Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

5 dk okuma süresi


İber Yarımadası üzerinde bulunan Portekiz, muhteşem manzaraları, tarihi eserleri ve efsaneleriyle ünlü olan Batı Avrupa ülkesidir. Kültürel miraslarıyla tanınan bu ülkenin birçok tarihi bölgesi, UNESCO tarafından dünya mirası listesine alınmıştır. Portekiz denildiğinde, akla ilk gelen şeylerden biri de fado müziğidir. Fado, 19. yüzyıldan günümüze kadar uzanan, özlenen şeye ya da kimseye hiçbir zaman kavuşulamayacağı duygusunu içinde barındıran “Saudade” kelimesiyle özdeşleşmiş bir Portekiz halk müziği türü. Günlük yaşamdaki hayal kırıklıklarının dile getirildiği bu eserlerde en çok işlenen temalar; nostalji, melankoli ya da yoksul semtlerdeki kadercilik öykülerinden oluşmaktadır. Portekiz’in kültürel miraslarından olan fado müziğine dair bilmedikleriniz bu içeriğimizde sizler için listelendi. Keyifli okumalar!

1. Fado: Denize Karşı Bir Ağıt

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Fado’nun tam bir çevirisi bulunmasa da kelime anlamı olarak kadere ve alın yazısına yakın kabul edilmektedir. Portekiz kadınlarının denizci ya da balıkçı olan sevgililerini denize uğurladıktan sonra umutla geri dönmelerini beklerken, çaresizce gelmeyeceklerini kabullenmeleri üzerine denize karşı yaktıkları ağıtlardan türetildiği rivayet edilmiştir. Bu nedenden dolayı hüzünlerin, acıların, özlemin, nostaljinin, mutluluğun ve aşkın yoğun bir şekilde ifade edildiği, adeta içimize işleyen bir müzik türüdür. Aynı zamanda, Portekiz’e özgü bu halk müziğinin, Kuzey Afrika halk müziğine benzerlik gösterdiği gibi başka iddialar bulunsa da fado’nun kökenine dair tam ve kesin bir bilgiye ulaşılamamaktadır.

2. Klasik Tarz: Lizbon Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Fado’nun adını Portekiz’in kentlerinden alan Lizbon ve Coimbra olmak üzere iki farklı türü bulunmaktadır. Lizbon, Avrupa’nın en renkli başkentlerinden birisi ve tıpkı İstanbul gibi yedi tepe üzerine kurulmuştur. Başkent, şehirdeki önemli konumu nedeniyle müzik kültüründe de önemli rol oynamıştır. Toplumun kenara itilmiş bir kesiminden doğan ve işçi sınıfından izleyicilere hitap eden Lizbon Fado’su, günümüzde daha genele yayılarak popülerlik kazanmıştır. Bu müziği icra eden fadistalar erkek ya da kadın olabildiği gibi müzisyenler tarafından sık sık doğaçlama yapılmaktadır. Ayrıca Lizbon Fado’sunu dinledikten sonra beğendiyseniz, görgü kuralları gereği alkışlamanız gerekmektedir.

3. Bir Öğrenci Ürünü: Coimbra Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Üniversite şehri Coimbra, Portekiz’in kültür başkenti unvanına layık görülen eşsiz bir kent. Akademik geleneklerle yakından bağlantılı olan Coimbra Fado ise üniversiteye gitmek için gitarlarıyla şehre yerleşen öğrenci grupları arasında kendiliğinden ortaya çıkmıştır. Lizbon Fado’sunun yanı sıra erkekler tarafından söylenen tempolu ve neşeli bu müzik türü, sıkı kıyafet yönetmeliğiyle akıllara Hogwarts’ı getirmektedir. Zira bu müzik grupları ve şarkıcıları, pantolon, cüppe ve siyah pelerinden oluşan akademik kıyafetler giymektedirler. Bir mekanda Coimbra Fado’sunu dinledikten sonra beğendiyseniz, alkışlamak yerine öksürmek ise adettendir.

4. İlk Fado Şarkıcısı: Maria Severa Onofriana

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Alfama bölgesinde bir taverna şarkıcısı olan Maria Severa, fado tarihçileri arasında ün kazanan ilk Fadista olarak kabul edilmektedir. Fado’nun popülerleşmesinde büyük emeği geçen Severa, aynı zamanda Lizbon tarzını karakterize eden bir kişilik olarak Portekiz halk müziğinin geleceğine şekil vermiştir. Yoksulluklar içinde yaşayan ünlü Fadista’nın sarsıcı ölümünün ardından, kederli şarkılarını söylerken giydiği koyu renkli şal ise sonraki nesil fadistaları için standart bir aksesuar haline gelmiştir. Daha sonra anlam kazanan bu ritüel, ilk fado şarkıcısı olan Maria Severa’ya bir saygı ifadesi niteliği taşımaktadır.

5. Fado’nun Kraliçesi: Amália Rodrigues

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Hüzünlü sesiyle Fado’nun Kraliçesi unvanını alan Amália Rodrigues, Portekiz halk müziğinin üne kavuşmasında ve Modern Fado’nun ortaya çıkmasında başrol görevini üstlenmektedir. 1999 yılında vefat etmesiyle ülkede üç günlük milli yas ilan edilmiştir. Portekiz’in sanat elçisi unvanını alması kraliçenin ne derece değerli bir kişilik olduğunu anlamamız için önemlidir. Amália Rodrigues’in kendi ifadeleriyle: “Fado, gizemli bir şeydir, onu duyumsamak için insanların ıstırapla doğması, arzuları, tutkuları olmayan, sanki hiç var olmamış biri gibi hissetmesi gerekir…” Hayatı ıstıraplarla dolu olan Amália, Fado söylemek için doğmuş fakat ölümden sonra kraliçe unvanını Mariza’ya bırakmıştır.

6. İnsanlığın Kültürel Mirası: Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Lizbon’nun kederli şarkısı Fado, 2011 yılında UNESCO tarafından İnsanlığın Soyut Olmayan Kültürel Mirası listesine eklenmiştir. UNESCO’ya göre somut olmayan miraslar, kültürler içinde aktarılan gelenekleri ve becerileri içermektedir. Fado’nun dünya çapında tanınmasıyla birlikte Portekizliler bu kültürü korumak adına, eser icra edilmeye başlandığında içeri kimseyi almamak gibi kurallar koymuştur. Aynı zamanda seçkin kimselerin gidebileceği restoranlarda icra edilmesine müsaade edilmiştir. Dinleyecek olanların önceden yerlerini alması ve gösteri esnasında sessizce kulak vermesi gerekmektedir.

7. Salazar Diktatörlüğü: Sansürlü Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Antonio de Oliveira Salazar, 1933-1974 yılları arasında otoriter ve aşırı sağcı rejim olan Estado Novo’nun (Yeni Devlet) lideri ve kurucusu olmuştur. Portekiz diktatörü Salazar’ın faşist yönetim anlayışı; Fado, Fatima, Futbol yani kısaca 3F ile özdeşleşmiş bir şekildedir. Bunun sebebi ise halkın müzik din ve futbol tarafından etkisiz hale getirilmesi olarak yorumlanmıştır. Portekiz halkının şarkısı olan ve güçlü toplumsal değerler içeren fado’ya o dönemde, halkın kültürel ifade şeklini kontrol altına alma amacıyla sansür uygulanmıştır. Bu bağlamda fado’nun acı ve melankolik ifadeleri değiştirilerek kahraman ırk ve güçlü gençlik söylemleri ön plana çıkartılmıştır.

8. Karanfil Devrimi: Özgürlüğüne Kavuşan Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

25 Nisan 1974 günü gerçekleştirilen Karanfil Devrimi, Portekiz’in hakim olduğu otoriter diktatörlükten demokrasiye geçişin başlangıcı niteliğinde olan askeri bir darbedir. Bu devrim, ismini darbeyi yapan askerlerin silah namlularına karanfil takmalarından ve silah kullanmamalarından almıştır. Parlamentoyu ele geçiren askerler ve genç subaylar, ülke çapında kontrolü ele aldıklarını, Salazar diktatörlüğünce yasaklanan “Grandola Vila Morena” şarkısıyla birlikte duyurmuşlardır. Bu devrimle birlikte özgür sesini yitiren Fado ve tüm kültürel etkinlikler üzerindeki sansürler ortadan kaldırılmıştır.

9. Alframa: Fado Evleri

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Fado’yu en iyi dinleyebileceğiniz yer, kuşkusuz içerisinde yemek yenilen ve içki içilen Fado evleridir. Arnavut kaldırımlı dar sokaklarıyla ünlü olan Alfama semti, eski ve geleneksel Fado evleriyle meşhurdur. Yalnız gece açık olan bu evlerde, yemeğinizi yedikten sonra kendinizi yüreğe dokunan Fadistalara bırakabilirsiniz. Fakat Portekizliler için oldukça önemli olan fado’yu dinlemenin de bir adabı bulunmaktadır. Bu sebeple Portekiz’in kültürel miraslarından olan Fado müziğine dair bilmedikleriniz listesinde bu maddeye yer verdik. Performans başladıktan sonra fado evlerine giremeyeceğiniz gibi, performans bitene kadar da çıkamazsınız. Aynı zamanda nakaratlar dışında eşlik edilmeyen fado’yu sessizce dinlemeniz gerekmektedir.

10. Fado Müzesi: Museu do Fado

Portekiz’in Kültürel Miraslarından Fado Müziğine Dair Bilmedikleriniz

Museu do Fado, Lizbon’a yolunuz düşerse nostalji ruhunu yakalamak için mutlaka gitmeniz gerekenler listesinde ilk sırada yer almalıdır. Şehrin en renkli mahallesi olan Alframa’nın dibinde yer alan ve tamamen fado’ya adanmış bu müzede, katılabileceğiniz kursların, kalıcı ve geçici sergilerin yanı sıra Fado şarkılarını dinlemenize olanak sağlayan sesli kılavuzlar bulunmaktadır. Aynı zamanda içerisinde tipik Portekiz yemekleri bulabileceğiniz restoran olması, ziyaretinize geleneksel bir lezzet katmanıza yardımcı olacaktır. Geceleri fado’nun ruhuna kulak vereceğiniz bu müzede, zaman ve müzik adeta birlikte dans etmektedir.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
4
Beğen
Mutlu Mutlu
4
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
4
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
0
Üzgün
Olamaz Olamaz
0
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
0
Komik
İlginç İlginç
1
İlginç

Yorum bırak