Yazar, felsefeci ve iktisatçı kimliğiyle J. V. Snellman, Finlandiya için oldukça önem taşıyan bir isimdir. Fin kültürünün şekillenmesinde ve gelişmesinde büyük katkısı olmuştur. Finlandiya’yı İsveç kültürünün etkisinden çıkarmak isteyen Rus Çar’ının devrinde yaşamış ve sonrasında ne kadar baskıcı biri gelse dahi yılmamıştır. Bütün eserlerini İsveç dilinde yazmıştır. İdealist kişiliğiyle Fin halkının yeniden küllerinden doğmasını sağlamıştır. O halkın kahramanlarından biridir. Fin aydını kim diye merak ediyorsanız, beyaz zambaklar ülkesinin önemli figürlerinden biri haline gelen Johann Vilhem Snellman hakkında bilgi dolu içeriğimize bakabilirsiniz. Keyifli okumalar!
1. Başlangıçta Snellman
12 Mayıs 1806 yılında İsveç ülkesinde ki Stokholm şehrinde doğmuştur. Annesi ev hanımı olan Shnellman’ın babası ise gemi kaptanıdır. Eskiden İsveç’e bağlı olan Finlandiya’yı 1808’de Rusya işgal etmiştir. Bu duruma bağlı olarak yarı bağımsız Finlandiya kurulduktan sonra ailesiyle birlikte 1813 yılında Finlandiya’nın Ostrobotinya bölgesinin merkezi olarak geçen Kokkola’ya taşınmıştır. Annesi taşınmalarından tam bir sene sonra (1814) vefat etmiştir. Kendisini geliştirip Hegel üzerinde akademik çalışmalarda bulunmuştur. Snllmean 1358 yılında yapmış olduğu akademik çalışmaları sayesinde Helsinki Üniversitesine akademisyen olarak kabul edilmiştir. Bu üniversitede dersler vermeye başlamıştır.
2. Helsinki Üniversitesinde Snellman
Snellman, üniversitede felsefe alanında dersler vermiştir. O dönemde Fin ulusal edebiyatını canlandıran “Kalevala” eserinin de çıkmasıyla Snellman Fin dilinin ana dili kabul edilip resmî kurumlarda kullanılması için çalışmalar yapmıştır. Bu yapmış olduğu çalışmalar onu Lönnrot ve Runeberg ile birlikte döneminin ünlü aydınlarından birisi olmasını sağlamıştır. Tabii bu durumda hem kendisi hem de vermiş olduğu dersler oldukça popüler olmuştur. 1838 yılında üniversiteler devlet kontrolünün altına alınmıştır. Böylece hükümet üniversitelerde devlete karşıt olan görüşleri ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Bu durumdan kaynaklı geçici olarak Snellman’ın dersleri de kaldırılmıştır. 1839 yılında Finlandiya’yı terk eden Snellman 1942 yılları arasında Almanya ile İsveç ülkelerinde yaşamıştır. Finlandiya’ya dönüş sağladığında politik sebeplerden kaynaklı üniversiteye dönememiştir.
3. Okul Müdürüyken Snellman
Finlandiya’dan uzak yaşadığı yıllarda daha da popülerleşen Snellman, Helsinki üniversitesine profesörlük için başvuru yapmış ama kabul edilmemiştir. Üniversiteye geri dönemeyince Snellman Kuipo şehrinde okul müdürü olarak göreve başlamıştır. Okul müdürlüğü yaparken bazı politik eserler ortaya koymuştur. İsveç dilinde çıkardığı “Saima” isimli gazetesinde eğitim dilinin İsveç dilinde değil de Fin diline çevrilmesi gerektiğini söylerken, Fin kültürünün yayılıp desteklenmesi gerektiğini söylemiştir. Bu eserde oldukça polemik yaratabilecek içeriklere yer vermiştir. Gazete oldukça başarılı olmuştur. Ama o sıra baskıcı bir politika izleyen Rusya, gazetenin içeriğinden oldukça rahatsız olmuş ve tepkisini ortaya koyarak gazeteyi yayından kaldırmışlardır.
4. Zor Günler Geçiren Snellman
Çıkardığı gazetenin kapatılması ile belli aralıklarla tekrar tekrar üniversiteye profesörlük için başvuru da bulunmuştur. Bu akademik unvan için kendisi oldukça yetkin dahi olsa baskıcı politik durumdan kaynaklı başvuruları hep reddedilmiştir. Bu durumlardan sonra iyice toplumsal mesellere küsmüş ve kendisini parada kazanmak adına iktisadi alanlarda eğitmeye başlamıştır. 1850 yılında istifa etmiştir. Bir ara Finlandiya’dan ayrılmayı düşünse dahi ayrılmamıştır. 1855 yılındaysa Kuipo şehrinden ayrılarak Helsinki şehrine dönmüştür. Çarın ölümüne kadar özellikle iktisadi anlamda zor zamanlar yaşamıştır. 1855 yılında baskıcı çar vefat edip yerine daha liberal çar geçince kendi yazılarını tekrardan yayımlamaya başlamıştır. Aynı zamanda ise üniversiteye tekrar geri dönmüştür.
5. Maliye Alanında Snellman
Yaşadığı zor zamanlarında Snellman; kendini ekonomi, demir yolu ve bankacılık alanlarında geliştirmeye başlamıştır. Bu çalışmalarının sonucu bağlamında ilk önce 1863 yılında Finlandiya Parlamentosunda senatör olmuştur. Senatör olduğu zamanlarda kültürel alanlardansa daha çok iktisadi alanlarla ilgilenmiştir. Daha sonrasında Maliye Bakanlığına kadar yükselmiştir. Finlandiya’nın iktisadi yaşamında oldukça önemlidir. Burada Fin halkı ve kültürü için önemli çalışmalarda bulunmuştur. Her ne kadar politik karmaşaya yol açtı diye istifaya zorlansa da parlamento da onur konsülüne dâhil olmuştur. Snellman daha çok halkı kalkındırmak adına diğer aydınlar ile yaptığı çalışmalardan sonra Halkın Öğretmeni adıyla tanınmıştır. Diğer Fin aydınları ile birlikte Fin aydını, Johann Vilhem Snellman Suomi ülkesinin durumunu beyaz zambaklar ülkesi haline çevirmiştir.
6. Eserleriyle-Çalışmalarıyla Snellman
İlk önce 1942 yıllında devletin temel yapı taşları içerisinde bulunması gereken ulusal benlik ile ilgili “Devletin İşleyişi” eserini yayımlamıştır. Bu eserinden felsefeci Hegel’den esinlenmiştir. Ulusal destan olan “Kalevalayı” derlemiş olan Elias Lönnrotla ile birlikte “Genel Toplum Kültürü İçin Edebi Haberler” isimli bir yayım yayınlamışlardır. Snellman 1863 yılında kabul edilen Fincenin; okullarda ve resmi kurumlarda kullanım alanını genişleten kanunun kabul edilmesi için, yapılan çalışmalarda önemli isimlerden birisi olmuştur. Maliye bakanı olarak çalıştığı zamanlarda ise 1865 yıllında Finlandiya’nın para sistemini değiştirmiştir. Para birimi Ruble’den Mark’a geçmiştir. Snellman’ın en büyük eseri-mirası ise halkına akıl, bilim ve kültür olmuştur. En büyük ve tüm çalışmalarının konusu hep Fin kültürün gelişmesi için yapmıştır. Kendisinden çok Fin halkına önem vermiştir.
7. Ölümünden Sonra Fin Halkı Ve Snellman
Ölümünden sonra uzun yıllar geçse de hâlâ saygı duyulan ve unutulmamış bir insan olmuştur. Halk onu yapmış olduğu iktisadi çalışmalar ve kültürel çalışmalarıyla hatırlamaktadır. Doğdu gün olan 12 Mayıs Finlandiya ülkesinde Fin Kimliği günü olarak kutlanmaktadır. Ölümünün 100. yılında Fin halkı soy isimlerini Finceye çevirmişlerdir. Merkez Bankasının önünde heykeli vardır. Onun adına üç adet banknot basılmış, hatıra parası bile yapılmıştır. Her yıl mezarı resmi bayraklarla ziyaret edilirken onun adına bir enstitü dahi yapılmıştır. Ölümünün 200. yılında devletin kendi resmi sitesinde “O olmasaydı Finlandiya nerede olurdu?” adlı yazı yayınlanmıştır. Başkonsolosluk onu anma adına resmi twitter adresinde twit atmıştır.
8. Beyaz Zambaklar Ülkesinin Başkarakteri Snellman
Beyaz Zambaklar Ülkesi kitabı Finlandiya baştan aşağıya nasıl tekrardan kurulduğunu, küllerinden nasıl doğduğunu anlatmaktadır. Yazar Grigory Petrov ise bu anlatımını Snellman üzerinden yapmaktadır. Snellman haklı olduğu konulardan taviz vermemiştir. Ülkenin ilk olarak eğitimden başlamak üzere her alanda ve halkın her kesimine seslenmiştir. Snellman ve arkadaşları Cumartesi Derneği ile birlikte bir kalkınma hamlesi başlatmıştır. Bu sayede ise Finlandiya modelinin kurucusu olarak gözlerimizin önüne gelmiştir. Kitapta kendisi yaşadığı tüm zorluklara rağmen arkadaşları ile mücadelesinden vazgeçmemiş, her yerde konuşmalar yapmış, mektuplar yollamıştır. Toplumdaki her kesimin eğitilmesi için çabalamıştır. O, insanların hayatlarını nasıl oluşturup mutlu aile kurulabileceklerini göstermiştir. Her insan gerçek bir vatandaş yani “yaşam mimarı” olmalı demiştir.
9. Türkiye’de Snellman
1881 yılında Mustafa Kemal Atatürk doğmuş ve yine 1881 yılında Snellman vefat etmiştir. Türkiye’de Snellman için Finlandiya’nın Atatürk’ü denmektedir. Beyaz Zambaklar Ülkesi kitabı sayesinde tanınmıştır. Kitap 1928 yılında Bulgarca’dan Türkçe’ye çevrildi. Atatürk zaten oldukça kitap okuyan bir insan olmuştur. Bu kitabı nerden bulduğu bilinmese de okuduktan sonra oldukça etkilenip Türkiye’nin mücadelesine de benzettiği için müfredata girmesini emretmiştir. Türkiye’de Cemal Gürsal’ın yapmış olduğu askerî darbede yine onların bu kitaptan yani Snellman’ın ve arkadaşlarının yaptıkları etkilediği ortaya çıkmıştır. Türkiye’de de Beyaz Zambaklar Ülkesinin kitabı ile tanınan Fin aydını Johann Vilhem Snellman günümüzde okuyanlar tarafından oldukça sevilmektedir. Atatürk’e ve Ziya Gökalp’e benzetilmektedir.
10. Sözleriyle Snellman
Johann Vilhem Snellman, beyaz zambaklar ülkesinin Fin aydını ülkesinin refah seviyesine çıkmasını istemiştir. Bunu da halk yapabilir, görüşündedir çünkü “Milletler kendilerini başka milletler için feda etmez” sözlerini söylemiştir. Onun görüşünde halkın tekrardan ayaklanabilmesi, Finlandiya tekrardan yükselebilmesi için en önemlisi kültürdür. Bu durumu “Kültürümüzün sağlamlığı tek kurtuluş yoludur” sözleri ile ifade etmektedir. Burada kültürden kasıt millî ahlaktır. Zaten dil üzerine çalışmalarda bulunmuştur. Genel anlamda zaten onun amacına, çalışmalarına baktığımızda görüyoruz ki en büyük engel dildir. Çünkü yukarıda da bahsettiğimiz gibi önemli her alanda İsviçre dili egemendir. Bu alanda kendisini geliştirmiş eğitmiş eserler vermiştir. Eğitime oldukça önem vermektedir. Bunu da “İnsan bağımlı ve mantıksız doğar eğitim ise bu ikisini düzeltmek için tek yoldur” sözlerinden oldukça iyi anlayabiliyoruz.
