İnsanlık tarihi ve coğrafya büyük uygarlık ve medeniyetlerin gölgesinde gelişimini sürdürmeye devam ediyor. 5 kıtadan oluşan yer kürede binlerce medeniyet hüküm sürdü, üst üste birikerek harmanlanmış izler bıraktı. Bu izlerin anlaşılabilmesi için dünya tarihinde yer etmiş yönetimlerin incelenmesi şart. Biz de sizler için dünyada şimdiye kadar gelmiş geçmiş en büyük 10 imparatorluk listesini sıraladık. Keyifli okumalar!
1. Osmanlı İmparatorluğu
13 ile 20. yüzyıl arası hüküm sürmüş olan Osmanlı İmparatorluğu, tek hanedanla 600 yılı aşkın olarak büyük bir coğrafyaya yayılmıştır. Doğu Avrupa, Güneybatı Asya ve Kuzey Afrika’ya kadar yayılarak imparatorluğa dönüşen imparatorluk, hoşgörü politikası ve kültürüyle topraklarına kattığı uygarlıkları uzun zaman himayesi altında tutmayı başarmıştır. 20. yüzyıl başlarında değişen dünya düzenine ayak uyduramadığı için ve milliyetçilik etkisinin çok uluslu yapısını etkilemesinden dolayı yıkılmıştır.
2. Roma İmparatorluğu
M.Ö 1. yüzyılda Augustus önderliğinde İtalya’da kurulan Roma, sınırlarını kısa süre içerisinde genişleterek antik dünyanın en büyük imparatorluğu haline geldi. Kuruluşunun ilk 200 yılı barış ve huzur yılları olarak bilindiğinden ‘Pax Romana’ olarak adlandırılmıştır. Bugünkü sınırlar düşünüldüğünde Türkiye, Mısır, Yunanistan, İtalya, Almanya, Fransa, İngiltere, İspanya, Portekiz gibi pek çok ülke Roma İmparatorluğu sınırları içerisindeydi. Varlığını doğu ve batı Roma olarak sürdüren imparatorluk sanat, mimari, hukuk gibi alanlarda temel ölçütlerin öncüsü olmuştur.
3. Asya Hun İmparatorluğu
Tarihi kaynaklarda Büyük Hun İmparatorluğu olarak geçen devlet, ilk Türk devleti olarak bilinir. Siyasi teşkilatlanmanın ve Türk ordu sisteminin temelleri atılarak çağdaşlarına ve sonraki Türk devletlerine örnek olmuştur. Hunları bütün dünyaya tanıtan ve en parlak dönemini yaşatan hükümdarı Mete Han, Çin üzerine düzenlediği akınlarla Çin Seddinin yapımına sebep olmuştur. Mete’nin ölümüyle birlikte başlayan taht kavgaları ve Çin baskıları sonucu dağılan imparatorlukla ilgili bilgileri Çin kaynaklarından öğrenmekteyiz.
4. Rus İmparatorluğu
Rusya Çarlığı, 1721 yılında Çar I. Petro tarafından İmparatorluk haline getirilmiştir. Rusların kurduğu ilk devlet olan Kiev Knezliğini’nin Moğollar tarafından yıkılmasının ardından Çarlık olarak varlığını devam etmiştir. Rus Çarlığı, Deli Petro sayesinde süper güç haline gelecek olan imparatorluğa geçiş yapmıştır. Rus imparatorluğu ise dünyada gelmiş geçmiş en büyük ve ilk 10 imparatorluk arasında yer almıştır.
5. Britanya İmparatorluğu
Dünya tarihinde en geniş topraklara sahip olan imparatorluk, 15. yüzyıl sonlarındaki Portekiz ve İspanya ile başlayan deniz keşiflerinin bir sonucu olarak karşımıza çıkar. ‘Üzerinde güneş batmayan imparatorluk’ olarak adlandırılırdı. İskoçya, Galler ve İngiltere’nin sınırları içerisinde yer aldığı bu imparatorluk, İrlanda’nın doğusunda yer alıyor. Son kolonilerinden biri olan Zimbabwe 1980 yılında bağımsızlığına kavuştu. Ardından 1997 yılında Hong Kong’un da ayrılmasıyla Britanya İmparatorluğu sona erdi.
6. Babür İmparatorluğu
Büyük Timur İmparatorluğu’nun zayıflayıp yıkılmasından sonra, Hindistan’da kurulan ikinci Türk devleti olan Babürler Timur Devleti’nin temsilcisidir. 1723 yılında Delhi ve Haydarabat olarak ikiye ayrılan devlet İngilizlerle yapılan savaşı kaybederek 1858’de yıkılmıştır. Hindistan’da İslami yaşama büyük önem veren hükümdarlar, dinin yayılmasında büyük önem taşırlar. Babürname adlı eserde devletin idari, ahlaki, fikri ve edebi hayatı yalın ve samimi bir dil ile anlatılmıştır.
7. Moğol İmparatorluğu
Cengiz Han’ın toplu bir devlet haline getirmesinden önce göçebe olarak yaşayan Moğollar, kendi dillerine sahip bir topluluktu. 1206-1294 yılları arasında yaşayan devlet, kısa zamanda her yöne yayılarak tarihin bitişik sınırlara sahip en büyük imparatorluğu haline geldi. Dünya tarihinin en büyük askeri liderleri arasında kabul edilen Cengiz Han, liyakata bağlı bir ordu oluşturarak bu başarılara imza atmıştır. Cengiz Han yaları ve seferleriyle pek çok toplum üzerinde derin izler bırakmıştır. Yıkıcı ve tahribata yönelik izler tarih sahnesinde izlenebilir durumdadır.
8. Emevi Devleti
661 yılında Muaviye tarafından kurulan bu devlete Ümeyye devleti de denilmiştir. Horasan, Kuzey Afrika ve İstanbul üzerine seferler düzenleyen Emeviler, Semerkant ve Buhara’yı fethetmiştir. Halifeliği saltanata dönüştüren Muaviye pek çok iç karışıklığa sebep olarak Kerbela Olayı’nın yaşanmasına da sebep olmuştur. Arap milliyetçiliği ile kötü bir ünü olan Emeviler 750 yılında tarih sahnesinden silindi. İslam mimarisinde Şam Emeviye Camisi ve bazı hamamları İslamiyet’in erken dönemlerindeki sanat anlayışına ışık tutar niteliktedir.
9. Sasani İmparatorluğu
226 yılında kurulan, 651 yılında yıkılan Sasaniler bugünkü İran, Irak, Ermenistan, Afganistan, Türkiye’nin doğusu, Suriye’nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan’ı kapsıyordu. En parlak dönemini 6. yüzyılda Keyhüsrev döneminde yaşayan imparatorluk, Akhaimenid devletini yaşatmaya çalışıyordu. Taht kavgalarının sıklıkla yaşandığı imparatorlukta merkezi otoritenin zayıflamasıyla Sasani İmparatorluğu yıkıldı. Kültür-sanat alanında bıraktığı eserler doğu kültürünün en ilgi çekici eserleri arasındadır.
10. Japon İmparatorluğu
Japon adalarına ilk yerleşenler M.Ö 8 bin yıl öncesine dayanıyor. 538 yılında Budizm’in Kore’den adalara gelmesiyle Japon tarih döneminin başladığı kabul ediliyor. Yüzyıllar boyunca feodal bir şekilde yönetilen topluluk içe dönük bir imparatorluktu. 1854’te Matthew ve ABD Donanması’na ait Siyah Gemiler, Kanagawa Sözleşmesi ile Japonya’yı dış dünyaya açılmaya zorladı. 2. Dünya Savaşı’ndan sonra hızla toparlanan devlette egemenlik sadece Japon halkının iradesi altındadır. Japon hükümdar tarihleri boyunca shinto rahipliği ile ilgilenmişler, ve askeri diktatörler olan shogunlara boyun eğmişlerdir. Meiji döneminde samurai gücünün etkisi altında ilk imparatorları olsa da, Japon kültüründe imparatorlar sembolik bir anlam taşır.
