Şapka ilk olarak M.Ö. 3200 yıllarında mezar kalıntılarında çizili görsellerde fark edilmiştir. İncelenen bu görsellerde hasırdan yapılmış bir şapka giyen erkek olduğu gözlemlenmiştir. O zamandan bugüne kadar kullanılan tüm şapkalar, hava şartlarından korunmanın dışına çıkmış, hatta sembol olmuşlardır. Aksesuar olmanın çok daha ötesine geçen bu şapkalar kimi zaman sosyal statüleri, inançları, ülkeleri aynı zamanda görüşleri temsil ederek sembol olmuş ve günümüze kadar gelmişlerdir. Biz de bu anlam yüklü şapkaları sizler için listeledik. Keyifli okumalar!
1. Retro Şıklığın Temsilcisi Fötr Şapka
Fötr sözcüğü 1882 yılında sahnelenen Victorien Sardou’nun oyunundan gelmektedir. Oyunun başkahramanı fötre çok benzeyen bir şapka takmıştır. Böylece 20. yüzyılın başlarında fötr şapkası, şıklığı temsil etmeye başlamıştır. Öncesinde bu tarz şapkalar genelde yasak bölgelerde gansterlerle ve onları yakalamaya çalışan dedektiflerle özdeşleştirilmiştir fakat daha naif bir görünüme sahip fötr şapkanın popülerleşmesi, bu tarz şapkaların çok farklı giyim stillerinde kullanılmasını sağlamıştır. Sonrasında ise takım elbiseler ile kullanılmaya başlanması özellikle Amerika’da fötr şapkaların resmi giyimin vazgeçilmezi olarak kabul edilmesine sebep olmuştur. Ülkemizde de başta Atatürk olmak üzere birçok saygın kişi ile özdeşleşmiş olan fötr şapka çok yaygın kullanılmıştır. Halen de tüm dünyada kadın ve erkek fark etmeksizin şıklık sembolü olarak benimsenmektedir. Ayrıca Fötr şapka, Indiana Jones karakteriyle de dünyada tanınır hale gelmiş ve kara film karakterlerinin ayrılmaz bir bütünü olmuştur.
2. Western Tarzının Vazgeçilmezi Kovboy Şapka
Stetson şapka, kovboyların varoluşundan itibaren ikonik görüntüsünün en belirleyici özelliğidir. İlk kovboy şapkası 1865 senesinde Amerika’nın iç savaşı esnasında John B. Stetson tarafından tasarlanmıştır. Dönemin ünlü şapkacısı John Stetson ilk tasarımlarını şimdiki gibi yuvarlak ve kavisli üretmemiştir fakat ilerleyen dönemde önce hava koşullarına karşı korusun sonra da şıklık kazansın diye şekli geliştirilmiştir. Şıklık kısmı da tavşan ve kunduz gibi küçük hayvanlardan elde edilen ince tüyler kullanılarak sağlanmıştır. Bu tasarlanan son haliyle de batı ülkelerinin en çok bilinen aksesuarlarından biri olmayı başarmıştır. Daha sonraki dönemlerde ise aksesuar olmanın çok daha ötesine geçen bu şapkalar Meksika’daki country müzik sanatçılarının benimsediği bir sembol olmuş. Sadece bu sanatçıları temsil etmeyen stetson şapkalar, Kuzey Amerika’da rodeo katılımcıları gibi birçok yerde de ikonik olarak kullanılmıştır.
3. Kraliyet Davetlerinin Gözdesi Silindir Şapka
Bilinen ilk silindir şapka M.S. 1797’de John Hetherington tarafından tasarlamıştır. Üretilmesiyle beyefendiler kullanmaya başlamış ve görünüşleri değişmiştir fakat aynı dönemde Fransa’da kraliyet davetlerinde eğlence için kralların özel hokkabazları tarafından da kullanılmaya başlanmıştır. Yine yakın zamanlarda şıklığından dolayı takım elbise ve smokinlerin tamamlayıcısı olarak günlük yaşamda kullanılmaya başlamıştır. Hatta genel olarak devletlerin üst düzey görevlileri tarafından kullanılan bir şapka olmuştur ancak bir dönem Atatürk’ün de taktığı bu şapkalar ilerleyen dönemde sihirbazlar tarafından daha sık kullanılınca yerine fötr şapka daha çok tercih edilmiştir. En çok bilinirliği ise silindir başlıkların içinden gösterilerde tavşan çıkarılması ile sağlanmıştır. Bu sayede silindir şapkalar sihirbazlar için aksesuar olmanın çok ötesine geçen bir sembol olmuştur. Halen de günümüzde hokkabazlar tarafından yaygın olarak kullanılmaya devam etmektedir.
4. Her Dönem Bir Akımı Temsil Eden Bere
Bere ilk olarak 19. yüzyılda Fransa, İspanya ve çevre ülkelerde üretilmiştir. Bu bereler, dünya da öncelikle birçok askeri üniformanın temel parçası olarak giyilmiştir. Halen askeri üniformalarda kullanılan bereler tarihte Che Guevara ile siyasi sembol olarak ta tanımlanmıştır. Che’nin taktığı kızıl yıldızlı bereler uzun yıllar benzer görüşteki insanların en bilinen aksesuarı olmuştur. Halen aynı amaçlarla da talep gören bereler yıllar içerisinde birçok akımı da temsil etmiştir. İlerleyen dönemlerde şekil değiştiren bere, kimi zaman Fransız beresi olarak şık kadını temsil ederken kimi zaman asi hareketin sembolü kabul edilmiş ve kullanılmıştır. Bu kullanışlı yapıdaki yumuşak ve çok amaçlı ürün ısıtma özelliği ile de en yaygın kullanılan şapka olmayı başarmıştır. Aslında bu şapkalar her ne kadar günlük kullanıma uygun gözükse de, eski tarihlerde aksesuar olmanın ötesine geçen birer sembol olmuş ve özellikle askeri düzende tercih edilmiştir.
5. Meksika’nın Sıcak Sembolü Sombrero Şapka
Meksika şapkası olarak bilinen Sombrero; güneşten en çok koruyan şapka türlerinden biridir. Bu şapkalar ilk olarak Meksika’da üretilmiştir. Ancak daha sonraki dönemlerde İspanya aracılığı ile tüm dünyaya yayılmış ve ülkenin sembolü haline gelmiştir. Bu koruyuculuğu yüksek şapka İspanya’nın desteği sayesinde yayılınca, İspanyolca gölge manasına gelen sombradan yola çıkarak adlandırılmıştır çünkü bu şapkayı taktığınızda yüzünüz her zaman gölge olacaktır. Sıcak iklimi ile meşhur olan Meksika’nın bu şapkası ülkede yaygınca kullanılmaktadır. Özellikle el yapımı türleri ülkenin en yaygın turistik sembolüdür. Ayrıca bir yerin Meksika’ya özgü olduğunu gösteren en başlıca dekorlardan biridir. Desenlerinin ihtişamı sayesinde samandan yapılmış bu örgülü şapkalar değerinin çok üzerinde bir itibar kazanmıştır. Başta yoksullar için yapılan bu şapka desenleri sayesinde zengin kesimde de hitap etmiştir. Bu sebeple Latin Amerika gibi ülkeler bu şapkayı devlet sembolü olarak kabul etmiştir.
6. Her Dönem Gülümseten Melon Şapka
Melon şapka, 1850’li senelerde İngiliz Thomas William Coke tarafından tasarlanmıştır. Asıl üretim amacı dönem insanlarının at üzerindeyken ağaç dallarından korunmasıdır. Bu yüzden iç kısmı ve kenarları sert takviyeli olarak yapılmıştır. Ayrıca bu yapıdaki diğer şapkalara nazaran rüzgar da kolay uçmayan yapıda olması da o dönemde kullanımını oldukça arttırmıştır. Sonrasında 1914’lü yıllarda melon şapkalı Şarlo karakterine hayat veren Charlie Chaplin ile hayatımızda bir sembol olarak yer almaya başlamıştır. Bu süreç şapkayı o kadar değerli kılmıştır ki 1960’larda Londra beyefendilerinin ayrılmaz bir parçası olarak kullanılmaya devam etmiştir. Günümüze kadar da gelebilmiş melon şapka, her ne kadar şekil olarak fötr şapkaya benzetilse bir kesim için hem kullanım amacı hem de sert ve dışa bombeli üst kısmıyla oldukça farklı kabul edilmektedir.
7. Halk ile Burjuvanın Ortak Zevki Kasket Şapka
Kasket aslında Fransızca kökenli bir kelimedir fakat uzun yıllardır kullanılması sebebi ile dilimizde girmiştir ve önü siperli başlık manasına gelmektedir. Dünyanın birçok yerinde kullanılan bu şapka Atatürk ile birlikte ülkemizde ilk olarak köylerde kullanılmıştır. Yöresel giyimde kullanılan şapkanın bölgedeki adı sekiz köşedir. Elazığ’a özgü olan ve ülkede yayılan sekiz köşe kasketin her bir köşesinin farklı bir anlam taşıdığı belirtilmektedir. Bu taşıdığı sembolik anlamlarda kasketin yaygın olarak kullanılmasını sağlamıştır. Sonraki yıllarda Hamburg Belediye Başkanı dönemin siyasetçisi Ecevit’e bu şapkayı hediye etmiş ve Ecevit şapkayı bir daha çıkarmamıştır. Başbakanlık ta yapan Ecevit’in vazgeçmediği kasketi bu sebeple ülkemizde bir sembol haline gelmiştir. Günümüz dünyasında ise Davit Beckham’ın vazgeçemediği aksesuarı olan kasket, rekorlar kıran Peaky Blinders dizisinde de kullanılmış ve birçok alanda sembol olan bir aksesuar haline gelmiştir.
8. Tüm Zamanların Vazgeçilmezi Beyzbol Şapka
Sokak Modasının en çok kullanılan aksesuarı olan Beyzbol şapkası, ilk olarak 18. yüzyılda Beyzbol oyuncularının kendi takımlarını temsil etmek için giyilmiştir. Bu eski dönemlerde şapkalar yün ve deriden yapılmıştır ancak sonradan çok kullanışlı bulunan bu şapka, çeşitli tasarım ve kumaş stilleriyle birçok türde üretilmiştir. 19. yüzyıla yaklaşırken ise beyzbol şapkası sahadan çıkmaya ve önemli bir aksesuar olarak kitlelerin eline geçmeye başlamıştır. Beyzbol şapkası artık küresel bir favori olduğu için tüm markalar, spor yapan müzisyenler ve kendi şehir takımlarını temsil eden müzisyenler ile birlikte Amerika kültürüne yerleşmiştir. 1980’den sonra ise Amerika’nın ardından dünyanın en yaygın sportif mesajını veren aksesuar olmuştur. Bu sebeple tüm dünyanın da en yaygın kullanılan hem sokak modası temsilcisi hem de şapkası kabul edilmiştir. Böylece her kesimin cinsiyet ve yaş ayrımı olmadan kullandığı bir şapka haline gelmiştir.
9. Soğuk Rusya’nın Isıtan Şapkası Uşhanka
Uşhanka, soğuk havası ile bilinen Rusya’nın çetin kış şartlarından korunmak için 17. yüzyılda geliştirdiği bir şapkadır. Önceleri antik şehirlerde kullanılan ve kulaklı yapısı ile farklılık gösteren bu aksesuar tüm dünyada kullanılmış olsa da Rusya’nın en sembolik ürünlerindendir. Bu şapkaların İngiliz savaşı döneminde havacı askerlerin kullanmaya başlaması ve yüksek koruma özelliğinin gözlemlenmesi ile bilinirliği artmıştır. Böylece Rus askeri üniformasının da önemli bir parçası olan ve Rus kalpağı denen bu şapkalar hızla yayılmıştır. Gerçek hayvan kürkünden üretilen bu ürünlerin -70 dereceye kadar koruduğu belirtilmektedir. Özellikle Norveç gibi kışı ağır geçiren ülkelerde geliştirilerek ve yeni isimler alarak üretilen bu şapka o bölgelerde de oldukça yaygındır. Hatta Rusya ile özdeşleşen bu şapkalar çok uzun bir dönem tüm dünya da simge ve medya sembolü olmayı başarmıştır.
10. Davetlerin Şıklık Sembolü Fescinator Şapka
Büyüleyici anlamına gelen fescinator, 1990’lardan ilk dönemlerde şapkaya atıfta bulunmuştur fakat bu aksesuar ilerleyen dönemlerde daha büyük şekillerde de kullanılmış ve şapka olarak benimsenmiştir. Bazı bölgelerde şapkaya benzerlikleri içeren ara formuna hatinator da denmektedir. Her ne kadar bir şapkanın aksine, işlevi tamamen şıklık olsa da özellikle İngiliz kraliyet davetlerinde kadınların başlıca aksesuarı olmuştur. Hatta bu tarz şapkaların oldukça farklı türlerini görebileceğiniz özel davetler bile düzenlenmektedir. İlk bilinirliği 1871’de gece dışarı çıkarken bir opera başlığı yerine kullanılmasıdır. Sonrasında 1930’larda modası dantel ile süslenerek yeniden tanımlanmış, davetlerin yanı sıra gelinlerin de başlıca aksesuarlarından olmuştur. Günümüzde halen kullanılan bu büyüleyici sembol şapkalar, özellikle İngiliz davetlerinde kadınlar için aksesuar olmanın ötesine geçen bir şıklık ifadesidir.