Deepfake teknolojisi, yapay zeka ve derin öğrenme algoritmalarını kullanarak üretilen sahte videoları ifade eder. Bu teknoloji, bir kişinin yüzünü başka bir kişiye aitmiş gibi videoya yerleştirerek, inanılmaz derecede gerçekçi ve yanıltıcı videolar oluşturabilir. Sosyal medyada, siyasette, film endüstrisinde ve daha birçok alanda geniş bir etkiye sahiptir. Tanınmış kişilerin ifadelerini değiştirebilir, birebir seslendirme yapabilir. Biz de deepfake teknolojisi hakkında daha bilinçli olmak ve farkındalığı artırmak için mutlaka bilmeniz gerekenler üzerinde durduk. Dileriz bu konuda etik kurallara hakim, deepfake tespiti yapabilen, internetten doğru bilgiye ulaşmanın kriterlerini çözen bir toplum oluruz. Aman dikkat!
1. Deepfake nedir?
Deepfake, derin öğrenme (deep learning) tekniklerinin kullanıldığı sahte videolar veya ses kayıtları oluşturma teknolojisidir. Bu yöntem, bir kişinin videosunda başka bir kişinin yüzünü yerleştirmek veya bir kişinin sesini başka bir kişinin sesine dönüştürmek gibi manipülasyonlar yapmayı mümkün kılar. Deepfake teknolojisi, genellikle popüler kişilikleri, siyasetçileri veya ünlüleri hedef alarak, yanıltıcı veya sahte içerikler oluşturmak için kullanılabilir. Bu durum, kişilik haklarını ihlal etme, iftira, manipülasyon, sansasyonel haberlerin yayılması gibi birçok etik ve güvenlik sorununa yol açmaktadır. Deepfake’lerin tespiti ve önlenmesi için yapay zeka ve siber güvenlik uzmanları çalışmalar yürütmektedir.
2. Deepfake nasıl ortaya çıktı?
Deepfake teknolojisinin kökleri aslında 1990’ların sonlarına kadar uzanmaktadır. Örneğin The Video Rewrite programı, yüz değiştirme teknolojisindeki ilk büyük gelişmelerden birisidir. 1997’de piyasaya sürülen bu program, kullanıcıların mevcut videolarda bir yüzün diğeriyle değiştirilmesine olanak tanımıştır. Derin öğrenme algoritmalarının ilerlemesi ve bilgisayar görüntüleme teknolojilerindeki gelişmelerin bir sonucu olarak ortaya çıktı. Bir youtube kullanıcısı, 2017’de popüler bir film oyuncusunun yüzünü uygunsuz bir film sahnesine yerleştirerek deepfake videosu yayınladı. Bu video internette viral oldu ve deepfake teknolojisinin popüler hale gelmesine yol açtı. Bu durum sahte içeriklerin artabileceği endişelerini de beraberinde getirdi.
3. Deepfake nasıl yapılır?
Deepfake teknolojisinde, videolarda ve diğer dijital içeriklerde bir kişinin kopyasını oluşturmak için derin öğrenme ve yapay zeka kullanılır. Deepfake yapmak için ilk önce hedef olarak seçilen kişinin birçok fotoğrafı veya videosu toplanır. Bu materyallerle bir yapay sinir ağı (derin öğrenme modeli) eğitilir. Ardından, değiştirilecek olan yani hedef olmayan bir video / görüntü seçilir. Eğitilen yapay sinir ağı, hedef kişinin yüzünü bu videoya sentezler. Bu aşamada, görüntü uyumlu hale getirilir ve gerçekçi görünmesi sağlanır. Son olarak, ses sentezi kullanılarak hedef kişinin konuşmaları taklit edilir. Birbirine eklenmiş gerçek kişi sesi, video veya fotoğraf örneklerine dayanan algoritmalar tarafından oluşturulur.
4. Deepfake yapmak suç mu?
Deepfake, gizlilik ve güvenlik açısından etik olmayan hukuki sorunları beraberinde getirmiştir. Bu nedenle, deepfake’in yasal düzenlemelerle kontrol altına alınması önemlidir. Deepfake yapmak, birçok ülkede yasalar tarafından suç olarak kabul edilmektedir. Yasalarda, kişilik haklarını koruma, iftira, sahtekârlık, izinsiz görüntü veya ses kullanımı gibi konulara değinen hükümler bulunmaktadır. Yasalara göre deepfake yapmanın suç olduğu durumlar, yerel kanunlara ve yetkililere göre değişiklik gösterebilir. Kişilik hakkına yapılan saldırı olması halinde mağdur taraf, savcılığa suç duyurusunda bulunularak 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 245/A maddesi uyarınca cezalandırılmasını talep edebilecektir.
5. Deepfake ne için kullanılır?
Deepfake’lerin kullanım amacı, toplumun etik değerlerine ve kullanıcının niyetine bağlı olarak değişmektedir. Deepfake teknolojisini bazı insanlar eğlence ve mizah amaçlı kullanırken, bazıları manipülasyon yaparak zararlı niyetlerle kullanabilmektedir. Sinema ve televizyon dünyasında oyuncuların yüzlerini değiştirerek eğlence amaçlı iyi senaryolar oluşturmak veya video oyunlarında gerçekçi karakterler yaratmak adına kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra, sahte haberler, kişilerin itibarının zedelenmesi, iftira veya komplo teorilerinin yayılması gibi kötü niyetli de kullanılabilmektedir. Kaosa zemin hazırlamak isteyenlerce kimlik avı veya şantaj yapılarak, siber suçlarda kullanılabilir. Aman dikkat!
6. Zararlarından nasıl korunabiliriz?
İlk olarak, çevrim içi güvenlik konusunda bilinçlenmek önemlidir. Güçlü ve benzersiz parolalar kullanmak, iki faktörlü kimlik doğrulama yapmak gibi temel güvenlik adımlarını takip etmek önemlidir. İkincisi, karşılaşılan içerikleri sorgulamak ve şüpheyle yaklaşıp görüntü veya videonun orijinal kaynağını doğrulamak önemlidir. Üçüncüsü hukuki çerçevenin güncellenmesi ve kötü amaçlarla deepfake kullanımının suç sayılması ve yasal düzenlemelerin yapılması önemlidir. Son olarak kurumlar; siber güvenlik operasyonlarını etkili bir şekilde yönetmeli, merkezi bir raporlama ve izleme birimi oluşturmalı, şirket içi iletişim kanallarını geliştirmeli ve halkla ilişkiler departmanıyla bağlantıyı koparmamalıdır.
7. Deepfake’in kullanım alanları nelerdir?
Deepfake teknolojisinin kullanım alanı oldukça geniştir. Bunlar arasında eğlence, sanat, film ve televizyon endüstrisi, dijital dublaj, reklam ve pazarlama, politika, sosyal medya içerikleri, oyunlar, eğitim simülasyonları sayılabilir. İnternet üzerinde birçok deepfake içeriğine rastlamanız mümkün. Bu teknoloji hakkında mutlaka bilmeniz gerekenler arasında sadece yüz değiştirmek için değil, bir sahnenin arka planını değiştirmek için de kullanıldığı ve bunun yanında internette düşündüğünüzden daha fazla deepfake teknolojisi ile karşılaşabileceğiniz gerçeğidir. Oyuncuların veya ünlülerin yüzleriyle farklı karakterlere bürünmeleri sağlanıp, sinema ve televizyon prodüksiyonunda dijital efektlerle yaratıcılık gerektiren alanlarda kullanılmaktadır.
8. Deepfake yapıldığı nasıl anlaşılır?
Teknoloji hızla ilerlediği için deepfake teknikleri konusunda da bilinçli hale gelmek artık çok önemli. Karşılaştığınız içeriklerde deepfake yapılıp yapılmadığını belirli ipuçları ile fark edebilirsiniz. Örneğin hareketlerin ve mimiklerin gerçeklikten uzak olması, göz bebeklerinin doğal tepkilerini göstermemesi, yüz hatlarının düzensiz veya aşırı pürüzlü görünmesi, ışıklandırma ve gölgeleme hataları, sesin senkronizasyon eksiklikleri ve videonun genelinde tutarsızlıklarla karşılaşabilirsiniz. Bu durumda orijinal kaynak ve içeriği araştırmanız, videonun sahte olduğunu belirlemenize yardımcı olacaktır. Ayrıca otomatik deepfake tespit sistemlerini ve uzmanların yardımını alarak tespit edebilirsiniz.
9. Deepfake içeriklere karşı ne yapmalı?
Yapay zeka teknolojisiyle üretilen deepfake içerikler, dünya genelindeki siber saldırı senaryolarının %43’ünü oluşturduğu tahmin ediliyor. Bu durum, birey ve kurumlar için siber güvenlik açısından ciddi bir tehdit oluşturuyor. Deepfake içeriklerin sahteliğini tespit etmek için Sensity AI ve Deepware AI gibi uygulamalar geliştirilmiştir. Bu uygulamalar, şüpheli videoları analiz ederek doğruluğunu ve gerçekliklerini kontrol etmek için kullanılabilir. Ancak deepfake teknolojisi sürekli olarak gelişmekte ve yenilenmektedir. Bu da sahtecilikle mücadele eden uygulamaların sürekli olarak güncellenmesini gerektirir. O yüzden, deepfake içerikleri tespit etme sürecinde derin öğrenme algoritmalarının mantığını anlamak ve içeriklerdeki ince detayları öğrenmek önemlidir.
10. Deepfake’in geleceği nasıl olur?
Gelecekte, deepfake teknolojisinin daha sık kullanılacağı düşünülmektedir. Örneğin geçmişte kaybedilen bir ünlünün yeniden canlandırılarak, sahnelerde rol alacağı mümkün olabilir. Teknolojinin ilerlemesiyle birlikte deepfake videolarının daha gerçekçi hale geleceği ve yapılıp yapılmadığını tespit etmenin zorlaşacağı beklenmektedir. Bu yüzden deepfake algılama teknolojilerinin de geliştirilmesi oldukça önemli hale gelecek diyebiliriz. Aksi takdirde sahte haberler, manipülasyonlar ve kişilik haklarının ihlali gibi ciddi sorunlarla karşılaşılabilir. Bu bağlamda etik kuralların, yasaların ve siber güvenlik konularının gözden geçirileceği, gerekirse kanunların yeniden düzenleneceği ön görülmektedir.