Latin Amerika’nın en gözde ülkelerinden biri olmayı başaran Venezuela, uzun yıllar petrol ve diğer ham madde kaynaklarından yararlanarak zenginliğini korumuştur. Yıllar içerisinde çıkan politik tartışmalar, uluslararası alanda gelişen siyasal ilişkiler ve iktisadi problemler sonucunda ülke, çeşitli krizlerle karşı karşıya kalmıştır. Günümüzde büyük bir sorun olan mülteci konusuyla baş etmeye çalışan ülke, aynı zamanda iç çatışmalar ve yoksullukla da boğuşmaktadır. Suç oranlarının hayli arttığı bölgede insanlar hep bir tedirginlik halinde kalarak ve canlarını korumaya çaba göstererek yaşamlarını devam ettirmeye çalışmaktadır. Sizler için, büyük merak konusu olan hem vahşi hem büyüleyici ülke Venezuela’ya dair bilinmeyenler içeriğimizi hazırladık. İyi okumalar dileriz.
1. Bağımsızlık Tarihçesi
Hem vahşi hem büyüleyici ülke Venezuela’ya dair bilinmeyenler içeriğimizde, kısaca ülkenin tarihçesinden bahsederek başlıyoruz. Güney Amerika’da yer alan Venezuela, Karayipler ile çevrili ve Kolombiya’ya bitişik olan bir kara ülkesidir. Tropikal iklime sahip olmasının yanı sıra konuşulan resmi dil İspanyolca’dır. Başkenti Karakas’tır. Ülkenin simge isimlerinden biri olan Simón Bolívar önderliğinde, bağımsızlık 1821 tarihinde kazanılmış ve ülke İspanya’dan ayrılmıştır. Genel itibarıyla sürekli bir çalkantı ve politik hareketliliğin hâkim olduğu ülkede iç çatışmalar halen varlığını sürdürmektedir. Dünyanın en büyük petrol kaynakları listesinde ilk sıralarda yer alan Venezuela, bu muhteşem zenginliğine rağmen günümüzde büyük iktisadi problemler yaşamaktadır. Son yıllarda halk sokaklara dökülmüş ve bu yoksulluğun sona ermesi amacıyla çeşitli eylemler yapmıştır.
2. Zengin Doğal Kaynaklar
Doğal kaynaklar bakımından oldukça şanslı olan ülke sadece petrole değil altın gibi değerli ham madde kaynaklarının da büyük bir kısmına sahiptir. Yer altında bulunan değerli madenleri hatrı sayılır bir miktara denk gelmektedir. Beş yüz on üç milyar varil petrole sahip olunduğu bildirilen Venezuela’nın bu oranı, en zengin petrol yatağına sahip olarak bildiğimiz Suudi Arabistan’dakinin yaklaşık iki katı kadardır. Altın ve petrolün yanı sıra önemli bir doğal gaz ve karbon kaynağına da sahip olan ülke, Hugo Chávez’in iktidara gelmesinden, büyük ekonomik krizin yaşandığı 2013 yılına kadar doğal kaynaklarını verimli kullanmış ve halkın yoksulluk oranı yarıya düşürülmüştür. Kendi içerisinde farklı kurlarla yönetilen ekonomi, Chávez döneminde tavan yapmışken ardından gelen yeni lider Maduro ile alt seviyeler inmiş, ülkenin para birimi dolarla kıyaslanamaz olmuştur.
3. Sembolik Lider Hugo Chávez
Venezuela Birleşik Sosyalist Partisi’nin liderlerinden biri olan Chávez, 2002 ve 2013 yılları arasında ülkenin başkanlığını yapmıştır. Kanser nedeniyle ölene kadar devlet başkanlığı görevini sürdürmüştür. İspanyol İmparatorluğu’na karşı bağımsızlık savaşının öncülerinden olan Bolivar’ın etkisinde gelişen bir sosyalist görüşü benimsemiştir. İktidara geldiğinde yoksullara yardım ve yeni bir anayasa vaatleri ile çokça konuşulmuş ve halk tarafından oldukça sevilen bir lider halini almıştır. Barış dolu, adaletli ve eşit bir dünya düzeni kurmayı hedefleyerek neo-liberalizme karşı savaşmayı amaçlamıştır. Sosyalist lider Chávez, ülkenin başındayken ekonomi iki kat büyümüş, yoksulluk oranı da yarıya indirilmiştir. Temel faaliyetlerin çoğu ücretsiz hale getirilmiştir. Ücretsiz eğitim imkânları sağlanmış ve ülkenin para birimi büyük değer kazanmıştır. Su, benzin ve elektrik hala bedavadır. Küba ile ilişkileri iyi olan ülke politikalarını birbirine yakın idame ettirmişlerdir. Hugo Chávez’in ölümüyle birlikte sıkıntılar da baş göstermeye başlamıştır. Devlet başkanlığına Chavez’den sonra Madura gelmiştir.
4. Kontrolsüz Güvenlik Sorunları
Eskiden özellikle de başkenti Karakas ile parmakla gösterilen bir ülke olma özelliğini taşıyan Venezuela, ekonomik sıkıntıların baş göstermesiyle ciddi güvenlik sorunlarının ortaya çıktığı bir ülke haline gelmiştir. Çoğu yerde dünyanın en tehlikeli ülkesi olarak geçmekte ve özellikle ülkeyi gezmeye giden turistlere ciddi uyarılar yapılmaktadır. Bölge halkı, üst düzey güvenlikli sitelerde oturmakta, oteller ve apartmanlar neredeyse her katına ve her dairenin önüne parmaklıklı kapılar inşa etmektedir. Hemen hemen bir hapishaneyi andıran bu yapıların böyle şekillenmesi, var olan açlık ve kıtlık yüzünden yapılan gasplar ve saldırı neticesinde oluşmuştur. İnsanlar dışarı çıkarken yanlarına cep telefonu ve kamera gibi teknolojik aletler almamakta ve mümkünse evlerinde de bu aletleri saklamak için gizli bölmeler yaratmışlardır. Bir motosikletlinin gelip sizi gasp edebilmesinin an meselesi olduğu ülkede soyulma olasılığıyla her daim karşı karşıya kalabilme şansızlığınız bulunmaktadır. Saldırıları yalnızca halktan kişiler değil militaristleşmiş polislerde zaman zaman gerçekleştirebilmektedir.
5. Olaylı Seçimler
Chávez’in ölümünden sonra ülkenin başına Maduro gelmiştir. Hugo Chávez hayattayken Maduro ile yakın dosttur ve onu sağ kolu gibi görmektedir. Mezuniyet diplomasına ulaşılamayan Maduro’nun otobüs şoförlüğünden iktidara gelmesi ülkede büyük bir yankı uyandırmıştır. Nicolás Maduro son yapılan seçimlerde yeniden devlet başkanlığını kazanmıştır ancak bu seçim muhalefet partileri ve halkın büyük çoğunluğu tarafından hileli kabul edilmiştir. Seçime katılımın yalnızca yüzde otuz bir oranında olduğu belirtilirken seçim sonuçları özellikle ABD tarafından eleştirilmiş ve Maduro’nun başkanlığının tanınmaması yönünde kararlar alınmıştır. Seçimler sonrasında devam eden iktisat sorunları nedeniyle suç oranları artmış ve halk eylemlere ağırlık vermiştir. Hem vahşi hem büyüleyici ülke Venezuela’ya dair bilinmeyenler listemizde beşinci sırada seçimlere yer verdikten sonra ülkenin en büyük sıkıntısına neden olan ekonomik krize gidiyoruz.
6. Büyük Ekonomik Kriz
Ülkenin adı ve sahip olduğu ham madde kaynaklarına bakınca oldukça ironik gelen bu liste başlığı maalesef trajikomik bir şekilde gerçek olduğunu kanıtlamaktadır. 2013 yılına değin çok sıkıntı yaşanmayan ekonomide bu tarihten sonra kırılmalar meydana gelmeye başlamış, yüksek olan petrol fiyatları tüm dünyada düşünce Venezuela’nın ekonomisi büyük bir çöküş yaşamıştır. Enflasyon şiddetle artmış ve politik ilişkiler nedeniyle sermayeler geri çekilmiş, ülke çıkmaza doğru sürüklenmiştir. Bir zamanlar Latin Amerika’nın en zengin ülkesi konumunda bulunan bölgede şimdilerde siyasi istikrarsızlıklar ve yapılan bazı yolsuzluklar sonucu durum bu hale gelmiştir. Yoksulluk nedeniyle açlık en üst seviyeler ulaşmış, güvensizlik olayları artmış ve protestolar baş göstermiştir. İktisadi problemler nedeniyle eğitimli kesim dahi geçinememekte ve farklı ülkelere göç etmeye çalışmaktadır.
7. Devasa Göç Hareketi
Uluslararası kamuoyundan alışkın olduğumuz en büyük problemlerden biri olan göç sorunu, Venezuela’da büyük bir tırmanışa geçmiştir. Ağır bir mülteci dramına seyirci kalan ülke, geçinemeyen halk tarafından yavaşça boşaltılmakta ve kendi kaderine terk edilmektedir. Dört buçuk milyonu bulan göçmen sayısının gelecek yıllarda altı buçuk hatta yedi milyona kadar çıkabileceği öngörülmektedir. Göçlerin en acı tarafı göç eden kitlenin çoğunun okumuş ve eğitim seviyesi yüksek kişiler olmalarıdır. Çoğu doktor, öğretmen yahut avukat olan bu insanlar konumlarını değiştirdikçe Venezuela’da eğitimli kişi oranı ciddi derecede azalmaktadır. Asgari ücretle geçinmek bir yana, ücretlerin temel besinleri almaya bile yetmemesi, insanların geçinememesi bu kitlesel göçün en büyük nedenlerinin başında gelmektedir. En çok Kolombiya’ya giden mülteciler, kapıların kapanmasıyla daha zor şartlarla karşı karşıya kalmışlardır.
8. İsyanlar, Çatışmalar ve Protestolar
Bir arama motoruna ülkenin adını yazdığınızda devlet başkanlarının yanında karşılaşacağınız şey sokaklara dökülen, bayraklarını açmış ve polisler tarafından şiddete maruz kalan ülke halkı olacaktır. Direnen ve mücadele eden yurttaşlar kendilerini yoksullukla, sağlıksız koşullarla ve bir çığ gibi büyüyen göç dalgasıyla savaşmaya adamışlardır. Market raflarının boş olduğu, her ürünün alımında bir sınırın belirlendiği ve çoğu insanın aylık maaşının temel besin gereksinimlerini dahi almaya yetmediği gerçekleri halkı kızdırmaktadır. Emeklerinin karşılığını bulamayan çalışanlar örgütlenerek haklarını sokaklarda aramaya başlamışlardır. Bu eylemlerde birçok kişi ölmüş, yaralanmış veya tutuklanmıştır. Emperyalizme karşı bir mücadele verdiğini belirten sokaktaki kalabalıklar, kapitalizme karşı isyan bayraklarını çekmektedirler.
9. Kadınlara Dayatılan Güzellik Algısı
Sokaklara taşan halk ekonomi ve işsizlik gibi temel sorunların yanında kadın hakları içinde mücadele etmeyi sürdürmektedir. Özellikle dünyanın çoğu ülkesinin katılımıyla gerçekleştirilen güzellik yarışmalarına karşı protestolar son dönemlerde hız kazanmıştır. Yarışmalarda dereceye giren en bilindik ülkelerin başına Venezuela gelmektedir. Kız çocukları küçük yaşlarından itibaren eğitilmekte, vücutlarına ve ciltlerine özel bakımlar yapılmakta ve karakter eğitimleri basmakalıp ve kadınlara dayatılan faaliyetlerle doldurulmaktadır. Estetik ameliyatların artış gösterdiği ülkede son rakamlara göre, her yıl kırk bin kişinin güzellik standartlarına erişebilmek için bu ameliyatlara girdiği bilinmektedir. Kadınları birbirine düşman etmeyi amaçlayan organizasyonlar tarafından bilerek planlanan bu aktivitelerin hepsinin para ve reklam uğruna olduğu, genç kadınların yalnızca bir araç olarak görüldüğü sistemin aksaklıkları kendini belli etmektedir.
10. Görülmesi Gereken Yerler
İçeriğimizde işlediğimiz konularla ne kadar gri ve silahlarla kaplı bir ülke görünümü yarattıysak da aslında yeşil ve mavinin iç içe geçtiği harika manzaralara sahip olan Venezuela’nın bu özelliğine değinmezsek adil olmayacağını düşündük ve görülmesi gereken yerlerden kısaca bahsetmeye karar verdik. Bir tarafı Karayipler’e uzanan diğer tarafında ise Dominik bulunan ülkenin doğal güzelleri saymakla bitemeyecek kadar yer teşkil etmektedir. Morccoy Ulusal Parkı, listenin en başında yer alabilir. Yumuşak kumsalı ve masmavi deniziyle en çok ziyaret edilen alanların başını çekmektedir. İkinci olarak Canaima etkileyici şelalesi ve yemyeşil ormanlarıyla tüm ziyaretçileri büyüleme görevini üstlenmektedir. Başkent Karakas özellikle yoğun kakao ağaçları nedeniyle kahve ve çikolata üretiminin bol olduğu bir bölge olarak gidilmesi gereken alanlardan bir diğeridir. Son olarak ise yine başkentte bulunan ve bağımsızlığın sembolü olarak kabul gören Simón Bolívar adına ayrılmış meydan, konukların en sık ziyaret ettiği yerlerdendir.