İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

6 dk okuma süresi


800 yılı aşkın tarihiyle hala en önemli belgelerden kabul edilen Magna Carta dünyanın en ünlü belgelerinin de arasındadır. “Büyük Sözleşme” anlamına gelen Magna Carta, hukukun üstünlüğünü vurgulayan ilk belgedir. 1215 yılında imzalanan anayasada, Yurtsuz Kral olarak da bahsedilen İngiltere Kralı John, yetkilerini sınırlamayı kabul ederek hukukun kendi imtiyazlarından daha üstün olduğunu onaylar. İlk kez kral dahil bütün halkın yasalara tabi olduğunun belirtilmesi nedeniyle belgenin imzalanması, özgürlük adına atılan dünya tarihindeki en önemli adımlardan biri olur. Bir parlamento oluşturularak kararlar kral ile birlikte lordlar tarafından alınmaya başlanır. Tarihte bir ilk olarak demokratik meclis örneği ile karşılaşıldığı 63 yargıdan oluşan en önemli Magna Carta maddeleri sizler için bir araya getirildi.

1. Yasaların Üstünlüğü Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Kral kararlarının her şeyin üstünde olduğu eski zamanlarda yönetimler keyfi uygulamalarla yürütülürdü. Kral John’un acımasız tiranlığında halk ve baronların sabrının taşması sonucu ilk demokratik meclis örneği olarak yapısının oluşmasını sağlayan Magna Carta maddeleri imzalanır. “Yasalar dışında hiçbir biçimde hareket edilemez. Din adamları ve baronlara danışmadan herhangi bir cezai ya da vergilendirme durumu ortaya çıkamaz.” Bu yargıyla beraber kralın keyfi kararlarının önüne geçmek hedeflenir. Orta Çağ Avrupası’nda Magna Carta maddelerinin imzalanmasıyla yasaların her şeyin üstünde olduğu kabul edilir. Vergilendirme sisteminin doğru bir şekilde işlemesi için din adamları ve baronlardan oluşan mecliste kararlar daha demokratik bir şekilde alınmaya başlanır.

2. Kişinin Özgürlüğü Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Magna Carta ilk imzalandığında 63 maddesi bulunmasına rağmen bunlardan sadece üçü İngiliz hukukunun bir parçası olarak günümüzde varlığını korur. Biri kilisenin özgürlüklerini ve haklarını korurken diğeri Londra ve civar kasabalarının özgürlüklerini ve geleneklerini korur. Bu maddelerin üçüncüsü ve en bilineni, günümüz hukuk sisteminin de atası olan 39. maddedir. “Özgür hiçbir insan sebebi yokken tutuklanamaz, hapsedilemez, sürgün edilemez veya hiçbir şekilde konumundan yoksun bırakılamaz. Haklarından ve mallarından mahrum edilemez.” Bu maddeyle beraber tüm özgür insanlara adalet ve özgür yargılanma hakkı verilir. Gelecek nesillere bir esin kaynağı olan madde daha sonraları yorumlanarak tekrar yasalarda yer almaya başlar.

3. Adaletin Tarafsızlığı Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

40. maddede yer alan “Hiçbir zaman hak ve adalet satılamaz veya geciktirilemez.” yargısı hak ve adaletin her şeyin üstünde olduğunu vurgulayan niteliktedir. Başta din adamları ve asiller bu haktan faydalanmış olsa da daha sonra tüm vatandaşlar Magna Carta belgesinde belirtilen hak ve özgürlüklere sahip olmaya başlar. Adil bir düzen kurmayı amaçlayan maddeler herkes için uygulanabilir olacak şekilde hazırlanmıştır. Dönemin koşullarına bakıldığında imtiyaz sahiplerinin güçlerini kendi istekleri doğrultusunda kullanmaları adaletsiz bir toplum oluşmasına zemin hazırlar. 40. maddeyle beraber bu sorunun önüne geçilerek zamanında verilen hakkın önemi vurgulanır. Hala geçerliliğini devam ettiren maddelerden olan 40. madde çoğu hukuki düzenlemelerin de dayanağıdır.

4. Ölen Kişinin Malları Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Amerikan Haklar Bildirgesi’nde (1791) ve İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi’nde (1948) izleri görülen Magna Carta’da 27. madde önem teşkil etmektedir. Ölen kişinin mallarının durumuna dair yargılar belirten bu maddeye göre “Eğer kişinin vasiyeti yoksa öldüğünde ailesindeki en yakın kişiler tarafından malları dağıtılır.” Bu maddeyle beraber ölen kişinin malları güvence altına alınır ve ailesine mallar hakkında yetki verilir. Böylece malların yağmalanmasının önüne geçilmiş olunur. On yıl içinde belgenin yaklaşık üçte biri silinip tekrar yazılmış olsa da modern anayasalarının temel taşı olma özelliğini koruyan Magna Carta, kimsenin haksızlığa uğramaması için imzalanmış bir belgedir. Magna Carta maddeleri, adil bir hukuk sistemi kurulması açısından ilk demokratik meclis örneği olarak karşımıza çıkmaktadır.

5. Malların Alınması Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Magna Carta’nın çoğu kuralları toprak mülkiyeti, vergiler veya adalet sistemi ile ilgilidir. Diğer bir kısmı ise mallarla ilgilidir. Bunlardan 28. ve 30. maddeler şöyledir: “Polis memuru, icra memuru gibi hiçbir üst düzey yetkili, ödeme yapmadan ya da mal sahibi ile ödeme süresi için anlaşmadıkça veya rızası olmadan kimsenin malını alamaz. Aynı şekilde bir şeyleri taşımak için olsa bile şerif veya icra memuru kimsenin atını ya da arabasını kişinin izni olmaksızın alamaz.” Bu madde ile imtiyaz sahibinin sırf görevi nedeniyle elinde bulunan gücü kendi arzuları neticesinde kullanarak başkalarını mağdur etmesinin önüne geçilir. Gücü elinde tutan kişiler tarafından haksızlığa uğranmasının önüne geçilmek amacıyla hareket eden bu madde ile mallar güvence altına alınmış olur.

6. Kanıtsız Suçlanmalar Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

“Yetkililer, güvenilir tanıklar sunmadıkça sadece suçlamalarla kimseyi yargılayamaz.” Magna Carta, keyfi ve zorba yönetimlere karşı bireysel özgürlükleri savunması açısından tarihin temel taşlarından biridir. Demokratik bir parlamenter meclis örneği oluşturması bakımından Magna Carta maddeleri önem teşkil etmektedir. Güçlerin adil bir şekilde kullanılması için oluşturulan 38. madde, aynı zamanda insanların haksız yere cezalandırılmasının da önüne geçmektedir. İftiranın karşısında bir duvar gibi duran madde, keyfi kararların alınmasını da engeller. Yanlış yönlendirmelerin yapılmaması için tanıkların güvenilir olmasına dikkat edilerek hukuki düzeyde adil olunması sağlanır. Demokratik bir meclis örneği sunarak ilk defa tarihte yer edinen Magna Carta maddeleri kişilerin adil yargılanmasına dikkat çekmektedir.

7. Londra’nın Özgürlüğü Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Hala geçerli olan Magna Carta’nın 13. maddesi Londra’nın hürriyetine ilişkindir. “Londra, karada ve suda bütün eski özgürlüklerine ve serbest geleneklerine sahip olacaktır. Bununla beraber diğer bütün şehirlerin, ilçelerin, limanların ve kasabaların özgürlüklerini ve serbest gümrüklerine sahip olmasını diler ve kabul ederiz.” 1066 yılında İngiltere’nin Normanlar tarafından fethedilmesinin ardından krallarla olan çatışmalar boy göstermeye başlar. Halkın ve özellikle baronların ekonomik olarak zorlanmaya başlaması ve Kral John’un savaşlardaki beceriksizliği ayaklanmaların şiddetini artırır. Papa III. Innocent’i de karşısına alan Kral John, Magna Carta’yı imzalamak zorunda kalır. Böylece Londra’nın eski özgürlüğü güvence altına alınırken geleneklerin de yok olmasının önüne geçilir.

8. Yetkililerin Atanması Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

İnsan kayırmasının önüne geçebilmek için 45. madde oluşturulmuştur. “Yasaları bilen ve onu her şeyin üstünde tutanlar dışında yargıç, polis memuru, şerif veya icra memuru atanmayacaktır.” Magna Carta Sözleşmesi’nin imzalanmasıyla haksız rekabetin önüne geçilir. Yetkili kişilerin görevlerinde başarılı olmaları için gerekli kriterlerin önemli olması gerektiği düşünülür. Daha demokratik bir hukuk sisteminin kurulmaya çalışılması hak ve özgürlüklerin korunmasıyla mümkün hale gelir. Anlaşmadan önce kralın haklarının tanrı tarafından görev olarak verildiği düşüncesi hakimken anlaşmayla beraber bu görüş yıkılır. Kilisenin gücünün de azaltılmasıyla Magna Carta laikliğin adımlarının atıldığı demokratik toplumlara önderlik eder.

9. Mülk Özgürlüğü Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

“Yasal herhangi bir yargı olmaksızın mülksüzleştirilen kişilere özgürlükleri derhal verilir.” Magna Carta’nın 52. maddesi mülkü haksız yere elinden alınan kişilerin haklarını korumaya yöneliktir. Günümüz hukuk sistemine de kaynaklık eden Magna Carta kralın gücünü sınırlamaktadır. Bununla beraber yasaları her şeyin üstüne koyarak kişisel kararların alınmasını engeller. Daha önce haksızlığa uğramış kişilerin hakkını geç olmadan verilmesinin önünü açar. Özgürlüklerin sağlanması için bir an önce harekete geçmenin gerekliliği vurgulanır. Magna Carta’nın imzalanmasıyla toprak sahiplerinin gücü artarken halk toprak sahiplerinin boyunduruğundan bir süre kurtulamaz. Anlaşma özgürlüklerin gerçekleşmesini savunurken bunu hayata geçirmek bir süre sonra mümkün olur.

10. Kadının Hakları Hakkında

İlk Demokratik Meclis Örneği Olarak Magna Carta Maddeleri

Büyük Sözleşme’nin 7. maddesi kadını koruma altına almaktadır. “Kocasının ölümü ardından yalnız kalan kadın, evlilik payını ve mirasını hiçbir zorluk çekmeden hemen alabilecektir. Sahip olduğu hiçbir şeyden herhangi bir pay vermek zorunda olmayacaktır.” Eşinin ölümü ardından kadının zor durumda kalmaması için oluşturulan bu maddeyle beraber kadın, ölen eşinin mallarına sahip olabilir ve bunlar için herhangi bir pay vermek durumunda kalmaz. Ölümün ardından kendi durumunu ayarlaması için kadına belirli bir süre verilir. Böylece kadınların mağdur olabileceği herhangi bir durumun yaşanmaması sağlanır. Magna Carta’nın bazı maddeleri Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde (1950) ve diğer birçok anayasal belgede kendine yer bulmaktadır.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
6
Beğen
Mutlu Mutlu
5
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
3
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
0
Üzgün
Olamaz Olamaz
0
Olamaz
Kızgın Kızgın
0
Kızgın
Komik Komik
0
Komik
İlginç İlginç
3
İlginç

Yorum bırak