Her bebek annesi ve babası için biricik ve çok özeldir. Dünyaya yeni bir birey getirmenin heyecanı, bebeğin hissettirdiği sevgi ve koruma içgüdüsüyle bebeğin gelişim süresince özenli ve titiz davranmaya çalışırlar. Bazı ebeveynler bakıcı tutarken bazıları da kendileri bebeğin bakımını üstlenir. Bebek bakımında hangi yolu seçerseniz seçin, dikkat edilmesi gereken noktalar vardır. Bebeğin zihinsel ve fiziksel gelişimin sağlıklı bir şekilde ilerlemesi için bu noktalara mutlaka titizlikle yaklaşılması gerekir. Doktorunuzun önerilerine sadık kalıp bu konular hakkında bilgi sahibi olarak bebeğinizi sağlıklı ve mutlu bir şekilde yetiştirebilirsiniz. Keyifli okumalar!
1. Bebeğin Bulunduğu Ortam
Bebeğiniz sağlıkla doğdu, hastaneden eve geldiniz ve minicik bedeni ile baş başa kaldınız. Bu aşamada annenin bebeğine, bebeğin de dünyaya alışma süreci başlamış bulunuyor. Bebeğin tüm dünyası annesinin içerisindeydi ve doğumla birlikte gerçek dünyaya gözlerini açtı. Aldığı nefes ve anne sütü ile bağlantı kurma evresine geçen bebek için evdeki atmosfer çok önemli. Sakin, huzurlu ve stresten uzak bir ev ortamı bebeğin annesi ve babası ile bağ kurabilmesi için büyük önem teşkil ediyor. Özellikle ilk 6 ay yalnızca anne sütü ile beslenecek olan bebeğin 0-6 ay arası gelişiminde ebeveynleri ile sağlıklı bağlar kurması zihinsel gelişimi için çok önemli. Bebeğin dilinden anlamak ve onu dünyaya hazırlamak için sade döşenmiş bir oda, dijital aletlerden uzak hazırlanmış bir ortam olmalıdır. Her ne kadar kendi yatağında ve odasında uyuması önerilse de ilk aylarda bebek sıklıkla sizin odanızda uyuyacağı için yatak odanızın düzen ve sıcaklığına da dikkat etmeniz gerekiyor.
2. Bebeğin Beslenme Düzeni
Bebeklerin ilk ay yalnızca anne sütü ile beslenmesi gerektiği doktorlar tarafından sık sık üzerinde durulan bir konu. Yalnızca özel durumlarda bebek maması öneriliyor. Anne sütünün bebeği beslemeye yetmediği ve bu durumun doktor tarafından onaylanması sonucunda yine doktor tarafından önerilen mama ile beslenmesi uygun görülüyor. Emzirme süresi her anne ve bebeğe göre değişebiliyor. Yenidoğan süresinde günde ortalama 10-12 kere emen bebeğin zaman ilerledikçe emme süresi uzar, emdiği aralık azalır. Emziren anne, bebeğinin beden dilini anlamaya başlar ve emzirme vaktini rahatlıkla anlayabilir hale gelir. Ek besine başlanıldığı zaman acele edilmemeli ve anne sütünün hala ana besin maddesi olduğu unutulmamalıdır. Doktor kontrolleriyle birlikte yönlendirileceğiniz gibi, ek besine başlangıç sürecinde elma, armut, şeftali, kayısı, havuç gibi meyvelerin pürelerini bebeğinize vermenizde bir sakınca yoktur. Bu aşamada unutulmaması gereken nokta hala anne sütünün ana besin kaynağı olmasıdır.
3. Bebeğin Temizlik ve Hijyeni
Yenidoğan bebekler göbek bağı düşünceye dek yıkanması önerilmiyor. Yalnızca ıslak pamuk kullanarak ılık su ile vücut temizliği yaptığınız bebeğinizi göbek bağı düştükten sonra ilk banyosunu yaptırabilirsiniz. Banyonun erken yaptırılması göbek bağının iltihap kapmasına sebep olabileceği için önerilmiyor. Bebeğin alt temizliği ilk aylarda oldukça sık yapılmalıdır. Bebeğin tuvalet sıklığına göre günde 8-10 kere bez değişimi söz konusu olabilir. Dışkılama sonrasında bezi bekletmeden değiştirmek pişik oluşumunun önüne geçer. Bu nedenle bezi her dışkılama sonrası mutlaka değiştirmelisiniz. Banyo konusu biraz daha ayrıntılı olsa da her seferinde daha çok deneyim sahibi olacaksınız. İlk banyo için bebek küveti ya da orta boy bir leğeni tercih edebilirsiniz. Dikkat edilmesi gereken noktalar su sıcaklığı, kullanılan sabun ve şampuanın bebeğe uygun olması, ortam sıcaklığı, ve zeminin yumuşak olmasıdır. İlk birkaç banyoda bebeğiniz ağlayıp korksa da ilerleyen aylarda banyo için sabırsızlandığını ve banyonun bebeğinize ne kadar iyi geldiğini anlamış olacaksınız. Yenidoğan bebekler haftada 2-3 kez yıkanırken 2-6 ay arası her gün yıkamanızda bir sakınca bulunmuyor.
4. Bebeğin Giyimi ve Kıyafetleri
İlk kıyafetleri hastanede ebesi tarafından giydirileceği için doğum çantanızda yer alması gerekiyor. Yenidoğan bebek bezi, iki parçalı üst ve alt kıyafeti, eldiven-şapka, çorap, alt ve üst kıyafeti olarak hazırlamalısınız. Mümkün olduğu kadar pamuklu ürünler seçmenizde fayda var. Yenidoğan bebek vücudu alerji konusunda oldukça hassas olduğu için kıyafetlerin içeriği ve temizliği konusunda organik ürünler kullanmalısınız. Yenidoğan bebek vücudu ve kıyafetleri sık aralıklarla kirlenmez ancak 2-6 ay arasında nerdeyse her gün kıyafetlerini değiştirmeniz gerekecektir. İki parçalı kıyafetleri giydirmek daha kolay ve alt değiştirme sırasında pratiktir. Zıbınlar özellikle kış aylarında vücudu sardığı için tercih edilebilir. Bebeğin kıyafetlerini yıkarken yetişkin çamaşırları ya da başka eşyalarla karışık yıkamamanız önemlidir. Henüz bağışıklığı oluşmamış bir bebek için her türlü önlemi almalı ve bu kuralları titizlikle uygulamalısınız. Bebek bakımında dikkat edilmesi gereken noktalar arasında temizlik, beslenme ve ortam en önemlileridir.
5. Bebeklerde İlaç ve Vitamin Kullanımı
Bebeğin rutin doktor kontrolleri aksatılmamalı ve takibi düzenli yapılmalıdır. Yenidoğan bebeklerde sarılık sıklıkla rastlanan bir durum. İlk günlerde yeterli beslenemeyen bebek sarılık olduğunda panik yapmamalı ve doktora götürmelisiniz. Halk arasında önerilen ve yanlış bilinen uygulamaların fayda getirmeyeceğini unutmamalısınız. Birkaç günlük tedavi ile sağlığına kavuşacak olan bebeğinize kendi kendinize ya da çevreden duyduğunuz önerilerle asla ilaç, antibiyotik ve vitamin vermemelisiniz. Doktorunuz bu konuda sizi bilgilendirecek ve gerekli olan vitaminleri söyleyecektir. Gaz problemi yaşayan kolik bebekler için gaz damlası, d vitamini doktor tarafından verildiğinde dozlarını tam olarak ve vaktinde vermeniz yeterlidir. Bunun dışında kesinlikle ilaç ya da vitamin takviyesi yapmamalısınız. İlk aylardaki özenli bakımın bebeğinizin ilerleyen süreçteki sağlık sorunlarını kolayca atlatmasına zemin hazırladığını ve önceden önlem aldığınızı unutmamanız gerekir.
6. Bebekle İletişim
Anne ve babasından gerekli ilgiyi gören ve bakımı özenle yapılan bebek mutlu olur. Bu mutluluk bebeğin ağlama sıklığından anlaşılabilir. Sürekli ağlayan ve huzursuz olan bebeğin mutlaka doktora götürülmesi gerekir. Bebek de olsa isteklerini belirtmeye başlamış olan birey dikkatle izlenmelidir. İstemediği bir şeyi zorla ve hemen o anda yapmak, bebeğinizin daha fazla ağlamasına sebep olabilir. Bunun yerine bebeğinizin aylık gelişimini takip ederek ne istediğini anlamaya çalışmalısınız. Bebeklerin kendilerine özgün vakitlerde atak dönemleri olabilir. Meme reddi, uykusuzluk, sık sık ağlama gibi kriz dönemlerinde sabırlı olmalı, bebeği sakinleştirdikten sonra emzirmelisiniz. Meme reddi yaşadığınız dönemde ten temasına önem vermelisiniz. Bebeğinizi çıplak bir şekilde göğsünüze tutarak ten teması sağlamalısınız. Birlikte banyo yapmak da ten teması sağlamak için uygun bir yöntem. Uyuma konusunda direnen bebeğinizi zorlamak yerine, oyun oynayıp şarkı söyleyerek uykuya hazırlayabilirsiniz. Sabırlı ve hoşgörülü olmak bu dönemlerde oldukça büyük önem arz eder. Bunu yapabilmek için de bebeğinize sevgiyle yaklaşmalı ve onun isteklerini göz önünde bulundurmalısınız.
7. Bebek Oyuncakları ve Oyunlar
Yenidoğan bebekler oyuncağa ihtiyaç duymaz. Anne sütü, uyku ve rahat bir ortam yeterlidir. Bebeğiniz gün gün değişim gösterecek, bir günü bir gününü tutmayacaktır. 3. aydan itibaren sizin de gözlemleyebileceğiniz bir düzen oluşmaya başlayacaktır. Ellerini kullanma becerisi artacak, gülücükler ve sesler çıkarmaya başlayan bebeğinizi anlamak kolaylaşacaktır. Yumuşak, renkli ve yıkanabilir oyuncaklar bebeğiniz için uygundur. Küçük parçalar içeren, kopabilen, sert oyuncaklar tavsiye edilmez. Ellerini ve ayaklarını sık sık hareket ettiren bebeğinize peluş oyuncaklarla şarkı söyleyebilirsiniz. Bebeğinizin dijital ses ve görüntü veren, telefon, tablet gibi aletlerle oynamasına izin vermeniz zihinsel gelişimi açısından asla önerilmez. Göz teması kurabilen, elleriyle tutmaya başlayan bebeğinizle basit oyunlar oynayabilirsiniz. Yüzünüzü kapatıp gülerek açma, küçük nesneler tutup sallama ve el hareketleriniz bebeğinizin ilgisini çekecektir.
8. Bebeğin Gelişim Süreci
Bebekle kurulan iletişimin önemini her doktor vurguluyor. Hal böyle olunca bu iletişimi kurma yolları ve iletişimin bebek üzerindeki etkisi gelişim sürecinde de büyük önem taşıyor. Büyüdükçe bir birey olduğunu anlayacak olan bebeğinizin gelişim sürecinde duyu organlarının gelişimi için ona uygun oyun ve oyuncaklar seçmelisiniz. Dijital aletler yerine etkinlikler ve yaşıtlarıyla oynayacağı oyunlar sosyallik kavramını öğrenmesi için en güzel yol. Ailesi için biricik ve özel olan çocuk, diğer tüm insanların aileleri için özel olduğunu öğrenmeli ve buna göre saygı kelimesinin anlamını öğrenmelidir. Bu süreci sık sık gözlem yaparak ve bebeğinizin gelişim sürecini sağlıklı bir şekilde ilerleterek sağlamalısınız. Çocuk psikologlarından yardım almaya çekinmeyin ve bebeğinizin gelişim sürecinde yaşadığınız olumsuzlukları geleceğe taşımamaya çalışın. Bebek ve çocuklukta yaşanılan olayların gelecekte ne kadar çok etkili olduğunu anne ve baba olarak en iyi bilen kişiler olduğunuzu unutmamaya çalışın.
