı TDK Sözlüğünde 6467 olarak ifade edilmektedir. Dilimizde bu kadar çok Arapça kelimenin bulunmasının temel sebebi ülke çoğunluğunun Müslüman olması; ikinci sebebi ise tarih sahnesinde Türklerin, İslamiyet’le Arap medeniyetleri aracılığıyla tanışmış olmasıdır.

6. Mikado

Mikado, Japonca kökenlidir. Japonca ve Türkçe ortak kullanılan kelimelerden biridir. Bu kelimenin iki anlamı olup, ilk anlamı Japon imparatorlarına verilen unvan, ikinci anlamı ise fil dişi, tahta veya kemikten yapılmış küçük çubuklarla oynanan bir oyun. Günümüzde oyun adıyla daha çok kullanılmaktadır. Mikado oyunu ülke ve bölgeye göre isim değişikliği gösterebilmektedir. Ancak bizim dilimizde aynı Japonca’daki anlamıyla kullanılmaktadır. Bilmeyenler için mikado oyunu 41 adet 15 cm’lik çubuklarla oynanır. Çubuklar demet halinde havaya fırlatılır. Havaya fırlatılan çubuklar gelişigüzel masaya dağılır. Buradaki amaç istenilen çubuğu diğer çubuklara değdirmeden dikkatli bir şekilde almaktır.

7. Bikini

Fransızca kökenli bir kelimedir. “İngilizce, Fransızca, Almanca, Japonca, Çince, Korece, Rusça, İtalyanca ve İspanyolca” dilleri ile Türkçenin ortak kullandığı kelimeler arasındadır. Türk Dil Kurumu sözlüğünde; “Deniz, göl, havuz vb. yerlere girerken giyilen iki parçalık kadın giysisi” olarak tanımlanır. İlk bikini 1946 yılında Fransız Mühendis Louis Reard ve ünlü Fransız modacı Jacques Heim tarafından tasarlanmıştır. Bu deniz kıyafetine bikini demelerinin sebebi Büyük Okyanus’ta atom denemelerinin yapıldığı Bikini Adası’ndan esinlenerek tasarlanmış olmasıdır.

8. Tsunami

Japonca kökenli bir kelimedir. Türkçe ve Japoncada ortak olan kelimelerden biri olma özelliği göstermektedir. Türk Dil Kurumu sözlüğündeki anlamı ise: “dev dalgalar” demektir. Kelime Japonca’daki tsu: liman, nami: dalga kelimelerinin birleşik halidir. Bilimsel terim olarak okyanusta suyun tabanındaki depremler, gelgit olayları, volkanik patlamalar gibi doğa olayları sonucu oluşan dev dalgalar anlamına gelmektedir. Tarihin en büyük tsunami olayı ise 26 Aralık 2004 yılında Endonezya’da gerçekleşmiştir.

9. Akupunktur

Almanca ile ortak kullandığımız ve dilimize Almancadan geçen bir kelimedir. Literatürdeki tanımı ise; “Vücudun belirli noktalarına genellikle altın iğne batırarak yapılan Çin’den dünyaya yayılmış bir tedavi biçimi” şeklindedir. Ancak, başka tarihi kaynaklara göre akupunktur ile tedavi yöntemini ilk Uygur Türk’leri keşfetmiş; Çinli’lerin ise geliştirmiş olabileceği beyan edilmektedir. Bunun sebebi 1991 senesinde Alp dağlarında İtalya-Avusturya sınırında yapılan kazı çalışmalarında 5300 senelik bir buz adam cesedi bulmaları ve bu cesedin dövmelerinde Türk’lere özgü motiflerin bulunmasıdır. Ayriyeten buz adamın cesedinde akupunktur iğnelerinin izlerine rastlanması iddiaları daha da güçlendirmiştir. Çin’de keşfedildiği varsayılan Akupunktur tedavisi birçok dilde ortak kullanılan bir kelimedir. Diğer dillerde de aynı şekilde ifade edilirken; Çince de “Zhēn cì” şeklindedir.

10. Astroloji

Astroloji kelimesinin kökeni Eski Yunancada aynı anlama gelen “astrologeía” sözcüğünden gelmektedir. Eski Yunanca’dan Fransızcaya geçtiğinde ise “astroloji” olmuştur. Türkçe ve Fransızca’daki ortak kelimelerden biridir. Anlamı ise astro: yıldız, loji: bilim kelimelerinin birleşmiş hali olan “yıldız bilimi” demektir. Türk Dil Kurumu sözlüğünde yıldız falı olarak da bilinir. Astroloji’nin literatürümüze yıldız falı olarak geçmesinin sebebi; geçmiş dönemlerde özellikle Batı Astrolojisi’nde gökyüzündeki yıldızların konumlarına bakılarak, bilimsel verilere dayandırılmadan insanların geleceği ve psikolojisi hakkında kesin olmayan fikirler üretilmiş olmasıdır.