Günümüzde şehirlerde yıkılan veya yenilenen birçok bina görmek alışılmış bir durum. Pek çok ev ve iş yerlerinin bulunduğu şehirlerdeki bu görünüm gittikçe yaygın bir durum haline gelmiştir. Antik dünyanın en etkileyici yapılarına bakıldığında yüzlerce hatta binlerce yıldır ayakta kalan ve en görkemli olanlarını bugünle karşılaştırdığımızda dünyanın bu 10 harikası alışılmışın dışında ve zamana karşı direnen yapılar olmuştur. Bugün hala ziyaret edilebilecek olan dünyanın en ilgi çekici harikalardan bazılarını sizler için derledik. Olağanüstü mimari harikası, sanatsal ve kültürel açıdan önemli bir değer taşıyan bu antik şehirleri keşfedin. Keyifli okumalar!
1. Derinkuyu, Türkiye
Derinkuyu, Nevşehir ilinin Derinkuyu ilçesinde bulunan çok katlı eski bir yeraltı şehridir. Yaklaşık 60 metre (200 fit) derinliğe kadar uzanan, besi hayvanı ve yiyecek depolarıyla birlikte ortalama 20.000 kişiyi barındırabilecek kadar büyüktür. Türkiye’deki kazılan en büyük yeraltı şehridir ve Kapadokya’da bulunan birkaç yeraltı kompleksinden biridir. M.Ö. 7. ve 8. yüzyıllar arasında inşa edilen yeraltı kompleksi, yağmacı orduların saldırılarına karşı savunmak için inşa edilmiştir. Geçici bir barınak olarak tasarlanmış olsa da, olanakları oldukça kapsamlı düşünülmüştür. Yeraltı şehrinde yaklaşık 600 kapı, temiz hava sağlamak için 15.000 havalandırma kanalı, ayrıca çok sayıda şarap imalathanesi, kiler, geçitler, tüneller ve koridorlar yapılmıştır.
2. Newgrange, İrlanda
Newgrange’da bulunan devasa yuvarlak şekildeki yapı, İrlanda’nın County Meath bölgesinin oldukça yeşil ovalarına inşa edilmiştir. M.Ö. 3.200 civarında Neolitik döneme ait yapı Mısır piramitlerinden daha eski bir dönemde inşa edilmiştir. Bu antik site, taş bir geçit ve iç odalara sahip büyük dairesel bir höyükten oluşmaktadır. Önünde istinat duvarı bulunan höyüğün etrafı oymalı bordür taşları ile çevrelenmiştir. İçinde bulunan odalarda mezar, adak sunuları, insan kemikleri gibi kalıntılar bulunmuştur. Buluntularla birlikte elde edilen bilgiler sonucunda yapının dini önemi olduğu tahmin edilmiştir. Güneşin yükseldiği vakitte yapı güneş ile aynı hizada ve ışığı iç odayı dolduracak şekilde düşünülmüştür. Avrupa’daki önemli megalitik yapılardan biri olarak kabul edilmiştir.
3. Ajanta Mağaraları, Hindistan
Hindistan’da bulunan Aurangabad şehrinin yaklaşık 100 km kuzeydoğusunda, Ajanta Mağaraları, Hint kaya mimarisinin geldiği zirve nokta olarak kabul edilmiştir. Mağaralarda, yüz ifadelerinin ustalıkla kullanıldığı çizimler ve kazımalar bulunmuştur. Bu çizimlerden Budist felsefesi hakkında bilgiler edinilmiştir. Unesco dünya mirası listesine alınan Ajanta kayalarının Hint sanatını etkilediği düşünülmüştür. Ajanta’daki ilk Budist mağara anıtları, M.Ö. 2. ve 1. yüzyıllarda yapılmıştır. M.S. 5. ve 6. yüzyıllarda, orijinal gruba kapsamlı bir şekilde dekore edilmiş birçok mağara eklenmiştir. Yaklaşık 30 tane Budist kaya mezarları bulunmuştur. İngiliz tarihçi William Dalrymple, Ajanta Mağaralarını “antik dünyanın en büyük harikalarından biri” olarak adlandırmıştır.
4. Çin Seddi, Çin
Çin Seddi, uzaydan görülebilecek kadar muazzam ve büyük bir yapı olarak inşa edilmiştir. Ülke genelinde o kadar büyük mesafeler boyunca uzanır ki, Çin hükümeti yakın zamanda duvarın daha önce sanıldığından binlerce mil daha uzun olduğunu keşfetmiştir. M.Ö. 3. yüzyıldan itibaren inşa edilmiş ve genişletilmiştir. UNESCO’ya göre duvar, göçebe medeniyetler arasındaki tarımsal çatışmayı önlemek ve savunma amaçlı inşa edilmiştir. Smithsonian Magazine, duvarın tek bir kırılmamış yapı değil, farklı imparatorluklar sırasında inşa edilmiş birden fazla duvar olduğunu söylemiştir. Bugün duvarın çoğu dokunulmamış ve surlar boyunca yürüyüş yapmak isteyen turistler için restore edilmiş, halka açılmış birkaç bölüm yapılmıştır.
5. Stonehenge, İngiltere
Stonehenge, dünyadaki en etkileyici megalitik anıtlardan biri olarak kabul edilmiştir. 5.000 yıl önce oluşturulan yapının taşlarının 30 fit uzunluğunda ve 25 ton ağırlığında olduğu keşfedilmiştir. UNESCO’ya göre Stonehenge, birbiriyle bağlantılı ve benzersiz bir mühendislikle inşa edilmiş ve çok uzak mesafelerden (240 km veya 150 mil uzağa) taşınmış olabilecek iki farklı türde taş kullanılmıştır. Bazı bilim adamları, kayaların mezar anıtları olduğunu öne sürmüşlerdir. The Guardian’a göre, arkeologlar, anıtın buzul çağındaki gündönümü ekseniyle aynı hizada olan bir arazi şeklinde inşa edildiğini doğrulamışlardır. Stonehenge’in inşasının asıl nedeni bilinmemekle beraber, dindar paganlar ve ziyaretçiler geçmişle bağlantı kurmak için yapıyı görmeye gelmişlerdir.
6. Machu Picchu, Peru
Peru dağlarında 80.000 dönümlük bir alana yayılan Machu Picchu, İnka İmparatorluğu’nun inşa ettiği olağanüstü bir yapı olarak adlandırılmıştır. National Geographic, şehrin yaklaşık 500 yıl önce İnkaların çelik, demir veya tekerlek gibi yardımcı materyalleri olmadığı zamanlar inşa edildiğini söylüyor, ancak İnkaların mühendislik ustalığının örnekleri, dağ yamacında sorunsuz bir şekilde kurdukları teraslı tarım arazileri, rampalar ve duvarlarda görülmüştür. UNESCO, bilim adamlarının harabeler arasında çiftçiler için bir mahalle, bir sanayi mahallesi, bir kraliyet mahallesi ve bir dini mahalle de dahil olmak üzere bir dizi ayrı bölümü ortaya çıkardığını söylemiştir. Bir başka özelliği, astronomik gözlemler yapılmasına yardımcı olabilecek bir bölge üzerinde olması olmuştur.
7. Parthenon, Yunanistan
Atina, Akropolis’in tepesindeki Parthenon, dünyanın en ünlü binalarından biri olmuştur. Antik dünyanın devasa tapınağının inşası M.Ö. 447’de yapılmış ve bu en görkemli Parthenon yapısı dünyanın 10 harikası içinde adı geçen tapınak olarak M.Ö. 432’de tamamlanmıştır. Fildişi, gümüş ve altından yapılmış devasa bir Athena Parthenos heykeline ev sahipliği yapmıştır. 5. yüzyılda heykel yağmalanmıştır ve daha sonra yıkıldığı Konstantinopolis’e götürülmüştür. Uzun tarihler boyunca Parthenon ayrıca kale, kilise, cami ve barut deposu olarak hizmet vermiştir. Yunan sanatının en yüksek noktası olduğu düşünülen yapı tamamen mermerden inşa edilmiştir. Devasa yapının mimarları Iktinos ve Kallikrates’dir. 6. yüzyılda ise bakire Meryem’e adanarak kiliseye çevrilmiştir.
8. Paskalya Adası, Şili
Dünyaca ünlü Moai heykelleri, dünyadaki en izole adalardan biri olan Büyük Okyanus’taki, Şili’nin 3703 km. batısında bulunan Paskalya Adası’nda bulunmuştur. Adanın Polinezyalı sömürgecileri tarafından, çoğunlukla M.S. 1250 ile M.S. 1500 yılları arasında oyulmuştur. Ölen atalarını temsil etmenin yanı sıra, Moai aynı zamanda yaşayan güçlü veya eski şeflerin vücut bulmuş hali olarak görülmüştür. Paro adı verilen dikilmiş en uzun Moai neredeyse 10 metre (33 ft) yüksekliğinde ve 75 ton ağırlığında bulunmuştur. Avrupalılar adayı ilk ziyaret ettiklerinde heykeller sağlam bulunmaktaydı, ancak çoğu klanlar arasındaki daha sonraki çatışmalarda yıkılmıştır. Bugün yaklaşık 50 Moai heykeli Paskalya Adası’nda ve başka yerlerdeki müzelerde yeniden dikilmiştir.
9. Angkor Vat, Kamboçya
Güneydoğu Asya anakarasının güneyinde yer alan 181,035 km² alana yayılan, kuzeybatıda Tayland, kuzeydoğuda Laos, doğuda Vietnam ve güneybatıda Tayland Körfezi ile çevrili olan bölgede Kamboçya’nın kuzeyinde Angkor antik şehri bulunmuştur. Ülkenin bayrağının sembolü haline gelen Angkor Vat, M.S. 9. yüzyıldan 15. yüzyıla kadar Khmer İmparatorluğu’nun çeşitli başkentlerinin muhteşem kalıntılarını içeren geniş bir tapınak kompleksi olmuştur. Bu geniş bölge, dünyanın en büyük tek dini anıtı olan ünlü Angkor Vat tapınağını ve çok sayıda masif taş yüzüyle Bayon tapınağını (Angkor Thom’da) içermişlerdir. Uzun tarihi boyunca Angkor, Hinduizm’den Budizm’e birçok din değişikliği yaşamış ve çeşitli kültürlerin izlerini taşımıştır.
10. Teotihuacan, Meksika
M.Ö. 2. yüzyılda Meksika vadisinde yaşamış yeni bir uygarlığın varlığı ortaya çıkmıştır. Bu uygarlık gelişmiş Teotihuacán metropolünü ve devasa basamaklı piramitlerini inşa etmiştir. Güneş Piramidi M.S. 100 civarında inşa edilmiş ve 75 metre (246 ft) yüksekliğinde olması onu Teotihuacán’daki ve Mezoamerika’daki en büyük binalardan biri yapmıştır. Daha küçük olan Ay Piramidi’nin inşası bir asır sonra başlamış ve M.S. 450’de tamamlanmıştır. Bölgenin bu en görkemli Teotihuacán imparatorluğunun çöküşünden yedi yüzyıl sonra piramitler antik dünyanın önemli uygarlıklarından Aztekler tarafından kullanılarak dünyanın bu 10 harikası arasındaki yapı bir hac yeri haline gelmiştir.
Çok faydalı bir içerik