Dünya tarihinin gelmiş geçmiş en büyük ve en önemli siyasî oluşumlarından birisi olan Osmanlı Devleti, XIV. yüzyıldan başlayıp XIX. yüzyıla kadar devam etmiş bir imparatorluktur. Klasik çağ olarak adlandırılan bu dönem, imparatorluğun temelleri açısından oldukça önemlidir. Türk tarihinin altın çağı olarak da kabul edilir. Osman Gazi, Kanunî Sultan Süleyman gibi büyük hükümdarlar bu dönemde, ortaya çıkmıştır. Biz de tarih severler için Osmanlı kuruluş ve yükselme dönemi padişahlarının özellikleri hakkında sizlere bilgiler topladık. Keyifli okumalar!
1. Osman Gazi (1299 -1326)
Osmanlı devletinin kurucusu olan Osman Gazi’nin hayatı, ölümünden sonra diğer Osmanlı padişahlarının emriyle kaleme alınmıştır. İlk Osmanlı sultanı olduğu için, devletin temellerini manevi ve kalıcı esaslar üzerine kurmuştur. Tedbirli, cesur, dürüst, cömert ve adaletli bir kişiliğe sahiptir. Türkmen geleneklerine bağlı basit bir hayat sürmüştür. Üzerindeki elbiseye kim biraz dikkatlice baksa, hemen çıkartıp ona hediye ederdi. Gerektiğinde fakirlere yedirip, onları giydirmeyi çok severdi. Her ikindi vakti, evinde kim varsa onlara ziyafet verirdi. İşlerini daima dikkatle planlar, hiçbir işini tesadüfe bırakmazdı. Halkına düşkün birisiydi, cesareti ve kahramanlığından dolayı “Kara Osman Bey” lakabıyla anılırdı.
2. Orhan Gazi (1326 -1359)
Osmanlı hanedanının, en uzun ömürlü padişahı olan Orhan Gazi, heybetli, ağırbaşlı bir görünümü vardı. Sohbet yaranı ve divan üyeleri başlangıçta ona ihtiyatla yaklaşırlar ve söz söylerken çok dikkatli davranırlardı. Halbuki o halim-selim bir tabiata sahipti, kimseyi incitmezdi. Cömertti, yoksulu, yetimi gözetir, zaman zaman yemeğini halk ile yer, sık sık halkın arasına karışarak dertlerini dinlerdi. Halk tarafından çok sevilen Orhan Gazi, fazla gösterişi sevmeyen, ulemaya saygılı, merhametli bir hükümdar olarak tanımlanır. Hesabını bilen ve hiçbir zaman telaşa kapılmayan, davranışları dengeli ve kararlı biriydi. Barış yanlısı olup, zaferlerini kan dökmeden kazanmak isterdi. Orhan Bey’e Şücaeddin, “İhtiyareddin” ve “Seyfeddin” gibi ünvanlar verilmiştir.
3. I. Murat Hüdevandigar (1359-1389)
“Derviş Gazilerin, Şeyhlerinin, Kralı Murad Gazi” diye anılan Sultan Birinci Murad, dahî bir asker ve devlet adamıydı. Bütün hayatı boyunca plânlı, programlı bir şekilde hareket etti. Sade bir hayat yaşamayı tercih etti. Kırmızı zeminli beyaz elbiseden hoşlanır ve sade giyinirdi. Bizans Kilisesi’ne göre bir kâfir ve İsa düşmanı olarak görülse de, fethettiği yerlerde yaşayan Hıristiyan halka iyi davranmış ve sözüne sadık olduğu için onların bile sevgisini kazanmıştır. İyi silah kullanır, savaşlarda bizzat ordusunun başında bulunurdu. Örnek olarak Birinci Kosova Savaşı’ndan sonra savaş alanını gezerken Sırplı bir asker tarafından öldürülmüş ve savaş sırasında öldürülen ilk ve tek sultan olarak tarihe geçmiştir.
4. I. Yıldırım Bayezid (1389-1402)
Tahta çıktığında 29 yaşındaydı. Sinirli, hırçın ve inatçı bir kişiliğe sahip olan Yıldırım Bayezid, adaletsizliklere karşı acımasızca davranırdı. Her gün belirli bir zamanda kendisini herkesin görebileceği bir yerde durur, dört bir yandan gelen tebaasının şikayet ve arzularını dinlerdi. Haksızlığa uğrayanların haklarını derhal iade ederdi. Kadıların hükümlerine kesinlikle karışmaz ve kimseyi karıştırmazdı. Doğuştan kumandan vasıflı, kahramanlığı ve cesareti ile ün yapmış, cesur, fevkalade hızlı hareket eden bir padişahtı. Ordularını da süratle istediği yere sevk eder, düşmanlarının hiç beklemediği anda karşısına çıkardı. Bu nedenledir ki girdiği savaşlarda gösterdiği cesaretten ve hızlı hareket etmesinden dolayı ona ‘Yıldırım’ lakabı takılmıştır.
5. I. Mehmet Çelebi (1413-1421)
Fetret Devri’nden sonra Anadolu’daki beylikleri tekrar bir araya toplamayı başardığı için Osmanlı Devleti’nin ikinci kurucusu gözüyle bakılmıştır. Ciddi bir kişiliğe sahip olan Çelebi Mehmed, çok kararlı birisiydi. Bu özelliği sebebiyle, çevresinde olduğu kadar ülke dışında da güven sağlamıştı. Kuvvetli bir vücuda sahip olan II. Mehmet, gayet hareketli ve cesurdu. Güreş yapmayı severdi. Bu yüzden çok kuvvetli yay kirişlerini bile çekebilirdi. Padişahlığı süresince bizzat yirmi dört savaşa katılmıştır. Bu savaşlarda ise kırka yakın yara almıştır. Edirne’de bir av partisi sırasında yaban domuzu kovalarken attan düşüp vefat etti ve ölüm haberi gizlendi. Osmanlı padişahları arasında ölümü gizlenen ilk padişah o olmuştur.
6. II. Murad (1421-1451)
Kahramanlığı, adaleti, iyi huyu ve cömertliği ile tanınan Sultan Murad, sakin ve huzurlu bir hayat yaşamayı arzu eden, fakat gerektiği takdirde çok hareketli, cesur ve hiçbir şeyden korkmayan bir kişiliğe sahipti. Avrupalılar, onun, istediği takdirde bütün Avrupa’yı fethedebilecek bir kimse olduğunu kabul etmişlerdi. Çok güzel konuşur, musiki ve şiirden zevk alırdı. Bu nedenle de sanatçılara ayrı bir önem vermişti. Avcılığa olan merakının yanı sıra tam bir kitap kurduydu. Özel bir kütüphanesi olduğunu bildiğimiz ilk Osmanlı padişahıdır. Kendi isteğiyle tahtını başkasına bırakan tek örnek yine II. Murad’tır. Oğlu Mehmed’e iki defa bırakmıştır. Bu olgun ve bilgelik dolu davranışından dolayı bazı kaynaklarda Padişah-ı hakim (Bilge Padişah) olarak geçmektedir.
7. Fatih Sultan Mehmet (1451-1481)
Sultan II. Mehmet, Osmanlı yükselme dönemi padişahının özellikleri; devrinin en büyük âlimlerinden çok iyi eğitim görmüş; yedi yabancı dil bildiği söylenen bir kumandandır. İlginç ve bilinmedik konular hakkında makaleler yazdırır ve bunları incelerdi. Avni mahlasıyla Türkçe ifadeler kullanarak şiirler yazar ve yazıyla ilgilenmekten aşırı keyif alırdı. Tutku derecesindeki hobisi ise haritacılıktı. Yemeklerini ise yalnız yemeyi severdi. Bu adeti saraya ilk getiren kişi ise II. Mehmet olmuştur. Devlet yönetiminde oldukça sert olup, yapacağı işlerle ilgili olarak en yakınlarına bile hiçbir şey söylemeden gerçekleştirirdi. 20 yaşında, İstanbul’u fethedip 1100 yıllık Doğu Roma İmparatorluğu’nu ortadan kaldırarak ‘Fatih’ ünvanını almıştır.
8. II. Bayezid (1481-1512)
Osmanlı yükselme dönemi padişahların’ dan biri olan II. Bayezid, çok merhametli bir kişiliğe sahip olup, kan dökmekten hiç hoşlanmazdı. Barış yoluyla çözebileceği durumlar olduğu sürece savaşa başvurmazdı. Türkçeden başka Arapça, Farsça ve Uygurcayı öğrenmiş olup, İtalyancayı konuştuğuna dair kayıtlar da mevcuttur. Mantık, matematik ve kozmografya gibi ilim dallarında da bilgi sahibidir. Bunun yanında şairleri saraya toplar onlarla sohbet etmeyi severdi. Kendisi de gerçek bir bestekardır ve kaynaklarda beste yaptığı bilinen ilk padişahtır. Osmanlı yükselme dönemi padişahının özelliği ayrıca ilim sahibi, takva, adalet ve merhametten ayrılmayan vakarlı ve ilmiyle meşhur bir padişahtır. Bu özellikleri nedeniyle II. Bayezid’e “Veli” ünvanı verilmiştir.
9. Yavuz Sultan Selim (1512-1520)
Tabi yerindeyse 8 yıla 80 yıllık iş sığdırmış büyük bir padişahtır. Devrin en meşhur silahşorlarını alt edecek kadar iyi kılıç kullanır ve ata çok iyi binerdi. Güreş, yay çekme ve ok atmada ustaydı. Mücadele etmeyi sever ve savaştan korkmazdı. İnce ruhlu, alçakgönüllü bir kişiliğe sahipti. Her öğün yemekte tek çeşit yemek yerdi ve ağaçtan tabaklar kullanırdı. Geceleri yalnızca 3-4 saat uyur, diğer zamanlarında ise okuyup yazardı. Seferlere çıkarken sandıklar dolusu kitap götürmüş, konaklamalarda kitaplar okutmuştur. Aynı zamanda Yavuz Sultan Selim, Türk Edebiyatında Farsçayı en iyi kullanabilen şairlerden olup, Farsça bir divan yazmıştır. Gösterişten hoşlanmaz, devlet malını israf etmezdi. Babasından devraldığı tatminkâr hazineyi ağzına kadar doldurdu.
10. Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566)
Batılı yazarlarca “Muhteşem” ve “Büyük Türk” olarak anılan Kanuni Sultan Süleyman, çağın en şık giyinen padişahlarından olup sakin ve alçak gönüllü birisiydi. Zaman zaman kılık değiştirip, tebdili kıyafet ile halkın arasına karışırdı. Yetenekli, liyakatli, gelişmeye müsait olan insanları iyi tanır ve yetişmeleri için yardım ederdi. Azimli, kendinden emin ve irade sahibi bir padişahtı. Yapacağı işlerde hiç acele etmez, gayet geniş düşünür ve verdiği emirden asla geri dönmezdi. Kendisine “Kanûnî” denmesi, yeni kanunlar icat etmesinden değil, mevcut kanunları yazdırıp çok sıkı bir şekilde tatbik etmesinden dolayıdır. Yaptırdığı araştırma sonunda Mısır’dan gelen vergiyi haddinden fazla bulup, halkın zulme uğradığını düşünerek Mısır Valisini değiştirmesi bunun açık kanıtıdır.
