Sebebi ve sonucu ne olursa olsun geride binlerce ve yüzlerce hatta milyonlarca kayıplarla sonuçlanan bir griliktir savaş. Büyük devletlerin çıkar çatışmaları, bilinçsizce hareket edişin sonuçları, kişisel egoların sebebiyle başlayan onlarca savaş olmuştur bu dünyada. İşte bu savaşlardan biri de Vietnam Savaşı’dır. Amerika Birleşik Devletleri’nin de aktif rol aldığı bu savaş milyonlarca insanın ölümüne yol açmıştır. Büyük katliam Vietnam Savaşı hakkında gerçekler ve bu gerçeklerin ne kadar acı olduğunu bir kez daha hatırlayalım. En iyi dersi çıkaracağımız yararlı bir içerik olması dileklerimizle!
1. Vietnam Savaşının Kökenleri
Güneydoğu Asya’da bir ülke olan Vietnam, 19. yüzyıldan beri Fransızların sömürgesi altındaydı. Japon kuvvetleri Vietnam’ı işgal etti. Hem Japon işgalcilerle hem de Fransız sömürge yönetimiyle savaşmak için siyasi lider Ho Chi Minh, Çin ve Sovyet komünizminden ilham alarak Vietnam Bağımsızlık Birliği’ni kurdu. İkinci Dünya Savaşı’ndaki 1945 yenilgisinin ardından Japonya, güçlerini Vietnam’dan çekerek, Fransız eğitimli İmparator Bao Dai’yi kontrolü altından bıraktı. Kontrolü ele geçirmek için bunu bir fırsat olarak gören Ho’nun Viet Minh güçleri, kuzeydeki Hanoi şehrini ele geçirdi. Sonrasında da Ho’nun başkan olduğu Vietnam Demokratik Cumhuriyeti’ni ilan etti.
2. Vietnam Savaşı’nın Başlangıcı
Büyük katliam Vietnam Savaşı hakkında gerçekler konusun 1954’te ABD’nin savaşa aktif katılımı başlar. Ancak bölgede devam eden çatışmalar on yıl öncesine kadar uzanıyordu. Ho’nun komünist güçleri kuzeyde iktidara geldikten sonra, kuzey ve güney orduları arasındaki silahlı çatışmalar başladı. Temmuz 1954’te bir Cenevre konferansında imzalanan antlaşma, Vietnam’ı 17. paralel olarak bilinen enlem boyunca böldü. Kuzey’de Ho ve Güney’de Bao bulunuyordu. Antlaşma ayrıca 1956’da yeniden birleşme için ülke çapında seçim yapılması çağrısında bulundu. 1955’te, güçlü anti-komünist politikacı Ngo Dinh Diem, İmparator Bao’yu, o dönemde genellikle Güney Vietnam olarak anılan Vietnam Cumhuriyeti Hükümeti’nin başkanı olmak için bir kenara itti.
3. Amerika’nın Vietnam Desteği
Başkan Dwight D. Eisenhower Güney Vietnam’a sağlam destek sözü vermişti. Bunun en önemli sebebi, Güney Vietnam yönetiminin anti komünist olmasıydı. Diem’in güvenlik güçleri, Amerikan ordusu ve CIA’nın eğitimi ve teçhizatıyla güneydeki Viet Minh sempatizanlarını alaycı bir şekilde Viet Cong veya Vietnam Komünisti olarak adlandırdı. Birçoğu acımasızca işkenceler gördü. İdam edilenlerle birlikte yaklaşık 100.000 kişiyi tutukladı. 1957’ye gelindiğinde, Viet Cong ve Diem’in baskıcı rejiminin diğer muhalifleri, hükümet yetkililerine ve diğer hedeflere yönelik saldırılarla savaşmaya başladılar ve 1959’da Güney Vietnam ordusuyla çatışmalara girmeye başladılar.
4. Kennedy’nin Domino Teorisi
Başkan John F. Kennedy tarafından 1961’de Güney Vietnam’daki koşulları rapor etmek için gönderilen bir ekip, Diem’in Viet Cong tehdidiyle yüzleşmesine yardımcı olmak için Amerikan askeri, ekonomik ve teknik yardımlarının toplanmasını tavsiye etti. Bir Güneydoğu Asya ülkesi komünizme düştüğünde diğer birçok ülkenin de onu takip edeceğini savunan domino teorisi altında çalışan Kennedy, geniş çaplı bir askeri müdahalede bulunmayı bıraksa da ABD yardımını artırdı. 1962’ye gelindiğinde, Güney Vietnam’daki ABD askeri varlığı, 1950’lerde 800’den az askerle karşılaştırıldığında, yaklaşık 9.000 askere ulaştı.
5. Tonkin Körfezi Krizi
Kennedy’nin Dallas Teksas’ta suikasta kurban gitmesinden üç hafta önce, Kasım 1963’te, kendi generallerinden bazılarının yaptığı bir darbe Diem ve kardeşi Ngo Dinh Nhu’yu devirip öldürmeyi başardı. Güney Vietnam’da ortaya çıkan siyasi istikrarsızlık Kennedy’nin halefi Lyndon B. Johnson ve Savunma Bakanı Robert McNamara’yı ABD askeri ve ekonomik desteğini daha da artırmaya ikna etti. Ağustos 1964’te,torpido botlarının Tonkin Körfezi’nde iki ABD muhripine saldırmasının ardından Johnson, Kuzey Vietnam’daki askeri hedeflere misilleme amaçlı bombalama emri verdi. Kongre ertesi yıl Rolling Thunder Operasyonu kod adlı düzenli bombardıman saldırılarına başladı.
6. Başkan Johnson Dönemi
Johnson, Mart 1965’te Amerikan halkının sağlam desteğiyle ABD savaş kuvvetlerini Vietnam’daki savaşa gönderme kararını verdi. Haziran ayına gelindiğinde, Vietnam’da 82.000 muharebe birliği konuşlandırıldı ve askeri liderler, mücadele eden Güney Vietnam ordusunu desteklemek için 1965’in sonunda 175.000 asker daha istiyordu. Danışmanlarından bazılarının bu tırmanma ve artan savaş karşıtı hareketinin ortasında tüm savaş çabaları hakkındaki endişelerine rağmen Johnson, Temmuz 1965’in sonunda 100.000 askerin ve 1966’da da 100.000 askerin daha derhal sevkine izin verdi. Amerika Birleşik Devletleri, Güney Kore, Tayland, Avustralya ve Yeni Zelanda da Güney Vietnam’da savaşmak için asker gönderdiler.
7. Psikolojik ve Fizyolojik Kötüleşme
Kasım 1967’ye gelindiğinde, Vietnam’daki Amerikan askerlerinin sayısı 500.000’e yaklaşıyordu ve ABD’deki kayıplar 15.058 ölü ve 109.527 yaralanma sayısına ulaşmıştı. Savaş uzadıkça, bazı askerler hükümetin kendilerini orada tutma nedenlerine ve Washington’un savaşın kazanıldığına dair defalarca iddialarına güvenmedi. Savaşın sonraki yıllarında, uyuşturucu kullanımı, travma sonrası stres bozukluğu (PTSD), isyanlar ve askerler tarafından subaylara ve astsubaylara yönelik saldırılar da dahil olmak üzere, Amerikan askerleri hem gönüllüler hem de askerler arasında artan fiziksel ve psikolojik kötüleşme görüldü. Birçok asker intihar etti.
8. Lai Katliamı Protestoları
ABD askerlerinin Mart 1968’de Lai köyünde 400’den fazla silahsız sivili katlettiği ortaya çıktı. Lai’den sonra, çatışma ilerledikçe savaş karşıtı protestolar artmaya devam etti. 1968 ve 1969’da ülke genelinde yüzlerce protesto yürüyüşü ve toplantı yapıldı. 15 Kasım 1969’da 250.000’den fazla Amerikalı barışçıl bir şekilde toplanarak Amerikan birliklerinin Vietnam’dan çekilmesi çağrısında bulundu. Amerikan tarihindeki en büyük savaş karşıtı gösteri Washington DC’de gerçekleşti. Özellikle üniversite kampüslerinde güçlü olan savaş karşıtı hareket Amerikalıları acı bir şekilde böldü. Bazı gençler için savaş, gücenmeye başladıkları kontrolsüz bir otorite biçimini sembolize ediyordu.
9. Vietnam Savaşı’nın Bitişi
Ocak 1973’te, Amerika Birleşik Devletleri ve Kuzey Vietnam, iki ülke arasındaki açık düşmanlıkları sona erdiren nihai bir barış anlaşması imzaladılar. Bununla birlikte, Kuzey ve Güney Vietnam arasındaki savaş, DRV güçlerinin Saygon’u ele geçirip Ho Chi Minh Şehri olarak yeniden adlandırdığı 30 Nisan 1975’e kadar devam etti. Yirmi yıldan fazla süren şiddetli çatışmalar, Vietnam halkına yıkıcı bir zarar vermişti. Yıllarca süren savaştan sonra, tahminen 2 milyon Vietnamlı öldü, 3 milyonu yaralandı ve 12 milyonu da mülteci oldu. Savaş ülkenin altyapısını ve ekonomisini yerle bir etti ve yeniden yapılanma yavaş ilerledi.
10. Savaş Sonrası Vietnam
1976’da Vietnam, Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti olarak birleşti. Ancak sonraki 15 yıl boyunca, komşu Çin ve Kamboçya ile çatışmalar da dahil olmak üzere düzensiz şiddet devam etti. 1986’da uygulamaya konulan geniş bir serbest piyasa politikası altında ekonomi, petrol ihracat gelirleri ve yabancı sermaye akışı ile hızlanarak iyileşmeye başladı. Vietnam ile ABD arasındaki ticari ve diplomatik ilişkiler 1990’larda yeniden başladı. Amerika Birleşik Devletleri’nde, büyük katliam Vietnam Savaşı hakkında gerçekler ve etkileri, son birlikler 1973’te ülkelerine döndükten sonra uzun süre devam etti.
