Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

5 dk okuma süresi


Yunanca “biblion” ve “mania” sözcüklerinden türetilmiş bir kelime olan bibliyomani, TDK sözlüğünde “kitap düşkünlüğü ve kitap çılgınlığı” olarak tanımlanmıştır. “Biblion” kitap anlamına gelirken, “mania” hastalık demektir. Kelimenin etimolojik kökeni 1809 yılında yazılan bir şiire dayanmaktadır. Şiiri Manchester Kraliyet Hastanesi doktoru John Ferriar anormal düzeyde kitap istifleyen arkadaşı Richard Heber’e ithafen yazmıştır. Richard Heber’in koleksiyonunun 8 ev dolduracak kadar büyük olduğu ve 150.000’den fazla kitap içerdiği bilinmektedir. Var olan bütün kitaplara sahip olma isteği ve arzusu bibliyomani hakkında merak edilenleri sizler için araştırdık. İyi okumalar dileriz.

1. Obsesif Kompulsif Bozukluk

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu Bibliyomani

Sürekli tekrar eden düşüncelerin doğurduğu rahatsızlığı gidermek için bireyin sürekli tekrar eden çözüm eylemleri (ritüeller veya kompulsiyonlar) gerçekleştirmesi bir obsesif kompulsif bozukluk belirtisidir. Bibliyomani belirtileri gösteren bireyler de ilgilendikleri konuları kapsayan bütün kitaplara sahip olma ve biriktirme arzusu etkisinde olmaları dolayısıyla OKB etkisinde sayılırlar. Bibliyomanin sebepleri diğer bütün istifleme vakalarında da görüldüğü gibi travma sonrasında oluşan davranış bozukluklarıdır. Bilişsel davranış terapisi ile tedavi edilir ancak kişiye verdiği maddi ve manevi hasarın yüksek olduğu vakalarda tedaviye ilaçlar da eklenir. Erken teşhis bibliyomanlar için hayat kurtarıcıdır.

2. Koleksiyonculuktan Fazlası

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

Bibliyomanlar ilk bakışta kitaplara ortalamadan birazcık daha fazla ilgi duyan ve ilgilendiği konular hakkında kişisel bir kütüphaneye sahip olmak isteyen insanlar gibi görünebilirler. Hastalığın erken vakalarında bibliyomanlar sıklıkla davranışları dolayısıyla ilgi gördüklerini ve iltifatlar aldıklarını da belirtirler. Yanlış anlaşılmaların en büyük sebebi bibliyomaninin bir çeşit “istifçilik” olması ve “koleksiyonculuk” ile karıştırılmasıdır. Bibliyomanlar çoğu zaman içerik olarak değersizleşmiş, zaman aşımına uğramış, içindeki tanımı değişmiş veya yanlışlığı kanıtlanmış bilgiler dolayısıyla işlevini kaybetmiş kitapları biriktirirler.

3. İstifleme Hastalığı

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu Bibliyomani

Çoğunlukla hasar görmesi endişesiyle aynı kitabın birden çok kopyasını almak veya aynı kitabın farklı kapak tasarımlarıyla basılmış versiyonlarını ve aynı kitabın farklı önsözler veya editör notları içeren versiyonlarını almak bir bibliyomanın alışıldık hareketleridir. Hastalığın başında aldıkları bütün kitapları okuyan bibliyomanlar belirtiler ilerledikçe okumayı bırakıp yalnızca biriktirmeye odaklanırlar. En uç vakalarda kişi yaşamının merkezine alabildiği kadar çok kitap almayı koyar ve sosyal hayattan tamamıyla soyutlanır. Tıpkı madde bağımlıları gibi duygusal tutarlılıkları tamamıyla takıntılarını tatmin etmelerine bağlanır ve gerçeklik algıları ciddi düzeyde zedelenir.

4. Ciddi Vakalar

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

Bir bibliyomanın ilgisini çeken ve tutkusunu dizginleyecek bir kitap için yapmayacağı şey yoktur. Takıntıları kontrol edemediği düzeylere geldiğinde birey hastalığı rasyonelleştirmek ve hareketlerini anlamlı kılmak amacıyla kitapları kokularını çok sevdiği için, ülkesinin edebi mirasına katkıda bulunmak için, halka açık bir kütüphane yaratmak için veya kapaklarındaki tasarımlara hayran olduğu için biriktirdiğini söyleyebilir. Bu bahanelerin her biri işledikleri suçlar veya harcadıkları servetler dolayısıyla tarihe geçen bibliyomanlar tarafından söylenmiştir. Ancak esas olan tek şey nereye varacağını göremeyen kör bir tutkudur ve bu tutku bibliyomanlara bütün dünyayı dolaştırabilir.

5. Okuma Sanrısı

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu Bibliyomani

Kitapları okumayı tamamıyla bırakıp istiflemeye geçen bibliyomanlar bu durumun farkında olmazlar. Aslında bibliyomani vakalarında görülen en özel kitaplara sahip olma aşkı, alınan bütün kitapları okuma arzusu ve isteğinin üstünü örter. Düşünceleri tamamıyla kitapların içerikleri, özellikleri ve değerleriyle dolan bibliyomanlar zamanla aldıkları her kitabı okuduklarına dair bir sanrıya kapılırlar. Onlar aldıkları her kitabı bitirdiklerine inandıkları için kendi kendilerini durdurma ihtiyacı hissedemezler, onlar için bütün kararları tutarlı ve mantıklıdır. OKB vakalarında beyin takıntının hayatta kalması için anormal durumu bahanelerle, ilerleyen vakalarda ise sanrılarla örter. Böylece bibliyomanların zihninde paradokslar oluşur ve onları daha fazla kitap almaları için tetikler.

6. Richard Heber

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

Bibliyomani kelimesinin üretilmesine ilham kaynağı olan Richard Heber’in belirtileri çocukluğunda başladı. Çocukluk yıllarında yalnız klasik eserlerin tek kopyalarını biriktirerek bir kütüphane yaratmaya çabalıyordu. 30’lu yaşlarından sonra hayatını nadir kitapları biriktirmeye adadı. 50’li yaşlarından sonra dünyanın en nadir kitaplarını aramak için Avrupa’yı dolaşmaya karar verdi. Anvers, Brüksel, Gent ve Amsterdam başta olmak üzere onlarca şehirde nadir eserler ve ciltler aradı. Çok beğendiği kitaplar barındıran kütüphaneleri bütünüyle satın alıyordu. Her kitaptan 3 kopya bulundurması gerektiğine inanıyordu. Bu kopyalardan biri okumak, biri sergilemek, biri de ödünç isteyenlere vermek içindi.

7. Stephen Blumberg

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu Bibliyomani

ABD’li Stephen Blumberg, tarihe dünyanın en meşhur kitap hırsızı olarak geçti. Victoria Dönemi sanatına ve mimarisine ilgi duyan Blumberg, koleksiyonuna mimari kitapları biriktirerek başladı. 1990 yılında 45 eyalette bulunan yaklaşık 270 üniversite ve müzeden, 5 milyon dolardan daha fazla değere sahip olan 24.000’e yakın kitap çaldığı için tutuklandı. Kitapların yanında Victoria Dönemi mimarisiyle inşa edilen yapıların kapı kolları ve vitray pencerelerini de çalmıştı. Yapı parçalarını kitapları satın almak için satmak üzere çalıyordu, kitapların ise hiçbirini satmamıştı. Blumberg’in dosyası araştırılırken ergenlik yıllarında koyulan şizofreni ve paranoya teşhislerine rastlandı.

8. Thomas Phillipps

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

Thomas Phillipps, tarihin en büyük el yazması koleksiyonunu toplamayı amaçlayan bir bibliyomandı. Tüm servetini el yazması parşömenlere ve kitaplara harcayan Phillipps 1792-1872 tarihleri arasında yaşamıştır. Amacı dünyadaki her kitaptan en az 1 kopyaya sahip olmaktı. Hayatı kütüphaneler, kitapçılar, sahaflar ve kitap müzayedelerinde geçti. Serveti tükendiğinde arkadaşlarından ödünç ve borç para alarak müzayedelere girmeye devam etti. Toplamda 40.000 basılı kitap ve 60.000 el yazması satın aldı ve ailesini yüklü bir borca mahkûm etti. Tamamıyla düzensiz ve kontrolsüz istiflenmiş olan koleksiyonunu İngiliz Ulusal Koleksiyonu’na dahil etmek istemiş ancak reddedilmiştir.

9. Ali Emiri Efendi

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu: Bibliyomani

1857 yılında Diyarbakır’da doğan Ali Emiri Efendi çevresinde kitaplara düşkünlüğü ile biliniyordu. Kitapları hayatta peşinden gidilmesi gereken tek önemli şey olarak gördüğü için hiç evlenmedi. 1860’lı yılların başında kitap toplamaya başladı. Bir kitabın farklı bir cildinin olduğunu öğrendiğinde, ikinci cildi almak için 5-6 ay sürecek bir yolculukla Yemen’e gitti. Ali Emiri Efendi’nin en büyük başarısı ilk Türkçe sözlük olarak da bilinen Divan-ı Lügati’t Türk’ün orijinal el yazmasını 1914’te İstanbul’da bir sahafta tesadüfen bulmasıydı. 32 yıl boyunca 15’ten fazla şehirde maliye müfettişliği ve defterdarlık yaptıktan sonra emekli oldu. Ölmeden önce bağışladığı bütün kitaplarıyla İstanbul’da Millet Kütüphanesi kuruldu.

10. Dünya Edebiyatında Bibliyomani

Bütün Kitaplara Sahip Olma Arzusu Bibliyomani

Bibliyomani dünya edebiyatında özellikle 19. yüzyıl eserlerinde sıklıkla işlendi. Kitapların pek çoğu bilinen en ünlü bibliyoman olan Richard Heber’e adandı. Bibliyomani temalı bilinen en büyük eser Gustave Flaubert’in 1836’da bir gazetede yazmaya ve yayınlamaya başladığı “Bibliomanie” kitabıdır. Flaubert bu eserde bibliyoman bir keşiş olan Barcelonalı Don Vincente’nin kitap çalmak için kütüphane görevlilerini öldürmesi ve tüm şehirde aranmaya başlanan bir katile dönüşmesini konu alan gerçek hikayesini temellere bağlı kalarak anlatmıştır. Thomas Frognell Dibdin ise “Bibliyomani ya da Kitap Deliliği” adlı eserinde Richard Heber ile kurgu diyaloglar tasarlayarak bibliyomani adına ilk tanımsal eseri yayınlamıştır.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
6
Beğen
Mutlu Mutlu
1
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
4
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
0
Üzgün
Olamaz Olamaz
2
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
5
Komik
İlginç İlginç
4
İlginç

Yorum bırak