Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

5 dk okuma süresi


Türk edebiyatında dile getirilmesi gereken birçok ilk ve önemli eser vardır. Geçmişten günümüze kadar gelen bu önemli eserler herkes tarafından bilinmektedir. dergiCE olarak Türk edebiyatına öncülük eden bu eserler arasından ilk ve en çok bilinenlerini araştırdık. İlk tiyatro eseri Şair Evlenmesinden, ilk psikolojik roman olan Eylül’e kadar edebiyat alanında ilgisi olanların iyi bildiği ve edebiyat dünyasına yeni katılanların da merakla okuyacağı bu bilgileri sizler için listeledik. İçeriğimizde derya gibi geniş olan edebiyatımızın öncüleri hakkında detaylı bilgiler edinebilirsiniz. Keyifli okumalar dileriz!

1. İlk Tiyatro Eseri

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Edebiyatımızda ilk yerli tiyatro, Şinasi’nin Şair Evlenmesi ismindeki eseridir. Tek perdelik bir komedi özelliği taşıyan bu eser batı tekniğiyle yazılmıştır. Sade ve anlaşılır bir dille ve sahnelenmeye uygun olarak oluşturulmuştur. Şair Evlenmesi, eski ile yeni ve doğu-batı arasındaki bir bağlayıcı köprü görevindedir. Eserin konusu görücü usulü evliliğin sakıncaları üzerinedir. Müştak Bey adında yoksul fakat epey kültürlü bir şair; evlenmek istediği genç Kumru Hanım yerine, çirkin ve cahil Sakine Hanım ile evlenmek zorunda kalır. Bu eserin bir başka özelliği de noktalama işaretlerinin ilk kez burada kullanılmış olmasıdır.

2. İlk Yerli Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Edebiyatımızda önemli eserler arasında yer alan ve edebiyat tarihimiz açısından da çok önemli bir yere sahip olan ilk yerli romanımız Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat’tır. Şemsettin Sami tarafından kaleme alınmıştır. Ayrıca Şemsettin Sami’nin ilk ve tek romanıdır. Romantizm akımından etkilenen bir romandır. Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat 1875 yılında kitap olarak basılmıştır. Dram dolu bir aşk hikayesinin anlatıldığı bir romandır. Ayrıca Batı Edebiyatı tarzında yazılmış olan ilk eser özelliğini de taşımaktadır. Romanda yer alan diyaloglar çok önemli bir yere sahiptir. Eserde görücü usulü evliliğin sakıncaları ele alınmıştır.

3. İlk Köy Romanı

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Edebiyatımızın ilk köy romanı 1890 yılında yayımlanmış olan Karabibik adlı eserdir. 115 sayfalı olan bu kitap, 20. Yüzyılda kaleme alınan köy romanlarının öncüsü olarak kabul edilmektedir. Realizm ögelerinin ön plana çıktığı romanda yazar gerçekçi bir dil kullanmayı tercih etmiştir. Romanın başkarakteri olan bir köylü, Karabibik lakaplıdır. Osmanlı Döneminin son yılları bu roman ile okuyuculara iletilir. Köy edebiyatının köy gerçeklerini gözler önüne sermesi gibi işlevleri de vardır. Bu şekilde yalnız edebiyat dünyasını değil, bütün bir toplumu etkilemiştir. İlk köy romanı olarak kabul edilen Karabibik’in yazarı ise Nabizade Nazım’dır. Tanzimat döneminin en üretken yazarlarındandır.

4. İlk Psikolojik Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

İlk psikolojik roman olma özelliğini taşıyan Eylül romanı, Türk edebiyatında önemli bir yere sahiptir. Mehmet Rauf tarafından kaleme alınmıştır. Osmanlıca olarak kaleme alınan roman ilk kez 1901 senesinde yayımlanmıştır. Kitapta sadakatsizlik teması işlenmiştir. Süreyya Bey ile evli olan Suat Hanıma aşık olan Necip adlı gencin yaşadıkları Türk edebiyatının ilk psikolojik romanında anlatılmaktadır. Olaydan çok yazarın düşünceleri ve hislerine yer verilmiştir. Sadakatsizlik, her karakterin bakış açısıyla değerlendirilip sorgulanır. Romanın en önemli sorularından birisi de, Aşk ve Bağlılık arasından hangisinin daha önemli olduğudur.

5. İlk Realist Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Türk edebiyatında ilk realist roman Araba Sevdası adlı eserdir ve Recaizade Mahmut Ekrem tarafından kaleme alınmıştır. Türk edebiyatına öncülük eden, edebiyatın ilk eserler listesinde yer alan bu eser çok ünlü bir eserdir. 1898 yılında yazılmıştır ve bu tarihte yayınlandıktan sonra Türk edebiyatına girmiştir. İlk realist örneklerinden biri olan Araba Sevdası, Osmanlı Türkçesi ile yazılmıştır. Kitapta geçen batıya özenen Bihruz Bey’e göre Türkçe diğer batı dillerine göre tamamen yetersiz ve kaba bir dildir. Türkler ise medeniyetten uzak bir toplumdur. Her zaman batıya örnek alınması gerektiğini bu eserinde işlemiştir.

6. İlk Edebi Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Türk edebiyatında ilk edebi roman Namık Kemal tarafından yazılan İntibah isimli eserdir. Namık Kemal, bu romanı Kıbrıs’taki Mağusa Kalesi’nde sürgünde bulunduğu sırada kaleme almıştır. Aslında amacı Osmanlıcanın roman yazımına uygun olduğunu göstermektir. Bununla birlikte Osmanlı kültürüne de atıflar yer almaktadır. Romanda romantizm akımının etkisi görünür. Yazar, romana “Son Pişmanlık” adını koymuştur fakat yazarın başlığını yazara danışmadan “İntibah: Sergüzeşt-i Ali Bey” olarak değiştirmiştir. Bazı kısımları da sansürlenmiştir. Bu nedenle romanın özgün metni günümüze ulaşamamıştır.

7. İlk Tarihi Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Türk edebiyatında ilk tarihi roman batılı anlamda Türkçe kaleme alınan Cezmi romanıdır. Namık Kemal’in kaleminden çıkan bu eser Tanzimat döneminin önemli eserlerindendir. Namık Kemal’den önce tarihi roman denemeleri yapılmasına rağmen batılı anlamda ilk eser Cezmi olarak kabul edilmektedir. Eserde İkinci Selim döneminde İranlılar ile yapılan bir savaşta yer alan Cezmi adında bir askerin vatanseverliğini ve yaşadıkları konu edinilmektedir. Tarihi özelliklerinde ortaya koyulduğu romanda aşk ve tutku da yer almaktadır. Dönemin özelliklerini en usta şekilde anlatan tarihi yansıtan bir eserdir.

8. İlk Polisiye Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Türk edebiyatının ilk polisiye romanı Esrar-ı Cinayet’tir. 1884 yılında basılan bu roman Arap harfleriyle basılmıştır. Kitabın yazarı ise Ahmet Midhat’tır. Dönemin en popüler yazarlarından biri olan Ahmet Midhat, yemek tarifleri ve gündelik hayata dair pek çok pratik bilgiye romanlarında yer vermektedir. Bu romanında da dönemin hukuk sistemiyle ilgili pek çok ayrıntıya yer verdiği görülmektedir. Türk edebiyatında “ilklerin yazarı” olarak bilinen Ahmet Mithat Efendi romanı gizemli bir atmosferde kaleme almıştır. İşlenen bir dizi cinayet ve katilin kim olduğunu araştıran dedektifin yaşadıkları anlatılmaktadır. 1554 yılları civarında yazılmıştır.

9. İlk Seyahatname

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Yazarın gezip gördüğü yerlerle ilgili gözlemlerini, incelemelerini bir araya getirerek yazdığı yazıya gezi yazısı yani seyahatname denir. Toplumları, yerleri, adet ve törelerini, doğal ve tarihi güzelliklerini kaleme alarak anlatılması olarak isimlendirilir. İlk gezi yazısı örneği ise Kaptan-ı Derya Seydi Ali Reis’in yazdığı Mir’at Memalik yani Memleketlerin Aynası isimli eserdir. Çağatayca mensur ve manzum şeklinde yazılmıştır. Hint seferine gemiyle giden Seydi Ali Reis, Bağdat’a kara yoluyla döner ve bu dönüş sırasında gezdiği yerleri kitabında anlatır. En çok bilinen gezi yazısı örneği ise Evliya Çelebi’nin yazdığı “Seyahatname” isimli kitabıdır.

10. İlk Çeviri Roman

Türk Edebiyatına Öncülük Eden İlk Eserler

Edebiyatımızda ilk çeviri roman olarak bilinen eser Tercüme-i Telemak’tır ve Yusuf Kamil Paşa çevirmiştir. Fenolen tarafından yazılan “Telemak” adlı eserin Arapçadan Türkçeye çevrilmiş hali “Tercüme-i Telemak” şeklindedir. Türk edebiyatında ilk çeviri roman özelliği taşıdığı için önemi büyük olan bu yapıt, yazar Fenolen tarafından Fransa’nın gelecekteki kralının eğitimi için yazmıştır. Yunan mitolojisinden alınan bir öyküye dayanarak ideal devletin ve devlet adamlarının nasıl olması gerektiğini anlatır. İlk roman çevirisini yapan Yusuf Kamil Paşa ise Osmanlı döneminde sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır ve aynı zamanda şiirlerle de ilgilenmektedir.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
16
Beğen
Mutlu Mutlu
16
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
15
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
2
Üzgün
Olamaz Olamaz
0
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
2
Komik
İlginç İlginç
2
İlginç

Yorum bırak