Ülkemiz, doğasıyla, havasıyla ve bereketli topraklarıyla ne kadar zenginse yer altı zenginlikleri bakımından da göz kamaştıran nadir ülkelerden biridir. Özellikle karmaşık jeolojik yapısı sonucunda hemen her bölgede oluşan maden yatakları, ülkenin kalkınmasına büyük etki etmektedir. Dünya ticaretinde satışı yapılan 90 baş madenin en az 77’sine sahip olan Türkiye, bu alanda çoğu ülkeyi geride bırakmaktadır. Özellikle Türkiye’nin sahip olduğu bu zengin ve değerli yer altı kaynakları arasındaki Bor gibi gelecekte önemli bir yere sahip olacak bu madenin, ülkemizde fazla olması ileride dünya piyasasında önemli bir yer edinebileceğimizi göstermektedir. Daha fazla uzatmadan sizleri değerli madenlerimizle baş başa bırakalım. Keyifli okumalar!

1. Bor

Akla gelebilecek her alanda kullanılabilen bu Joker maden, en küçük ama en sert madenlerden biridir. Dünyadaki rezervlerin %73’ü Türkiye’de bulunmaktadır. Temizlik, kimya, savunma sanayi, enerji sektörü, cam sanayi, deterjan ve ilaç sanayi, elektronik sektörü gibi akla gelebilecek her sektörde kullanılabilmektedir. Keşfi antik çağlara kadar uzanan Bor madeni ülkemizde Kütahya, Eskişehir, Balıkesir ve Bursa bölgelerinde bulunmaktadır. Atom numarası 5 olan bu maden, Güneş sisteminde ve dünyada az bulunmasından dolayı nadir ve değerli bir element olarak görülür. Türkiye, dünya Bor üretiminin %59’luk kısmını karşılamaktadır.

2. Kükürt

Antik Yunan’dan beri gizemli bir maden olarak sayılan Kükürt madeni, sarı renkli bir madendir. Kimyasal sembolü “S”dir. Kolay alev alır ve kokusuz, tatsız, yalın, yanıcı ve patlayıcıdır. Eski zamanlardan beri daha çok patlayıcılığından dolayı ateşli silahlarda kullanılmıştır. Pek çok yerde kaydı olan bu madenin Simyacılar için de önemi büyüktü. Her madeni altına çevirebildiğine inanılan “Felsefe Taşı” olduğuna inanılmaktaydı. Doğada çoğu yerde çıkarılan Kükürt, ülkemizde de çıkarılmaktadır. Ağrı, Isparta ve Kütahya’da maden ocakları bulunmaktadır. Bir süre önce Etibank tarafından kapatılan bu ocaklar 2008 yılında tekrar açılmıştır.

3. Demir

Demir madeni, Türkiye’nin birçok yerinde çıkarılan bir madendir. Demir çıkarılan bölgelerin %80’ı Doğu Anadolu Bölgesi’ndedir. Endüstride en çok kullanılan maden olan Demir, dünyada yaygın olan dördüncü mineraldir ve yerkabuğunda da bolca bulunur. Kullanım amacı oldukça geniştir. En basit örneği ilk çağlardan günümüze kadar olan süreçte, mızrak uçlarında, ok uçlarında, sabanlarda, zırhlarda günümüze doğru ise hemen her aletin içinde kullanılmaktadır. Ülkemizde çıkarılan yerlerin başında Sivas, Malatya, Adana, Niğde, Balıkesir bölgeleridir. İşlendiği yerler ise İskenderun, Sivas, İzmir’dir.

4. Manganez

Manganez, Dünyanın her yerinde görülebilen bir maden türüdür. Güney Afrika, Çin, Brezilya ve Türkiye gibi ülkelerde çıkartılan ve işlenen kaynaklardan biridir. Periyodik tablodaki sembolü “Mn” olan Manganez, demiri anımsatan gümüş grisi bir renge sahiptir. Sert fakat çok kırılgan bir yapıdadır. Ülkemizde dağılış açısından oldukça savurgandır. Karadeniz bölgesinde, Trakya bölgesinde, Batı Anadolu’nun bir kısmında ve Orta Anadolu bölgesinde görülmektedir. Artvin, Zonguldak, Erzurum, Balıkesir, Muğla gibi başlıca şehirlerimizde çıkartılır. Türkiye’nin sahip olduğu değerli yer altı kaynakları arasından biridir Manganez.

5. Bakır

Bakır madeni, elektrik ve elektronik aletler üreten şirketler için olmazsa olmaz bir maden türüdür. Kullanım amacına bakıldığında levhalardan kablolara kadar geniş bir yelpazeye sahip olduğu görülür. Günümüzden 8000 yıl önce kullanılmaya başlayan Bakır, önceleri süs eşyaları ve savaş aletleri gibi alanlarda kullanılıyordu. Demir ve alüminyum ile beraber en sık kullanılan maden çeşididir. Günümüzde ise makine ve elektronik alanda kullanımı yaygınlığını korumaktadır. Ülkemizdeki en zengin yataklar arasında Kastamonu, Diyarbakır, Artvin, Rize gibi şehirler bulunur. Dünyanın hemen her bölgesinde rahatlıkla bulunabilir. Periyodik simgesi “Cu”dur. Rengi ise sarımsı ve kahverengi karışımıdır.

6. Krom

Krom, tıpkı demir gibi demir-çelik endüstrisinin vazgeçilmez elementlerinden bir tanesidir. Kullanım alanlarına mutfak eşyaları, gemi, uçak, sokak lambaları, denizaltı gibi sürekli su ile temas edebilecek araçlar girer. Sebebi ise Kromun paslanmaz özelliği olmasındandır. Ülkemiz Krom kaynakları bakımından zengindir. Başlıca kaynaklar arasına Fethiye, Balıkesir, Elâzığ, Bayburt, İskenderun ve Kahramanmaraş girer. Dünyanın en fazla krom üreten ülkeleri arasında bulunan Türkiye, bunun bir kısmını da ihraç eder. Periyodik simgesi “Cr” olarak gösterilir. Türkiye’nin yer altı kaynakları içerisinde sahip olduğu nadir madenlerden biridir. Renk olarak gümüşe yakındır.

7. Boksit

Boksit madeni, Alüminyumsilikat içeren kayaçların tropik yağışların getirdiği şartlar doğrultusunda oluşan bir maden türüdür. Ülkemizde de yatak bakımından sınırlıdır. Genellikle toprağımsı ve kile benzer bir şekilde bulunmaktadır. Demir, manganez, alümin, gibi elementlerin karışımından oluşmuş bir elementtir. Bulunduğu ve çıkartıldığı şehirler içerisinde Konya, Antalya, Hatay, Zonguldak şehirleri bulunmaktadır. İşlenen yer ise Seydişehir’dir. Ülkemizdeki bilinen Boksit rezervleri 68.910.000 tondur. Yani Dünya geneline göre binde 1,8’e tekabül eder. Kullanım alanları içerisinde uçak, otomotiv parçaları ve ev aletleri bulunmaktadır.

8. Cıva

Cıva periyodik tabloda simgesi “Hg” olan bir elementtir. Tehlikeli bir element olmakla beraber kullanım alanı da yaygındır. İngilizce’de “Quicksilver” adıyla bilinir. M.Ö 1500 yıllarında keşfedilmiştir. Aynı zamanda oda sıcaklığında sıvı halde durabilen tek element denilebilir. Renk olarak gümüş ve beyaz karışımı olan bir maddedir. Kullanım alanları içerisinde başta olmak üzere termometreler bulunur. Daha sonra ise Elektrik sektöründe, kuyumculukta, tarım sektöründe, ayna yapımlarında ve dişçilikte dolgu malzemelerinin içerisinde kullanılır. Türkiye’nin sahip olduğu sık rastlanmayan yer altı kaynakları arasındaki Cıva, ülkemizde İzmir, Konya ve Niğde şehirlerinde çıkarılır.

9. Kömür

Isı için yakılan madenlerin başında bulunan kömür madenleri, ülkemizde bolca bulunan madenlerin başında gelir. Dünyada da çoğu ülkede bulunan sıradan madenlerden biridir. Tarihçesi oldukça geçmişe dayanır. Roma döneminden beri kullanılan kömür, demir-çelik sanayisinin çok uzun yıllar hammaddesi olmuştur. Özellikle Sanayi Devrimi’nden sonra önemi de iyice artmıştır. Fakat havaya saldığı yüksek miktarda karbonla büyük hava kirliliğine sebebiyet vermektedir. Ülkemizde başta Zonguldak olmak üzere birkaç farklı şehirde maden ocakları bulunur. Manisa, Bolu, Adana, Amasya gibi yerlerden çıkartılır. Renk olarak siyahtır.

10. Doğal Gaz

Doğal gaz, çağımızda hemen her alanda hayatımızı kolaylaştıran bir maddedir. Tüm dünyada başta olmak üzere Rusya, İran, Azerbaycan gibi komşu ülkelerin sahip olduğu doğal gaz rezervleri dünyadaki doğal gaz rezervlerinin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Ancak ülke olarak fazla kaynağımız bulunmamaktadır. Yenilenemeyen fakat çevreye en az zarar veren bu kaynaklar, ülkemizde Kırklareli Habit Abat, Mardin Çamurlu ve Düzce Akçakoca bölgelerinden çıkartılmaktadır. Bu gazı elektrik enerjisine çeviren santraller ise Bursa, Kırklareli, İstanbul, Balıkesir, İzmir, Samsun ve Ankara gibi şehirlerde bulunur. Kaynağımızın azlığından dolayı doğal gazı ithal etmek durumundayız. En çok ithal ettiğimiz ülkeler arasında Rusya, İran ve Azerbaycan bulunur.