En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

5 dk okuma süresi


Savaş muhabirliği gazeteciliğin en zor dalı diyebiliriz. Binlerce savaş muhabiri görevini yerine getirmek için sıcak alanlarda öldürülmüştür. Yanlış kurşunlar, esir alınmalar, patlayan bombalar içinde yaşanılanları insanlara gösterebilmek için canı pahasına mücadele veren muhabirler savaşın iki tarafına da ait olmamalarına rağmen en büyük direnişi gösterirler. Kendi ülkelerindeki savaşta olduğu gibi ülke dışındaki savaşlarda da bulunan muhabirler, bölgeye yabancı olmanın verdiği zorluklarla da baş etmek zorunda kalabilirler. Savaşlardaki acımasız ortamlara dair bilgi edinebiliyorsak bunu savaş muhabirlerine borçluyuz. Savaş muhabirliğine ilişkin önemli olan notlar ile en zor mesleklerden biri olmasının nedenlerini sizler için derledik.

1. Ortaya Çıkışı

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş muhabirliği 1853-56 Osmanlı ve Rusya arasında olan Kırım Savaşı ile ortaya çıkmıştır. İstanbul-Edirne, İstanbul-Şumnu hattının tamamlanmasıyla ilk telgraf 1855’te Şumnu’dan İstanbul’a gönderildi. Böylece Kırım Savaşı ile ilk defa telgrafın kullanılması, savaş muhabirliğinin ortaya çıkmasında etkili olmuştur. Kırım Savaşı, savaş haber fotoğrafçılığının ve haberlerde savaş fotoğraflarının kullanılmasının ilk büyük örneği olmuştur. Sultan Abdülmecit Dönemi’nde yarı resmi gazete olarak çıkarılan Ceride-i Havadis gazetesinden gelişmeler takip edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ise ilk savaş muhabirliği örneği Kurtuluş Savaşı sırasında görülmüştür.

2. Çalışma Alanı

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş muhabirleri için “herkesin kaçtığı yere koşarak gidendir” ifadesini kullanmak doğru olacaktır. İnsanların hayatlarından endişe ettiği, üzerlerindeki giysilerle, tüm yaşamlarını ve o güne kadarki birikimlerini geride bırakarak kaçtığı yerler, savaş muhabirlerinin görev alanı olmaktadır. Savaş muhabirleri genellikle dünyanın en çatışmalı bölgelerinde görev almaktadır. Asker-sivil ayırt edilmediği, kurşunların havada uçuştuğu, kimyasal gazların her tarafı sardığı yerlerde savaş muhabirleri en etkili ve ortamı en doğru anlatacak fotoğrafları, videoları çekmek için orada bulunurlar. Savaş muhabirliğine ilişkin çalışma alanları en zor mesleklerden olan özelliğini gözler önüne sermektedir.

3. Hazırlık

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Muhabirin görev yapacağı bölgenin tarihine, kültürüne ve o bölgedeki güncel gelişmelere hakim olması gerekir. Bu nedenle bölgeye ait gündemde olmayan bilgileri de sürekli araştırması ve okuması gerekir. O bölgede yaşayan bir tanıdığı veya o bölge hakkında bilgi sahibi olan kurum, kuruluş ya da kişilerle irtibat halinde olmalıdır. Yaşanan süreci anlamak için aynı bakış açısına sahip kaynakların yanında farklı bakış açısı sunan kaynaklardan da faydalanmalıdır. Ne zaman gideceği ya da gidip gitmeyeceği belli olmasa dahi bir savaş muhabiri her zaman gidecekmiş gibi hazırlıklarını yapmalıdır. Bölgeyi, yolları, yolculuk olanaklarını, konaklayacağı yeri, ihtiyaç varsa tercümanı araştırıp gerekli bilgileri ve iletişimi sağlamalıdır. Aynı zamanda temel ihtiyaçlarını sığdırdığı bir sırt çantası da hazır bulundurmalıdır.

4. Çalışma Şekli

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş muhabirleri, objektif olmak zorundadır, savaş ortamını taraflarla birlikte yaşadıkları gibi bilgileri yanlı bir tutumla aktarmamalıdır. Savaşın doğrudan konusu olmayan ve bir tarafta bulunmayan muhabirler, cephede ve cephe gerisinde bütün yaşananları, ilk elden tarihe not olarak düşerler. Savaş ortamına birebir tanıklık ettiklerinden dolayı tarihin tanıkları olarak görülürler. Bulundukları ortamda yaşanılanları olduğu gibi anlatarak, ön yargılara ve ayrımcı yaklaşımlara karşı ötekilerin de hikayelerine yer vererek tarihsel bir belge ortaya çıkarmalıdırlar. Provokatif söylemler, nefret dolu ifadeler kullanmadan haberler yapılmalıdır. Siyasi görüşlerini, inançlarını, doğrularını bir kenara bırakarak uzlaşmacı bir dil çerçevesinde bir anlatım benimsemelidirler. Daha objektif haberler çıkması için haber merkezi her iki tarafın savaş alanına da bir muhabir gönderir.

5. Dikkat Edilmesi Gerekenler

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Muhabir, haberden daha önemlidir. Muhabirin olmadığı yerde haber de olmaz. Bu yüzden muhabir öncelikle kendi can güvenliğine sahip çıkmalıdır. Gazetecinin asli görevi olan bilgi edinmek ve haber yazmak için hayatta kalması en önemli ilkedir. Tehlikeli bölgelerde çalışacak olan muhabirlerin ekipmanları da eksiksiz olmalıdır. Çelik yelek ve miğferi bulunmalı bunlar çatışma bölgesinde mecbur kalmadıkça çıkarılmamalıdır. Savaş muhabirliği, gazetecilik mesleğinin en çok özveri gerektiren, en fazla bilgi ve tecrübeye sahip olunması gereken bir dalıdır. Savaş ortamında duygulara yer vermeden soğukkanlı bir şekilde hareket etmek tehlikelere karşı reflekslerin daha hızlı çalışmasını sağlayacaktır. Muhabirler, herhangi bir baskı altında haber merkezinin tehlikede olduğunu anlayacak anahtar bir kelime edinmelidir.

6. Eğitim Aşaması

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş muhabirliğini, diğer habercilik alanlarından ayıran en önemli özellik bu alanın fiziksel ve psikolojik olarak en zorlu habercilik türü olmasıdır. Diğer muhabirlerden farklı olarak özel bir eğitim verilir. Hayatta kalmak, zorlu koşullarda mümkün olduğunca nesnel bir biçimde verileri aktarmak ve tüm bunları büyük acıların, ölümlerin, yok oluşların gölgesinde gerçekleştirebilmek için bilgi ve deneyim vazgeçilmez unsurlardır. Bu yüzden savaş muhabirleri görev öncesinde bir eğitime tabi tutulurlar. Bu eğitimde savaş alanı gerçekçi bir şekilde yansıtılır ve nasıl davranılması gerektiği uzman eğitimciler tarafında öğretilir. Bu şekilde bilgi edinmenin ve verilerin hızlı bir şekilde haber merkezine ulaştırılmasının can güvenliklerini koruyarak nasıl yapılacağının püf noktaları uygulamalı bir şekilde gösterilir.

7. Faydaları

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş alanlarında çekilen fotoğraflar en çok ilgi gören fotoğraflar arasındadır. Çekilen fotoğraflar insaların gördükleri manzara karşısında düşünmesini sağlayacaktır. Çekilen fotoğraflarla dünya kamuoyunda farkındalık oluşturup bölgedekilere yardım gönderilmesi için duyarlı insanlar ve yardım kuruluşları tarafından projeler başlatılıp ülkelerde bir tartışma başlatabilir. Bu şekilde binlerce insan ölümden kurtulabilir. Çünkü bir fotoğraf karesi bazen sözcüklerle anlatamadığınız bir olayı tek başına anlatabilir. Bazen tek bir fotoğraf, bir savaşı sonlandırabilir. İşte fotoğrafların gücü de budur. Bu görev de savaş muhabirlerinin en güzel özelliğidir.

8. Savaş Gazeteciliğinin Otosansürü

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Otosansür kişilerin ya da kurumların kendini kısıtlaması anlamına gelir. Bazı durumlarda bilginin ya da fotoğrafın ulusal çıkarlara uygun olmaması veya askerlerin ve toplumun moralini bozmamak adına sansürleme yapılabilir. Savaş muhabiri hayati tehlikeye sebebiyet vermemek, gizli askeri bilgileri açığa çıkarmamak için kendi kendilerine bir kontrol mekanizması geliştirirler. Muhabirin otosansürü dışında dışardan gelen kurallar doğrultusunda da kısıtlamaları mevcuttur. Toplumun gelişmeleri tüm gerçekçiliğiyle öğrenme hakkı göz önünde bulundurulunca muhabir sınırları aşmamak kaydı ile kuralları biraz zorlayabilmelidir. Bazı muhabirler haberciliğin gerçekçilikle eş değer olduğunu temel ilke olarak alıp otosansür uygulamadan bilgileri haber merkezine gönderip yayınlanmasa dahi belge olarak kalmasını sağlamaktadır.

9. Rekabet

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Gazeteciliğin her dalında olduğu gibi savaş muhabirliğinde de hızlı ve doğru bilgi çok önemlidir. Sıcak bölgelerde savaş muhabirlerinin haber merkezlerine anında haber gönderme durumlarının olması muhabirler arasından rekabete sebebiyet vermektedir. Çünkü habercilik sektöründe haberi ilk veren ve haberi ilk yayınlayan diye kavramlar vardır. Savaş muhabirlerinde de büyük haber yakalama ve haberi ilk giren olmak için yoğun bir efor sarf edilir. Bu durum zaman zaman gerçek haber yerine muhabirler tarafından üretilen haberlerin oluşmasına neden olmaktadır. Bu durumda muhabirler üzerindeki beklentinin ve baskının yanında doğru haber anlayışının mesleğin temel görevi olduğunu unutmamalıdır. Savaşa ilişkin en önemli olan notlar zor koşullarda haber merkezine ulaştırılırken savaş muhabirliğine, hız gerektiren mesleklerden olma özelliği de yüklemektedir.

10. Psikolojik Destek

En Zor Mesleklerden Olan Savaş Muhabirliğine İlişkin Notlar

Savaş muhabirleri; büyük acıların, ölümlerin, yok oluşların gölgesinde görev yapmaya çalışırken soğukkanlı bir tavır takınmak zorunda kalsalar da savaş sonunda ya da görev sonunda psikolojik etkiler devam edebilir. Maruz kaldıkları ağır koşullar ve karşılaştıkları psikolojik baskılar sonucunda muhabirler ruhsal travma geçirebilirler. Her ne kadar yaşanan durumları bilerek ve kendilerini buna hazırlayarak bölgeye gitseler de muhabirlerin de insan olduğu unutulmamalıdır. Savaş alanları bazı insan dışı durumlarla karşılaşılabilecek yerlerin başında gelir. Muhabirler sıcak bölgeden döndükten sonra kurum yönlendirmesiyle veya bireysel olarak psikolojik bir destek almalı ve oluşan ruhsal ezilmenin etkisi geçene kadar tedaviye devam etmelidirler.


Bu içeriğe ifadenle renk ver!

Beğen Beğen
2
Beğen
Mutlu Mutlu
0
Mutlu
Eğlenceli Eğlenceli
0
Eğlenceli
Üzgün Üzgün
1
Üzgün
Olamaz Olamaz
1
Olamaz
Kızgın Kızgın
1
Kızgın
Komik Komik
0
Komik
İlginç İlginç
0
İlginç

Yorum bırak