Kimi zaman gündelik hayatın keşmekeşinden, yaşamın monotonluğundan veya nereye olduğunu bilmediğiniz koşuşturmalardan sıkılırsınız. Hatta bu gibi zamanlarda ruhunuzun en az bedeniniz kadar yorgun olduğunu fark edebilirsiniz. Söz konusu ruh yorgunluğu olduğu zaman devreye çeşitli faaliyetler giriyor. Seçilen faaliyet her ne olursa olsun amaç hayata daha pozitif bakmak, sakinleşmek ve olumlu düşünmek oluyor. Özellikle son zamanlarda tercih edilen faaliyetlerden biri de mandala sanatıdır. Çeşitli çemberlerle ve geometrik şekillerle birlikte oluşturulan birbirinden farklı desenleri renklerle doldururken, aslında bir yandan da zihninizi boşaltıyorsunuz. Fakat aynı zamanda ruhunu dinlendirmek isteyenler için, gizemli mandala çiziminin en ince detayları bulunuyor. Haydi, konu hakkındaki içeriğimize bir göz atalım!
1. Enerjiyi Tutan Kap: Mandala
Mandala köken olarak Sanskritçe’den gelen bir kelimedir. Anlamına bakıldığında daire; yani bir nevi merkez ve başlangıç demektir. Kelimenin köküne inildiğinde ise, enerjiyi tutan kap anlamına geldiği görülmektedir. Mandalanın şekline baktığınızda, ortadaki çemberin başlangıcının ve sonunun olmadığını görürsünüz. Bu manayla bakmak, evrenin sonsuz olduğunu ve bunun da insanın özünde olduğunu göstermektedir. Bu sayede kişinin sonsuzla olan devamlı ilişkisini anımsatarak birlik ve beraberliği temsil etmektedir. Enerjiyi tutan kap olarak görülmesi aslında derin bir anlamı ifade etmektedir. Mandala ile uğraşıldığı sırada, kişinin içinden geçen duyguların mandala aracılığıyla tutulduğuna inanılmaktadır. Yani mandalanın mistik bir çekim kuvveti olduğu inancından ortaya çıkmıştır. Hatta öyle ki psikanalist Carl Jung, mandala sanatını “alt bilincin kendini ifade etme durumu” olarak tanımlamıştır.
2. Mandalada Budizm’in Yoğun Çizgileri
Mandala sanatı Asya inanışlarında, yaşamın hakikatini ve buna bağlı olarak kişinin kendi özünün farkına varmasına yönelik gerçekleştirilen bir çeşit ritüel olarak da bilinmektedir. Bu ritüele Budizm, Hinduizm ve Şintoizm gibi bazı inanışların yaygın olduğu bölgelerde karşılaşılmaktadır. Belli başlı kurallara uygun olarak gerçekleştirilen ritüelin tamamlanması, bazen ayları bulabilmektedir. Bu durum da mandalanın sanatsal tarafının yanı sıra aynı zamanda sabrı da öğreten ruhani bir tarafının olduğunu göstermektedir. Budizm inancından ortaya çıkan mandalanın binlerce yıllık bir tarihi olduğu araştırmalar arasında yerini almaktadır. Budizm’in kurucusu olan ve Buddha adıyla bilinen Siddhartha Gautama’nın öğretileri, yüzyıllardır Asya’da geniş bir coğrafyaya hitap etmektedir. Bundan dolayı da bu sanatsal ritüel, Asya’nın birbirinden farklı bölgelerinde karşımıza çıkmaktadır.
3. Tarih Akışında Mandala
Mandala sanatının tarihteki yerine bakıldığında, yaklaşık 40.000 yıl öncesinde ortaya çıktığı görülmektedir. Özellikle ilk olarak, kişinin hayatına çekmek istediği olumlu düşüncelerini, bir daire şekli aracılığıyla mağara duvarlarına çizmiş olduğu bilinmektedir. Dünya tarihinde Türkiye de dâhil olmak üzere, birçok kültürde mandala sanatının uzun yıllar öncesine dayandığı belirtilmektedir. Özellikle İran, Osmanlı ve Selçuklu dönemlerine ait cami kubbelerinde de bu tarz motifleri görmek mümkündür. Bilinen bu örnekler ayrıca dantellerde, halılarda, el işlemelerinde ve kimi zaman çay tabakları gibi gündelik yaşamın içinde de görülmektedir. Aslında bu durum da mandala sanatını ve onun yaydığı enerjiyi sezgisel olarak bildiğinizi ve farkında olmadan onu yaşamınızın pek çok alanında kullandığınızı göstermektedir. Geçmişten günümüze tarihteki yerini koruyan mandala çiziminin, aynı zamanda ruhunu dinlendirmek isteyenler için çeşitli detayları bulunmaktadır. İşte o detaylardan biri!
4. Mandalada Dairenin Gizemi
Genel olarak mandala desenlerine bakıldığında, kare şeklindeki motifler de dâhil olmak üzere çoğu mandala deseninin dairesel formda olduğu görülmektedir. Bunun nedeni dairenin mandala sanatı için derin bir anlam ifade etmesinden kaynaklanmaktadır. Daire, şekli itibariyle insan bilincini, hayatın bütünlüğünü, yaşamın devamlılığını ve insanın bu süreçteki döngüsünü temsil etmektedir. Herhangi bir mandala deseninde de görüleceği üzere, formlar merkezden başlayarak bütünü oluşturan motiflere sahiptir. Ortaya çıkan bu dairenin bir ucu bedenimize ve aklımıza uzanırken, diğer ucu ise sonsuzluğa uzanmaktadır. Aslına bakarsanız bir daireye baktığınızda kendi ruhunuza bakmış olmaktasınız. Bundan dolayı da mandala sanatı aynı zamanda kişinin kendi içine dönüşünü temsil etmektedir. Dünyadaki tüm enerjiler daire şeklinden üremektedirler. Tüm dairesel motifler yaşayan ve nefes alan canlılara huzur vermektedir.
5. Uzakdoğu ve Mandala İlişkisi
Uzakdoğu bölgesinde köklü bir geçmişe sahip olan mandala sanatı, esas anlamını Hinduizm ve Budizm diniyle kazanmıştır. Budizm dinine mensup kişiler, zihinlerinde yer alan olumsuz duygu ve düşüncelerini boşalttıkları mandalaları yakarak küllerini savurmuşlardır. Bu sayede şifa bulduklarına inanmışlardır. Özellikle mandala ohm adıyla bilinen çalışmalar, mandalanın sakinleştirici etkilerini en yoğun şekilde hissettikleri çalışmalar olarak bilinmektedir. Bir diğer yandan maya mandala olarak bilinen çalışmalar ise kişinin yaratıcı olan akılla birleşme arzusunu yansıtmaktadır. Mandalanın sanscrito adı verilen çalışmaları ise, evrendeki döngünün sembolleştirilmiş halidir. Hinduizm ve Budizm inançlarının yanı sıra Caynizm ve Sihizm gibi diğer Uzakdoğu inançlarında da mandalanın oldukça derin bir yeri bulunmaktadır. Mandala sanatında kullanılan formlar arttıkça, mandalanın yarattığı pozitif etkiler de farklı boyutlar kazanmaktadır.
6. Bilinen Mandala Türleri
Mandala türlerini genel olarak, mistik ve geometrik mandala olmak üzere iki ana başlık altında toplamak mümkündür. Mistik mandala türünde kullanılan motifler, direkt olarak Uzakdoğu kökenli inanç sistemini yansıtmaktadır. Mistik tarafı yoğun ve manevi bakımdan güçlü olan bu motifler sayesinde kişinin içindeki sonsuzluk duygusu açığa çıkartılarak evrenle bütün olması istenmektedir. Bu mandala türünde pek çok kültürel kod ve mesaj, gerek renk seçimleriyle gerekse farklı formlar üzerinden işlenmektedir. Kimi zaman ruhunu dinlendirmek isteyenler için mistik mandala çiziminin detayları da bulunmaktadır. Özellikle Hindistan ve Tibet’te yaygın olan mandalanın bu türü, kağıt üstüne mandala çiziminin dışında kum, taş veya kumaş gibi farklı yüzeylerde de uygulanabilmektedir. Geometrik mandalada ise herhangi bir kültürel kod veya manevi mesaj bulunmamaktadır. Günümüzde mandalanın en fazla bilinen ve tercih edilen çeşidi olmasının nedeni ise, çok geniş bir temaya sahip olmasıdır.
7. Mandala Çizim Çeşitleri
Mandala sanatının rahatlatıcı etkisinden söz etmiştik. Eğer siz de ritüel kısmını hayatınıza çekmek isterseniz öncelikle bir dilek tutmanız yeterlidir. Daha sonra dileğinizin motifin tam ortasında durduğunu hayal etmeniz gerekmektedir. İçinizden geçirdiğiniz iyi enerjinizi bu dileğe yönelterek motifi oluşturduğunuzda, enerjinin pozitif etkisini düşünerek ruhunuzun dinlendiğini hissedebilirsiniz. Fakat bunun dışında sadece ruhunu dinlendirmek isteyenler için basit mandala çiziminin detayları da bulunmaktadır. Dilerseniz kendiniz bir merkezi baz alarak motifinizi oluşturabilir veya hazır mandala baskısını renklendirerek vakit geçirebilirsiniz. Desenleri kendiniz oluşturmak istiyorsanız öncelikle kağıdınızın orta noktasını bulmanız gerekmektedir. Daha sonra bu noktadan geçecek bir + şekliyle silikçe kağıdınızı dört eşit parçaya bölün ve istediğiniz büyüklükte bir daire çizin. Sonrasında daireniz eşit olacak biçimde istediğiniz kadar parçalara ayırmaya devam edebilirsiniz. Daha sonra yay biçiminde motiflerle başlayarak şeklinizi tamamlayabilirsiniz.
8. Mandala Felsefesi
Binlerce yıl öncesinden bugüne kadar hala anlamını koruyan bir gelenek olan mandala sanatı sadece boyama kitaplarında değil gerçek hayatta da varlığını ve amacını korumaya devam etmektedir. Örneğin ABD’nin tarihte yaşadığı büyük facialardan biri olan 11 Eylül saldırılarından sonra, Tibet Budistlerinin ABD’ye özel bir mandala hediye ettiği bilinmektedir. Ruhu dinlendirmenin yanı sıra şifa, iyileştirme ve sabır anlamlarını da taşıyan mandala, yapılış süreciyle de özel bir anlam ifade etmektedir. Yapımı uzun ve bazı çeşitlerine göre zorlu geçmektedir. 60’lı yıllardan sonra mandalanın dünya genelinde de fazla bilinir olmasının temel sebeplerinden biri, yukarıda da bahsi geçen ünlü İsviçreli psikolog Carl Gustav Jung olmuştur. Jung, mandala sanatını kişinin kendini anlama ve kabul etmesinin bir yolu olarak görmüştür. Bu konuya dair pek çok araştırması ve yayınları bulunmaktadır. Bu durum da bu sanatın yalnızca Doğu coğrafyalarında değil Batı’da da tanınmasına yol açmıştır.
9. Mandalanın Ruha Faydaları
Mandala sanatının pek çok faydası bulunmaktadır. Öncellikle çizimi ve boyaması ile kişi kendini ifade etme yolunu bulmaktadır. Bilinçaltında biriktirdiği duyguları dışa vurarak, iç dünyasını keşfetmesini ve ruhuyla birlik halinde olmasını kolaylaştırmaktadır. Aynı zamanda konsantrasyonu artırarak zihni meşgul eden konuları çalışmaya odaklandığında yok etmektedir. Bunun yanı sıra sakinleşmek için mandala çizmek ve boyamak şart değildir, önceden çizilmiş bir mandalaya bakmak da sakinleştirici bir etki yaratmaktadır. Ayrıca simetrik desenlerin kişide var olan uyum algısını harekete geçirerek sakinlik hissi verdiği de bilimsel teoriler arasında yer almaktadır. Renklerin olumlu etkileri de bu konuda göz ardı edilmemeli, bir anlamda renk terapisi olarak düşünülmelidir. Bunlarla birlikte sabrı öğretmektedir. Dünya’yı sembolleştiren, küçük ve zengin motifleri sayesinde kişinin sonsuzla olan ilişkisini hatırlamasını sağlamaktadır. Bu da evrene bakış açısını genişletmesine yardımcı olmaktadır. Bir meditasyon çeşididir ve yapan kişiye de yardımcı olmaktadır.
10. Sabrın ve Sükûnetin Sanatı
Mandala motifleri çoğunlukla biçimin ön planda olduğu eserlerdir. Bu formların içlerine yapılan desenler de renkli kumlar, boyalar ve tabi ki sabırla doldurulmaktadır. Bir mandala ritüelini yapacak olan Budist’in öncelikle mandalanın yapılacağı alanı kutsaması, ilahiler ve ruhani bir müzik eşliğinde mandala üzerinde çalışması gerekmektedir. Mandala çiziminin detayları çoğunlukla yerde yapıldığından dolayı, ruhunu dinlendirmek isteyenler için önemli bir an olarak kabul edilmektedir. Kişi dizlerinin üzerinde ve konuşmadan çalışmasını gerçekleştirmektedir. Sakin bir biçimde kumların desenin üzerine dökülmesi gerekmektedir. Bu şekilde uzun bir zamanda ve sabırla işlenen mandalanın en ilginç kısmı ise tamamlanmasıdır. Büyük bir emek ve sabırla ince ince doldurulan desen tamamlandığında yapan kişi tarafından bozulmaktadır. Mandala ile Budizm felsefesi hakkında bilgi sahibi olmayan biri için bu olay, verilen emeğin ve sabrın heba edilmesi olarak düşünülebilir. Fakat tam tersine Budizm felsefesine göre, var olan her şeyin geçici olduğu anlamına gelmektedir.
