Yerkürenin milyarlarca canlıya ev sahipliği yaptığı herkesçe bilinmekte. Besin zincirinin en üst kısmında yer alan insanlar, hayatlarını sürdürebilmek adına birçok şey icat etmiş ve sürekli olarak gelişmiştir. Geliştirilen bu eşyaların elbette belirli bir kullanım zamanı bulunmakta. Doğaya atılan atıklar, misafiri olduğumuz yerkürede aylarca, hatta yıllarca kalır ve yok olmaz. Yaşadığımız gezegene sahip çıkmak için hangi atık, kaç yılda kaybolur bilmemiz gerekir. Doğaya en fazla zarar veren maddeleri bilmek, geri dönüşüm yapmamız açısından hem ekonomiye katkı sağlar hem de doğanın korunmasına yardımcı olur. Biz de doğaya en fazla zarar veren 10 tehlikeli madde hakkında araştırmalar yaptık ve sizler için listeledik. Daha bilinçli bir toplum olmamız adına iyi okumalar!
1. Strafor – 2.000.000 yıl
Strafor, ilk olarak 1970 yılında yalıtım malzemesi olarak üretilmiştir. Özellikle ısı ve ses yalıtımında inşaat sektöründe sıkça kullanılan strafor, kırılgan bir madde değildir ve basınca dayanıklıdır. Straforun kalınlığı sabit kalır, zamanla incelmez. Yalıtım malzemesi olarak üretilen strafor şimdilerde hamburger kutusu, tek kullanımlık bardak ve kahve kapları yapımında kullanılmaktadır. Strafor en zor çözülen ve doğaya en fazla zarar veren maddelerin başında gelir ve yok olma süresi 2 milyon yıldan fazladır.
2. Cam – 4000 yıl
Cam kaplar yiyecek ve içeceklerin saklanması için en uygun maddelerin başında gelir. Kesinlikle geri dönüşüme kazandırılması gereken maddelerden biridir. Cam, doğada en uzun sürede kaybolan atıkların başında gelmektedir. Yok olmaları 4000 yılı bulur. Bu atıkların geri dönüşüme kazandırılması hem çevreye hem de ekonomiye katkı sağlar. Çevreye bırakılan cam atıkların getireceği en büyük tehlikelerden biri de yangınlara sebep olmasıdır. İçecek şişeleri, reçel kavanozları, bardaklar, sürahiler ve araba camları en yaygın görülen cam atıkların başında gelir.
3. Plastik – 1000 yıl
Hayatımızın bir parçası haline gelen plastiklerin ham maddesi gaz, kömür ve petroldür. Dünya petrol rezervinin %5’lik kısmı plastik üretimi için kullanılmaktadır. Plastikler çöpe atıldığı zaman çürümez ve bozulmaz; bu yüzden tüketiciler bilinçli olmalı ve geri dönüşüme katkı sağlamalıdır. Plastiğin doğada yok olması 1000 yıl sürer. Çevreye, suya ve toprağa ciddi zararlar verir. Denize atılan plastikler, canlılar tarafından gıda olarak algılanmaktadır. Yedikleri zaman boğulmalarına ve ölmelerine sebep olur. Ayrıca plastiğin geri dönüştürülmesi israfı önler. Pet şişeler, naylon poşetler, pet bardaklar, su damacanaları ve ambalajlar en çok kullandığımız plastik maddelere örnek olarak verilebilir.
4. Sim Kart – 1000 yıl
Doğaya en fazla zarar veren 10 madde listemizdeki bir diğer tehlike ise sim kartlar. Bu kartların yapımında kullanılan plastikler doğaya ciddi şekilde zarar veriyor ve kaybolmaları 1000 yılı buluyor. Bazı operatör markaları, çevresel ayak izimizi küçültmek amacıyla yarı boyutlarda sim kart üretmeye, böylece kartların yapımında kullanılan plastiği yüzde 50 oranında azaltmaya karar vermiş. Bu girişimle plastik atıkta yılda 340 tondan fazla azalma sağlanacağı belirtilmiştir.
5. Bebek Bezi – 550 yıl
Bebek bezleri en çok tüketilen evsel atık listesinin üçüncü sırasında yer alıyor ve doğada çözünmeyen çöplerin yüzde 30’luk kısmını oluşturuyor. Tek kullanımlık olan bu bebek bezlerinin doğada yok olması 550 yılı buluyor ve bu da gezegenimiz için ciddi bir tehdit oluşturuyor. Bir bebeğin dünyaya geldiği günden itibaren tuvalet eğitimini tamamladığı döneme kadar ortalama 6000 bebek bezi kullanılıyor ve 2 tona yakın atık oluşturuyor. Dünyadaki bebek nüfusu dikkate alındığında ortaya ciddi şekilde çevre kirliliği çıkıyor.
6. Pil – 300 yıl
Pillerin insan sağlığına ve dünyamıza zararı oldukça büyük ve doğada yok olma süresi 300 yıl. Etrafa gelişigüzel atılan piller büyük bir çevre kirliliği oluşturmaktadır. Ayrıca pillerin içindeki zararlı maddeler, çevreye bırakıldığında suya ve toprağa karışarak burada yaşayan canlıları olumsuz yönde etkiler. Cıva, kurşun, kadmiyum, çinko, mangan, lityum ve benzeri kimyasal maddelerden üretilen pillerin çöpe atılmaması; geri dönüşüme kazandırılması gerekir. Bir adet kalem pilin içinde bulunan cıvanın denize atılması durumunda yaklaşık 2 ton balık zehirlenir.
7. Çakmak – 100 yıl
Doğanın en büyük düşmanlarından biri olan plastik, çakmak yapımında da kullanılıyor. Yok olması 100 yılı bulan çakmaklar, doğaya en fazla zarar veren maddeler arasında. Plastik yapımında kullanılan polietilen maddeler oldukça zehirli bir maddedir ve doğa katliamına sebep olabilir. Her yıl plastikten üretilen milyarlarca ürün insanları olduğu kadar kuşları ve deniz canlılarını da etkiliyor. Denize atılan milyonlarca atığın içine dahil olan çakmaklar, balıklar tarafından yemek sanılıyor ve sindiremedikleri için ölmelerine sebep oluyor.
8. Alüminyum – 100 yıl
Doğada en çok rastlanılan elementlerden biri alüminyum. Uzay ve havacılık sanayisinin vazgeçilmezi olan alüminyum, hafif olması ve kolay şekil alması sebebiyle elektrik-elektronik eşyaların, meşrubat kutularının, elektrik kablolarının ve mutfak eşyalarının yapımında kullanılır. Doğada kaybolması 100 yılı bulan alüminyum, çevreye olduğu kadar insan sağlığına da zarar verir. Yemek pişirilirken vazgeçilmez bir materyal olan alüminyum folyo, çeşitli kemik hastalıkları başta olmak üzere, alzheimer gibi nörolojik hastalıklara da yol açar.
9. Sakız – 5 yıl
Sakız, dünyanın her yerinde en fazla görebileceğiniz atıklardan biri haline geldi. Doğada 5 yılda çözünebilen sakızlar, çevre kirliliğine yol açmakla beraber halk ve hayvan sağlığına da etki ediyor. Hastalıkların yayılmasına neden olan sakızlar, çevre için olduğu kadar hayvan sağlığı için de tehlikeli. Kuşlar yerde gördükleri sakızı yemek sanıp yedikleri takdirde nefes alamıyor ve ölüyorlar. Çiğnendikten sonra yere atılan sakızların çevreye verdiği zararın yanı sıra, temizleme maliyetini de unutmamak gerekir.
10. Sigara İzmariti – 1 yıl
Her yıl doğaya yaklaşık 4,5 trilyon sigara izmariti atılıyor. Bilim insanları, sigara izmaritlerinin insan yapımı maddeler içinde doğaya en fazla zarar veren atık olduğunu söyledi. Deniz kıyıları ve şehirlerden toplanan çöpün yüzde 40 ile yüzde 50’lik kısmını sigara izmaritleri oluşturuyor. Araştırmacılar izmaritlerin, bitkilerin gelişmesini engellediğini, bir çeşit biyoplastik olan filtrelere okyanusların diplerinde bile rastlandığını söyledi. İzmaritlerin doğada yok olması ise 1 yıl sürüyor.
